Vrijdag was het dan zover. Terwijl het coronavirus dagelijks tienduizenden (her)besmettingen opeist, zijn vrijwel alle beschermingsmaatregelen in de theaters opgeheven. Er kan langer gespeeld worden, de mondkapjes verdwijnen en men kan weer in een volle zaal zitten. Vanaf volgende week is ook het coronatoegangsbewijs zo goed als verleden tijd.
Ondertussen heerst er een vreemd soort euforie in een sector die zo gebrand was op veiligheid. Twee jaar lang hebben theaters creatieve oplossingen bedacht om besmettingen te voorkomen, en met succes. Maar nu het kabinet groen licht geeft, lijken de meeste voorzorgsmaatregelen zonder kritiek van tafel geveegd te worden. We vertrouwen dezelfde politici die keer op keer hun onkunde hebben bewezen in het bestrijden van deze pandemie, zolang we ons maar weer in februari 2020 kunnen wanen. We kopiëren daarmee hun neoliberale logica: het teruggaan naar business as usual weegt zwaarder dan het riskeren van chronische ziekte en uitsluiting van risicogroepen.
Want dat is de realiteit van een toekomst zonder bescherming. COVID-19 is een virus dat verschillende organen beschadigt en waar naar schatting 1 op 5 geïnfecteerden langdurig ziek van zal worden. Er is een grotere kans op hart- en vaatziekten en een mogelijk verband met het ontwikkelen van de ziektes van Alzheimer en Parkinson. De Omicron-variant mag dan tot minder IC-opnames leiden, er is nog steeds alle reden om infecties te vermijden.
En wat voor zeggingskracht hebben theaters nog als ze te gevaarlijk worden voor mensen met een kwetsbare gezondheid? Hoe kan je met droge ogen beweren theater voor iedereen te maken als je weet dat mensen met een handicap, ouderen en chronisch zieken het risico niet kunnen nemen om in een volle zaal zonder mondkapjes of testbewijzen te zitten of spelen? Hoe kunnen we zeggen dat kunst ‘zuurstof voor de ziel’ is als we de letterlijke zuurstof van anderen ontnemen? De hashtag #GeenDorHout op Twitter laat zien hoe groot en divers de groep kwetsbaren is en hoe mensonterend dit regeringsbeleid voor hen is. Velen van hen zitten noodgedwongen jaren in isolatie zonder vooruitzicht. In een artikel op OneWorld maakt Xandra Koster een pijnlijke constatering: de versoepelingen onderstrepen dat gehandicapten voor dit kabinet er niet toe doen. De theatersector moet daar niet in mee gaan.
Het opheffen van beschermende maatregelen berust op validisme. Degenen die zich veilig wanen kunnen weer de zalen in, terwijl mensen met een kwetsbare gezondheid in de steek worden gelaten door een sector die zich graag als ‘inclusief’ profileert. De theatersector kan ervoor kiezen om de dorrehoutpolitiek van Rutte IV te volgen en doen alsof de pandemie voorbij is. Of het kan breken met dit beleid en een plan ontwikkelen waarmee iedereen toegang krijgt en veilig kan blijven.
Ik geloof niet dat hier geen verbeeldingskracht voor is. Als theaters kunnen worden omgedoopt tot kapsalons om toch te spelen, dan kan er ook een langetermijnstrategie bedacht worden om veiligheid te waarborgen. Je hoeft niet eens ver te zoeken om te zien hoe het ook anders kan. Op Broadway zijn bezoekers nog steeds verplicht om een vaccinatiebewijs te tonen en een mondkapje in de zaal te dragen, ondanks het opheffen van de mondkapjesplicht in New York. Seoul is in 2020 de enige stad ter wereld geweest waar The Phantom of the Opera maandenlang voor volle zalen door kon spelen door onder anderen lichaamstemperatuur te controleren en mondkapjes te verplichten.
Het probleem is niet dat het niet kan, het probleem is dat de wil ontbreekt. De VSCD pleit voor het afschaffen van zelfs de resterende maatregelen en komt met de wonderlijke redenering dat coronatoegangsbewijzen overbodig zijn omdat de 1,5-meter-regel komt te vervallen. De Taskforce Culturele en Creatieve Sector lanceerde in januari een openingsplan voor de toen nog gesloten theaters, maar het is de vraag hoe serieus ze zijn over veiligheid. Als reactie op de willekeurige grens van 500 personen voor 1G pleit de Taskforce niet voor een negatieve coronatest voor alle voorstellingen, maar voor het zo snel mogelijk loslaten van 1G. Het is tekenend dat men eerder protesteert tegen beperkingen dan lobbyt voor betere alternatieven om bezoekers veilig te houden. Er wordt liever teruggegaan naar een ‘normaal’ voor een selecte groep dan na te denken over een toekomst waarin open ook echt open is, ook voor risicogroepen.
Een nieuwe generatie is duidelijk over die toekomst. We accepteren geen toekomst waarin antiracisme geen kernwaarde is en grensoverschrijdend gedrag niet aangepakt wordt. Dan kunnen we ook geen toekomst accepteren waarin validisme genormaliseerd wordt. De beslissingen die nu worden gemaakt bepalen of theater in Nederland in de komende jaren nog een geloofwaardige spiegel van de samenleving kan zijn.
Foto: We want it all van ICK, Alwin Poiana
Ik val in de risicogroep (chronisch ziek) maar kan me totaal niet vinden in dit artikel. Ik voel me namelijk op geen enkele manier onveilig als ik naar het theater ga. Ik heb drie prikken gehad. Ik kan er als ik een ticket koop voor kiezen om een stoel aan het gangpad of op het zijbalkon aan te schaffen. Ik kan besluiten om vlak voor aanvang aan te schuiven zodat ik niet in de rij of tussen de mensen hoef te staan. Ik heb nog geen theater meegemaakt waar het niet veilig of prettig geregeld is: De meeste theaters doen er alles aan om bezoekers veilig te verwelkomen en te helpen waar nodig is om mijn bezoek zo veilig en fijn mogelijk te maken.
