De State of the Union van Wouter Hillaert op de opening van het Vlaams TheaterFestival doet behoorlijk wat stof opwaaien. Verscheidene theatermakers en journalisten klommen afgelopen week in hun pen om te reageren.

In zijn bevlogen openingsspeech riep theaterjournalist Wouter Hillaert de theatersector op tot samenwerking en een radicale ombouw van de organiserende instellingen. Voor ‘de Grote Talenten’, zoals hij de theatervernieuwers van de jaren tachtig noemde die inmiddels tot de gevestigde orde behoren, had Hillaert een duidelijke boodschap. ‘Plaats maken is misschien wel het summum van radicalisering’, zei hij. ‘Er dient eindelijk werk gemaakt van verjonging en verkleuring.’

Hillaert kreeg steun van journalist Evelyne Coussens in De Morgen:
‘Te vaak bleven de State of the Unions steken in de combinatie van een klaagzang over het verleden – te weinig geld, te weinig erkenning – en vrome maar vrijblijvende wensen voor de toekomst. Dat het dit jaar anders uitpakte, was de verdienste van twee radicale sprekers. (…) In wezen brachten Hillaert en Di Marino dezelfde boodschap: de theatersector is verstard in een onhoudbare status quo, er is een systeem ontstaan van productie en consumptie dat door de ‘instituten’ (zowel mensen als instellingen) wordt in stand gehouden maar – ring ring – de wereld is veranderd. En dus moet de sector zelf veranderen, wil ze niet onzachtzinnig veranderd worden.’

‘Hillaert zou echter Hillaert niet zijn als hij aan die negatieve analyse geen constructieve handleiding tot verandering zou toevoegen. Twee zaken zijn volgens hem broodnodig. Ten eerste moet de sector ‘radicaliseren’ – een bewust provocatief woord – en dat betekent: zich engageren, keuzes maken, opnieuw aan politiek doen in plaats van aan boekhoudkunde. Een tweede centrale begrip is verbondenheid – “steek uw ego’s in uw gat” klonk het ferm – en niet alleen tussen de gevestigde gezelschappen, maar ook met de klaarstaande generaties én de makers van andere afkomst, die nu al aan de deur staan te morrelen.’

En journalist Geert Sels in De Standaard:
‘De huizen hebben zich geprofessionaliseerd tot geoliede machines, maar dat werkt verlammend. Naïviteit, fantasie en een wilde daadkracht om in een avontuur te springen (omdat het moet!) zijn er bij ingeschoten.’

Theatermaker en kunstenaar Jan Fabre reageerde boos in De Standaard:
‘In zijn State of the Union doet Hillaert artiesten die sinds de jaren 80 het theater radicaal vernieuwd hebben en blijven vernieuwen af als wereldvreemde navelstaarders en machtspotentaten die verantwoordelijk zijn voor de problematische omstandigheden waarin jonge artiesten vandaag werken. (…) Maar net als vele theaterkunstenaars van mijn generatie word ik zeer gelukkig van nieuwe energie, van jong talent dat fris en ongebonden zijn weg zoekt. Ik moedig het al jaren aan, onder meer door mijn Troubleyn/Laboratorium als repetitieplek open te stellen en omkadering te bieden. Met P.U.L.S., een initiatief van Toneelhuis, zal ik samen met Guy Cassiers, Jan Lauwers, Alain Platel en Ivo Van Hove jonge theatermakers begeleiden.’

Dramaturg Erwin Jans reageerde, namens Guy Cassiers en het Toneelhuis, op de website De Wereld Morgen:
‘Wouter Hillaert roept op tot solidariteit, maar drijft tegelijk een wig tussen de generaties. Hij wil verbinden, maar maakt de kloof tussen de tachtigers en de ‘nieuwe generatie’ kunstmatig groot (en wat met alle theatermakers in de decennia daartussen?). Als radicaliseren betekent dat je iedere nuance verliest en het verleden naar eigen goeddunken herschrijft tot een mythe – wat ‘radicaliseren’ helaas maar al te vaak betekent – dan lijkt me een oproep tot meer nuchterheid veel gezonder.’

Nog meer reacties:

  • Rudi Laermans: ‘Hillaerts voorstellen doen behalve onbeholpen vooral hypermoralistisch aan’.
  • Dries Douibi en Charlotte De Somviele: ‘In plaats van voor prestigieuze superstructuren, willen we pleiten voor ‘lerende’ en tijdelijke instellingen, die om de zoveel tijd rouleren, van artistieke kern tot onderhoudspersoneel.‘

Meteen na afloop van de State of the Union kon het publiek van het TheaterFestival ook reageren in De Biechtstoel van De Zendelingen, met biechtmoeder Mia Vaerman.

Foto Wouter Hillaert: Solidair / Dieter Boone