Theatermakers van Orkater en Theater Bellevue organiseerden woensdag 17 april een intieme benefietavond om woordkunst uit Palestina te delen, muziek voor te dragen en samen context te geven aan de genocide in Gaza. Opbrengsten van de avond worden gebruikt om de activiteiten en producties van Ayyam Al Masrah (Theatre Day Productions) te kunnen continueren. Het theatercollectief begeleidt in Palestina kinderen door middel van theater om uiting te geven aan hun emoties.

Dat resulteerde in een hartverwarmende en artistiek hoogwaardige avond met een afwisseling van confronterende poëzie van Palestijnse dichters en sterke muzikale performances van onder anderen Meral Polat en Konvooi van Orkater.

Klein Bellevue – de kleinste zaal van het theater, met een capaciteit van 100 zitplaatsen – is volgestroomd als het programma begint. De speelvloer is gehuld in gedimd licht en staat vol met verschillende instrumenten en audio-apparatuur. Aan de linkerkant staat een piano en aan de rechterkant zit het gezelschap van de makers die de avond invullen: acteurs, schrijvers, muzikanten en regisseurs die allen hun honorarium hebben gedoneerd aan Ayyam Al Masrah.

Orkater-directeur Wieke ten Cate houdt een openingsmonoloog over het doel van de avond: met de kracht van kunst context geven en mensen samenbrengen, helpen verwerken en steun bieden. In een stukje documentaire dat ze vervolgens aankondigt, is te zien hoe Ayyam Al Masrah opereert in Palestina. In kleine ruimtes en tenten, of tussen ingestorte gebouwen, geven ze theaterworkshops aan groepen kinderen, performen ze voor groepen mensen en vertellen betrokkenen over de urgentie van de activiteiten die het collectief te midden van het oorlogsgeweld op poten zet.

Indringende ode aan de jeugd
De dichtbundel Poems from Palestine is het vertrekpunt van de vertaalde gedichten die gedurende de avond worden voorgedragen. Theatermaker Nita Kersten trapt onder begeleiding van pianoklanken af met ‘If I must die (let it be a tale)’, een gedicht van Refaat Alareer uit Gaza. Een tekst die viraal ging op sociale media nadat de dichter en hoogleraar werd vermoord door Israëlische troepen in december 2023.

Acteur en regisseur Shady El-Hamus draagt het gedicht ‘What I Will’ voor. In deze tekst geeft de Palestijns-Amerikaanse dichteres Suheir Hammad aan te weigeren op het ritme van de oorlog te dansen. Liever creëert ze haar eigen ritme met haar geliefden en haar liederen en haar dans. Een ritme van het hart en een ademhaling die altijd luider klinkt dan het geluid van dood, verdriet en verderf.

’Oh Rascal Children of Gaza’, het gedicht van Palestijnse schrijver Khalid Juma, dat Kersten voordraagt, is een indringende ode aan de jeugd van Gaza. Hierin wordt verwezen naar het kattenkwaad van de kinderen uit de wijken van de stad, dat tijdens de oorlog intens gemist wordt. ‘Come back, and scream as you want and break all the vases. Steal all the flowers. Come back.. Just come back..’ Aansluitend volgt een innemende muzikale opvoering van ‘Gmerto’ door collectief Konvooi met Belle van Heerikhuizen, Jasper van Hofwegen, Victor IJdens en Jacob de Groot.

Simme Wouters draagt het gedicht ‘Running Orders’ voor van Lena Khalaf Tuffaha. De dichteres vertelt hier in relatief directe en confronterende taal over het belletje dat een Palestijn onder het mom van oorlogsetiquette van het Israëlische leger krijgt. Dit belletje betekent dat je minder dan een minuut hebt om je huis te verlaten. Of je dierbare bezittingen of familieleden meeneemt maakt ze niet uit. Dat er geen veilige plek is om naar toe te vluchten ook niet.

Harmonieuze wereld
Zangeres en theatermaker Meral Polat zingt onder pianobegeleiding van Chris Doyle twee nummers, waaronder een Turks liedje over kinderen en het belang van naastenliefde voor een harmonieuze wereld. Het is een muzikaal gedicht dat ze vond tussen de spullen van haar vader toen ze zijn huis na zijn dood uitruimde. Het lied begint bedaard, klinkt even als een kreet van wanhoop en eindigt in rustige klanken. Polat zingt vanuit de diepte van haar ziel. Dat is te merken aan de stilgevallen zaal.

Niet helemaal in lijn met de algehele sfeer van de avond, maar desondanks krachtig, is het optreden van Jo Goes Hunting onder leiding van Jimmi Jo Hueting. Eclectische klanken, denderende drumbeats en elektrische gitaarsolo’s vullen de ruimte tot in de uithoeken. Ook de performance van Anne-Fay Kops – waarbij ze haar eigen lied ‘Rise’ performt en het publiek betrekt als begeleidend koor – maakt een sterke indruk. Ze sluit af met een emotionele monoloog over hoe kunst de ziel kan verlichten in zware tijden.

Vrijheid
Hoogtepunt van de avond is het gesprek met theatermakers Liesbeth Coltof – sinds 1996 verbonden aan Ayyam Al Masrah – en de in Gaza geboren Ahmed Sarhan, die ze als kind ontmoette en begeleidde in het theaterveld. Belle van Heerikhuizen gaat met hen in gesprek. Coltof ontmoette Sarhan tijdens een workshop in zijn geboortestad Gaza. Inmiddels woont hij al veertien jaar in Nederland.

Met de beschrijving van persoonlijke ervaringen komt een wereld dichtbij die met de gemiddelde dagelijkse nieuwsberichtgeving abstract kan voelen. Coltof vertelt dat de gebouwen waarin de theateractiviteiten werden gehouden, zijn verwoest sinds de bombardementen afgelopen oktober. Deze activiteiten worden nu georganiseerd in tenten die om de paar weken worden op- en afgebouwd op verschillende plekken in Gaza. Ze herinnert het publiek aan theatermakers Jackie Lubeck en Jan Willems, die Ayyam Al Masrah in 1994 met horten en stoten oprichtten en op gang brachten.

Sarhan onderstreept hoe theater hem van de afgrond heeft gered. Hij vertelt hoe een mens brood, water en vrijheid nodig heeft en hoe de vrijheid die het theater hem bood cruciaal was voor de bescherming van zijn ziel. In het theater vond hij een veilige plek waarin hij zich kon uiten. Hij gelooft niet alleen dat het theater een genezend effect heeft op de kinderen in Gaza, maar ook op hun omgeving. Een jongen die zich constant boos voelde, vertelde hen dat hij zijn woede voelde wegtrekken als hij bezig was met de theaterworkshops.

Een mooie muzikale afsluiter door actrice en zangeres Jamie Grant is een Engelstalig nummer dat aanspoort om luid te worden en je stem te laten horen, in een tijd waarin we nog niet luid genoeg lijken te zijn om voor directe verandering te zorgen in een ondenkbare situatie.

Foto’s: Mo Alzoabi