150 jaar geleden opende in Amsterdam de allereerste Tooneelschool van Nederland, waarmee het formele vakonderwijs in theater en dans begint. Ter ere van dit jubileum verdiept het Theaterjaarboek van 2023/2024 zich in oude en nieuwe curricula. Daarnaast blikt het magazine traditiegetrouw terug op het afgelopen seizoen. Het Jaarboek is vanaf deze week verkrijgbaar.

De redactie van het magazine begon met een naïeve vraag: wat leren studenten nou eigenlijk op de theaterschool? In de redactievergaderingen – waar we versterking kregen van Guido Jansen (docent op de HKU en coördinator deskundigheidsbevordering), Milco Feijnenbuik (Hoofdredacteur Theaterencyclopedie) en Lieke van Hoogenhuijze  (Hoofd Kwaliteit en Beleid bij de ATD) – kwamen we te spreken over de omslag die zich sinds een aantal jaren voltrekt in het onderwijs. Het aanleren van een vastgesteld set ambachtelijke vaardigheden wordt ondergeschikt aan het naar boven brengen van de eigenheid van iedere student.

Inbreng en vragen van studenten worden belangrijker. ‘Ik hecht eraan dat onze docenten niet op een troon zitten en pretenderen alles te weten. Ze moeten zich realiseren dat studenten hele andere dingen weten die voor hun generatie en voor hun toekomst belangrijk zijn’, zegt een geïnterviewde in het uitgebreide stuk dat Van Hoogenhuijze schreef over dit proces. ‘We ontwikkelen de school en het onderwijs echt samen met studenten, docenten en de samenleving.’

Het belang van die ontwikkeling wordt onderstreept én gerelativeerd door een fijne schets van regisseur Frances Sanders van haar eigen ervaringen op de toneelschool in de jaren zeventig als student en vanaf eind jaren tachtig als docent. Mooi laat zij de dynamiek zien tussen het aanleren van ambacht en het stimuleren van eigenheid – nu ligt de nadruk op het laatste, maar de slinger zwaait ongetwijfeld ooit weer de andere kant op.

Marijn van der Jagt schreef over hoe binnen de mime en de dans de kennis is opgeslagen in de lichamen van docenten en hoe die door oefening en discipline wordt doorgegeven. Gina Miroula interviewde twee afgestudeerde spelers die een hele andere carrière kozen, en vroeg welke kennis en kunde hun nu nog van pas komt.

Aan een aantal studenten vroegen we van welke docent ze iets bijzonders hadden geleerd over hoe je kunstenaar kunt zijn, en vervolgens stelden we de door hen genoemde docent dezelfde vraag. Zeker binnen de mime blijkt er een prachtige, doorlopende lijn van inspiratie, van urheber Étienne Decroux naar pas afgestudeerde mimer Daphne Masé.

Ten slotte maken we in elk Theaterjaarboek ruimte voor het afgelopen seizoen. De theaterfotografen presenteren hun mooiste beelden, Sander Janssens maakte een rondgang langs de VSCD-jury’s om te vragen naar de grote bewegingen die ze zagen in hun genre, en de critici maakten hun best-of-lijstjes.

Abonnees van Theaterkrant Magazine ontvangen het Theaterjaarboek thuis. Alle artikelen zijn voor hen ook online beschikbaar. Abonnee en nog geen inlogcode? Mail naar info@theaterkrant.nl. Geen abonnement? Haal dit nummer voor 12 euro los bij een van de verkooppunten of test ons abonnement. 

Foto boven: Noortje Bijvoets – Studenten van ArtEZ aan het werk