Vandaag verschijnt het Theaterjaarboek 2016. Na een afwezigheid van vier jaar is het jaaroverzicht voor de podiumkunsten terug. Simon van den Berg, hoofdredacteur van Theatermaker en één van de initiatiefnemers voor het nieuwe jaarboek: ‘De theatersector moet haar eigen geschiedenis schrijven.’


De traditie van het Theaterjaarboek verdween toen in 2013 het Theater Instituut Nederland (TIN) werd opgeheven. Van den Berg: ‘Anderhalf jaar geleden is op initiatief van Ditte Pelgrom een groep mensen bij elkaar gekomen om te kijken welke functies van het TIN niet meer vervuld worden, en welke functies zijn overgenomen door andere organisaties. Er bleken veel lacunes, vooral op het gebied van geschiedschrijving in het theater, maar we zagen ook dat een aantal kleine organisaties toch nog best veel voor elkaar krijgt. De Theaterollectie van het TIN wordt nu beheerd door de Universiteit van Amsterdam, De Nieuwe Toneelbibliotheek geeft oud en nieuw Nederlands toneelrepertoire uit, de bibliotheek van de Theaterschool is en gastvrij kenniscentrum, BAU is net een online archief begonnen voor dans en performance in Amsterdam.’

Een nieuwe functie voor het Theaterjaarboek

Uit de groeiende groep deelnemers aan die gesprekken ontstond de werkgroep NIT, een informele verzameling mensen en instellingen die zich bezighouden met erfgoed, reflectie en debat in de podiumkunsten. ‘We wilden die onderwerpen op de agenda zetten en we dachten dat de oude vorm van het Theaterjaarboek daar heel geschikt voor was, als overzicht van wat er het afgelopen seizoen in het theater is gebeurd. Oudere jaarboeken waren een soort ’telefoonboek’ van het theater: een lijst van producties die dat jaar gemaakt waren. Dat is nu niet meer nodig, want dat kan online op Theaterencyclopedie.nl.’ De focus van het Theaterjaarboek is daarom verschoven naar reflectie op het afgelopen jaar. Er staan gesprekken in over de thema’s van afgelopen jaar – zoals uitholling en diversiteit – en door infographics. ‘De database met alle premières van voorstellingen in Nederland wordt nog steeds bijgehouden. We hebben geprobeerd zichtbaar te maken hoeveel er het afgelopen jaar is uitgebracht en hoe de subsidies verdeeld zijn. Daarnaast reflecteert het Theaterjaarboek op de geschiedschrijving van het theater zelf.’

Het voortzetten van een traditie

Van den Berg ziet een groot belang in het Theaterjaarboek. ‘Werkers in de podiumkunsten moeten weten wat er in hun sector aan de hand is. Zo kunnen ze hierop inspelen in hun eigen (artistieke) praktijk. Hun werk komt voort uit wat er in het verleden gedaan is en heeft invloed op wat er gaat komen. Als niemand anders de geschiedenis van het Nederlandse theater schrijft, moeten we het zelf doen. Daarnaast belichamen de artikelen in het Theaterjaarboek een vorm van schrijven over theater die je niet veel meer leest. Het meeste dat geschreven wordt over de podiumkunsten is recensies en nieuws. Het is een belangrijke taak van het Theaterjaarboek om uit te zoomen en te reflecteren op de grotere bewegingen.’

Het is zeker de bedoeling om de traditie van het Theaterjaarboek de komende jaren voort te zetten. ‘Een uitgave als het Theaterjaarboek heeft alleen maar zin wanneer elk jaar een editie verschijnt. We hebben deze editie kunnen maken dankzij eenmalige investeringen van het Fonds Podiumkunsten, Stichting TiN en DAS Research, maar een vervolg is afhankelijk van extra structurele middelen voor erfgoed en reflectie in de podiumkunsten.’

Het Theaterjaarboek 2016 ligt vanaf vandaag in de winkels en komt morgen bij de abonnees van Theatermaker (vandaag al digitaal beschikbaar). Wie nu een abonnement neemt op Theatermaker, krijgt het Theaterjaarboek 2016 als welkomstgeschenk.