Waar ik me niet prettig bij voel is die lange rijen voor een 1g test.
Totaal oneens met uw mening (op dit moment, ik sluit niet uit dat dit in de toekomst kan veranderen, zoals elke week ongeveer alles verandert in deze pandemie).
Maar: wat voor toekomst heeft u voor ogen? Is een plek waar gezondheidsbewijzen (die overigens per saldo niks blijken te betekenen) worden gecontroleerd en mondkapjes moeten worden gedragen nog een plek waar het leven vrij mag stromen? Is elk mens met drie (of meer) prikken niet voldoende beschermd?
Voordat u uzelf of iemand anders in een slachtofferpositie zet, denk na over wat uw voorstellen wat betreft controle en het indammen van risico werkelijk betekenen voor de inrichting van ons publieke domein. Waar houdt de angstvallige poging het leven te beheersen op? Uiteindelijk draagt iedereen de verantwoordelijkheid over zijn eigen leven.
toevoeging:
ik vind het makkelijk scoren ook. Juist nu iedereen weer snakt naar het echte leven en dat voorzichtig weer begint te beoefenen, zegt u: “Hoho, wat jullie doen is FOUT, kijk maar eens naar deze ontzettende slachtoffers.”
Kom met constructieve en met name realistische ideeën, in plaats van op angst gebaseerde verwijten.
Eens met Matijs. Het irriteert me ook behoorlijk dat alle mensen in de risicogroep hier meteen in dezelfde hoek worden geplaatst. Als kwetsbare kun je zelf ook best stappen ondernemen om ervoor te zorgen dat je zelf zo veilig mogelijk een voorstelling bezoekt.
Geloof me: Als je een theater op voorhand belt om te vragen of ze mee kunnen denken valt er genoeg te regelen. Van een aparte stoel die wat verder staat tot het binnenlaten als iedereen al zit.
Dat doen alsof alle kwetsbaren en mensen in een risicogroep zielig zijn begint me als onderdeel van deze groep steeds meer en meer te irriteren.
Is dit artikel geschreven door iemand die ook tot de risicogroep behoort of is dat weeral iemand die voor ”onze” groep probeert te spreken? Dat mis ik ook wel een beetje in de toon van het betoog.
Beste Jeroen,
Hebben we niet net 2 jaar lockdown gehad om ‘kwetsbaren’ te beschermen? Wellicht is het goed om vast te stellen dat de ‘kwetsbaren’ die ik ken inmiddels op hun derde vakantie naar zuid-Spanje en Tenerife zijn, ‘omdat het weer kan’.
Diezelfde kwetsbaren waren overigens, tot op heden, dankzij in intensiteit oplopende discriminerende, vrijheidsbeperkende, polariserende en segregerende maatregelen, zogenaamd alleen nog kwetsbaar in de essentiele supermarkt. Echter, het vaccin voorkomt blijkbaar minder goed besmettelijkheid dan bedoeld. Hiermee is het belangrijkste ‘valide’ argument voor een vaccinatiepaspoort komen te vervallen. Hoewel ik persoonlijk zowel het onethische als het onpraktische van zo’n paspoort ook een belangrijk tegenargument vindt waar ik graag met je over zou discussieren.
Het is wellicht ook belangrijk om vast te stellen dat men inmiddels alles (!) thuis laten bezorgen. Inclusief theater. Niet persé leuk. Maar dicht moeten, al je pensioen opeten, je carriere naar de knoppen zien gaan of mensen vanwege jouw kunstwerk hun paspoort moeten vragen is ook niet persé leuk.
Ik vind het zeer onsmakelijk van je om je particuliere angst te verkondigen als inclusief en anti-racistisch, terwijl je openlijk pleit voor een maatschappij waarin wordt gediscrimineerd vanwege je fysieke gesteldheid of je persoonlijke en politieke keuzes.
Als ik mag kiezen, dan kies ik liever voor een ‘ongevalideerde’ maar relatief ongevaarlijke hypocrisie die nu ‘salonfähig’ is, in plaats van voor de afschrikwekkende redeloosheid van afgelopen jaar.
Helemaal eens met de voorgaande reacties! De cultuursector heeft twee jaar lang alles gedaan om ‘kwetsbaren’ te beschermen, mede ten koste van onze privacy. Dat kan en mag niet eeuwig voortduren.
Het leven is nu een keer niet altijd maakbaar en zoals eerder al opgemerkt hebben mensen die vatbaar zijn voor infecties ook een eigen verantwoordelijkheid.
Ik zou het erg toejuichen als culturele instellingen zouden experimenteren met het programmeren van uitvoeringen voor mensen met een kwetsbare gezondheid. Op deze middagen of avonden zou het publiek afstand kunnen houden en zouden mondmaskers aanbevolen blijven.
Dit zou niet heel anders zijn dan de lovenswaardige initiatieven in bijvoorbeeld bioscopen waarbij ouders soms hun baby mogen meenemen, of de prikkelarme voorstellingen die georganiseerd worden voor mensen met een psychologische of neurologische overgevoeligheid voor prikkels (bijvoorbeeld vanwege autisme).
Ik vond dit artikel erg tot nadenken stemmen en het is zeker een thema dat het verdient om meer te bediscussiëren.
Daar kan ik me dan inderdaad ook enorm in vinden. Vraag me wel af in hoeverre dat financieel haalbaar is. In een bioscoop is zoiets wel makkelijker te organiseren dan in een theater.