DAMES, HEREN, en ALLE ANDEREN: bij ongewijzigd beleid wordt het aantal gezelschappen binnen de Fonds Podiumkunsten gehalveerd. Tenzij het aan u ligt natuurlijk.

U gaat dat niet laten gebeuren: u gaat uw volksvertegenwoordigers maandenlang stalken en daarnaast gaan ook nog de ‘stille lobby’s’ van alle organisaties en gezelschappen hun werk doen. Op het allerlaatste nippertje zal er, zo hopen wij allen vurig, toch nog een bedrag gevonden worden.

Maar dat zal niet zonder slag of stoot gebeuren. In de wandelgangen gaat rond dat het ministerie niet gaat buigen. Daar vinden ze dat er overaanbod is.

Heel misschien kan er via de Tweede Kamer nog iets gebeuren maar dan moeten we de komende maanden wel alle zeilen bij zetten. Voor inspiratie kijken we naar Vlaanderen. Daar speelden ze kort op de bal en luidden gelijk nadat het nieuws van drastische bezuinigingen uitkwam de noodklok. 2000 mensen kwamen op de korte termijn samen in de Beursschouwburg en de profielfoto’s op Facebook kleurden massaal 60 procent geel om aan te geven hoeveel er zou verdwijnen als de geplande korting op de projectsubsidies doorgang zou vinden.

Je zou denken dat het in Vlaanderen nog veel erger is dan hier. Maar zo veel scheelt het niet. In Vlaanderen moeten alle instellingen 6 procent subsidie inleveren en wordt de subsidiepot voor projecten meer dan gehalveerd. Maar in Nederland staat het voortbestaan van de helft van de gezelschappen bij het Fonds Podiumkunsten op de tocht. Nu mag je het van het minister Van Engelshoven geen bezuiniging noemen omdat er netto 700.000 euro wordt geïnvesteerd in de podiumkunsten. Maar het effect is even desastreus.

In Nederland blijft het stil terwijl men in Vlaanderen een uiterst scherpe campagne voert. Wat kunnen wij leren van onze Zuiderburen?

  • Wees aanwezig

Tijdens de bespreking van Jambons voorstel in het Vlaamse parlement stond de straat eromheen vol met demonstranten en zat de tribune vol met kunstenaars. Dat leverde mooie plaatjes op en het heeft impact. Zo weten politici dat het leeft. Anders wordt de begroting een hamerstuk. Kom morgen naar de bespreking van de begroting in Den Haag om 11:00 uur.

  • Betrek het publiek

In Vlaanderen weet men sterke beelden te produceren. Na iedere voorstelling vragen de spelers tegenwoordig het publiek op het toneel te komen om de steun voor de cultuursector te laten zien. Dat is eenvoudig en ontroerend en dat mogen we in Nederland best kopiëren. We kunnen er gelijk mee beginnen.

  • Toon solidariteit

Anne Teresa De Keersmaeker is momenteel in New York met Ivo van Hove West Side Story aan het repeteren. Vanuit daar stuurden ze samen een brief met de titel ‘Wij waren ook projecten’, waarin ze zich uitspreken tegen de 60 procent korting op de projectsubsidies. Dit is maar een van de vele prominente kunstenaars die zich in Vlaanderen hebben uitgesproken. In Nederland deed Eric de Vroedt een eerste aanzet in dagblad Trouw. Heel goed. Nu de rest nog. Marcus, Jetse, Piet, Thibaud, Guy en Roni: kom maar door met je steunbetuigingen. En Ivo: mogen we je steun ook in Nederland verwachten?

  • Beleefd zijn helpt niet

De afgelopen jaren zijn we braaf en vriendelijk met alles meegegaan. Met zijden handschoentjes hebben we geprobeerd voor onze belangen op te komen. Het mooiste voorbeeld hiervan is dat ik van meerdere mensen te horen heb gekregen dat onze minister ‘zich nogal snel aangevallen voelt’ en dat we dus voorzichtig moeten zijn in hoe we de dingen formuleren.

In Vlaanderen schuwt men de grote woorden niet en durft men onbeleefd te zijn.

Auteur Gaea Schoeters schreef: ‘Dit is geen kaasschaaf, dit is art-ocide. Revanchisme. En een poging de kunstsector het zwijgen op te leggen.’

Daphne Paelinck, actrice in Thuis, haalt het loon van de politici erbij op Instagram: ‘Helaas weer een zwarte dag voor de culturele sector, nogmaals getroffen door besparingen dankzij minister Jan Jambon. Misschien moeten we de ogen eens openen en beseffen dat we in een verkeerd potje aan het roeren zijn? Ik weet niet hoe met u zit, maar wie kan er maandelijks 15.000 euro netto op zijn/haar rekening plaatsen? Misschien hoog tijd om de besparingen naar de politici te trekken want jullie loon is pas absurd.’

Dit klinkt voor Nederlandse begrippen wat alarmistisch en onbeleefd, maar we zijn er minstens even slecht aan toe als in Vlaanderen en hebben dus nog meer reden tot alarm. Onze beleefd afwachtende houding is tot nu toe ineffectief gebleken. Laten we eens iets anders proberen. Jeffrey Meulman schreef recentelijk ‘Be nice or go away.’ Ik zou eerder zeggen: ‘Be angry or be eliminated.’

Laat mij maar beginnen: een minister die besluit om de helft van de FPK-gezelschappen te elimineren en zich nogal snel aangevallen voelt als ze daarop kritiek krijgt, kan beter aftreden.

Wie volgt (?)

5) Heb geen angst

Alle kunstenaars en instellingen die zich momenteel in Vlaanderen uitspreken tegen de bezuinigingen hebben wat te verliezen, maar toch nemen ze risico’s. Het SMAK gaat bijvoorbeeld een dag dicht uit protest tegen de besparingen. Dat vindt de regering niet leuk en als ze de enigen zouden zijn zou het ongetwijfeld bestraft worden, maar omdat het in Vlaanderen zo massaal gebeurt, wordt het protest het nieuwe normaal. Heeft dat effect? Het lijkt alsof de Vlaamse cultuursector aan het winnen is en alsof Jambon zich terugtrekt na de hevige reacties uit de sector. Wie zegt er dat actievoeren geen zin heeft?

Als wij in Nederland de komende maanden iets willen bereiken zullen we onze angst moeten afleggen. Florian Hellwig verwoordde het onlangs mooi hier op Theaterkrant.nl:

‘Laten we afscheid nemen van onze angst zich te positioneren, zich uit te spreken, van onze zelfgenoegzaamheid, zelfoverschatting, behagelijkheid, van onze illusionaire verbondenheid, van de schijn, van dubbele agenda’s, van aangepastheid. Laten we weer vrije en wilde (theater)mensen zijn.’

Ik had het niet beter kunnen zeggen.

(Foto: na afloop van Angels in America van Olympique Dramatique)