We bevinden ons op niet in kaart gebracht terrein. Het culturele leven wordt stilgelegd op een schaal die sinds de Tweede Wereldoorlog niet gezien is. Vanzelfsprekend voelt de cultuursector de verantwoordelijkheid om het nodige te doen om de verdere verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Dat is teleurstellend voor het kunstminnende publiek, een drama voor makers die naar een première hebben toegewerkt, maar een ramp voor acteurs, technici en andere freelancers in de theatersector, die door afgezegde optredens en afgebroken tournees tegen weken zonder inkomsten aankijken.

De uitholling en precariteit die de sector sinds 2013 in hun greep houden hebben mede tot gevolg dat er nu een grote groep kunstwerkers is die nauwelijks of geen reserves heeft. Voor hen kan deze crisis de duw worden die hen de sector uit stoot. De Kunstenbond heeft een meldpunt geopend voor ZZP’ers in de cultuursector, waar geleden schade wordt geïnventariseerd. Ik roep iedereen op om hieraan mee te werken en zo de hoogte van de nood inzichtelijk te maken.

Gisteren en vandaag staan in het teken van de afhandeling van de massale annuleringen en van het mentaal aanpassen aan de nieuwe, onwerkelijke situatie. Daarna begint een ongewenste, maar misschien toch zinvolle pauze, een tussentijd, zoals Selm Wenselaers het noemde. Het is toeval dat deze theatersluiting samenvalt met de beoordeling van de vierjarenplannen van de gezelschappen door de Raad voor Cultuur en het Fonds Podiumkunsten. Maar het is ook een mogelijkheid om de onhoudbaarheid van de huidige situatie in de podiumkunsten nadrukkelijk onder de aandacht te brengen. Na het noodfonds de echte reparatie.

Nogmaals: een dergelijke grootschalige sluiting is een historische gebeurtenis, in lijn met het theaterverbod van 1770-1773 vanwege veepest of de sluiting van de zomerkermissen wegens cholera in 1832, 1833 en 1866. Ook Theaterkrant.nl ondervindt de gevolgen. De komende weken stonden 34 premières gepland die we nu niet kunnen recenseren. We gaan nu proberen de schade in kaart te brengen en zullen het theater op andere manieren volgen en op die manier hopelijk zowel theatermakers als -bezoekers een hart onder de riem steken.

Wat kunnen we verder nu doen?

  • Publiek: het is nog niet duidelijk of gekochte kaartjes vergoed of gecompenseerd worden. (De schouwburgen beraden zich op de financiële en juridische gevolgen.) Maar mocht blijken dat je recht hebt op restitutie en je kunt het je veroorloven, dan kun je overwegen om van dat recht géén gebruik te maken en de gemaakte kosten te zien als bijdrage aan de kunsten.
  • Producenten kunnen nu fair practice in praktijk brengen door de ZZP’ers op dezelfde manier door te betalen als personeel in loondienst.
  • Subsidiegevers kunnen soepel omgaan met hun prestatie-eisen met betrekking tot uitvoeringen.
  • De regering moet snel werk maken van een noodfonds voor de cultuursector en dan nadrukkelijk ook voor de ZZP’ers. Deeltijd-WW kan een goed instrument zijn en kan een equivalent voor ZZP’ers krijgen. Een motie hierover is gisteravond aangenomen door de Tweede Kamer.

foto Phile Deprez