De voorstelling van collectief Schwung heeft een trigger warning, poneert de dramaturg die tijdens deze jongemakersroute als gids fungeert meermaals, behoorlijk uit het niets: er komt een luid geluid in voor. Onderweg naar De conventie van Jesse Vissers liet ze ons ook al een aantal keer kort stilstaan bij volstrekt willekeurige objecten op de NDSM-werf: een brandkraan, een ladder, een prullenbak.
Het kenmerkende Zeecontainerprogramma van Over het IJ Festival, waarin jonge makers zich presenteerden met werk van rond de vijftien minuten, is in de nieuwe, compactere versie van het festival ‘uitgepakt’, uit de containers getild dus. Onder de naam Unboxed loop je nu in routes langs meerdere korte voorstellingen op locatie, begeleid door een beginnend dramaturg.
In De conventie heet Jesse Vissers de toeschouwer hartelijk welkom bij zijn ‘presentatie’. Via verschillende slides op een projectiescherm, loodst hij ons door zijn presentatie over de ontwikkeling van de moderne beeldende kunst. Na afloop, laat hij weten, is er uiteraard ruimte voor vragen, ‘een stukje debat’.
Hij introduceert onder meer Gustave Courbet en zijn ongebruikelijk alledaagse onderwerpkeuze (ineens denk je terug aan de willekeurige objecten op de werf). Ondertussen gaat een van de toeschouwers, zeer alledaags, even – zonder de aandacht op zich te vestigen, maar toch niet helemaal onopvallend – naar het aangrenzende toilet. Fragmentje alledaagse ontregeling.
Simultaan aan de diverse tegenstromingen in de geschiedenis van de beeldende kunst die voorbijkomen in deze keynote speech, wordt diezelfde presentatie steeds radicaler ontregeld. Dat bereikt een climax als de geschiedenisles de periode van volledige abstractie bespreekt: tafels fungeren dan inmiddels als enorme skateboards, terwijl de performers dansend om elkaar heen bewegen.
Hilarisch is de vastbeslotenheid waarmee Vissers volhardt in het afmaken van zijn presentatie. Samen met zijn medespeler Bram Flick stellen in ze in een prettig absurd werk vragen over de betekenis van kunst, en de voortstuwende, scheppende en destructieve kracht van tegenbewegingen daarbinnen.
Startschot is ook kunst-over-kunst: hierin staat de theatermaker centraal die de uiterste consequentie van alle hedendaagse problemen trekt, en zich in alle nederigheid opoffert voor de planeet: elke dag op Over het IJ wordt er een collectieflid geëxecuteerd. Het gezelschap bestond ooit uit acht man, vertelt David Westera bij aanvang: nu zijn het er nog vijf. Naast hem liggen drie suggestieve lijkzakken. Zondagavond zal dit debuterende collectief ‘wegens personeelstekort’ dus alweer ophouden te bestaan. Dan vallen ook die trigger warnings voorafgaand aan dit werk op zijn plek, we hádden het kunnen weten.
Dinsdag viel de discutabele eer te beurt aan Noa van der Vorst. Haar theatrale afscheidssaluut bevat onder meer een persoonlijke anekdote en een abstracte, Jackson Pollock-achtige monoloog (tekst: David Roos) – waarin woorden als klodders verf richting de toeschouwers worden gesmeten, en waarvan vervolgens maar valt te bezien of ze iets gaan betekenen bij elkaar: ‘wereld’, ‘mens’, ‘doen’, ‘wat’. Startschot is lekker brutaal fysiek toneel over kunstenaarschap en engagement, die rücksichtslos afstevent op die onontkoombare finale. We waren tenslotte gewaarschuwd. Maar ja, de mens en waarschuwingen…
Gezien: Unboxed Tour #1 – Mens, 18 juli 2023. Foto: Moon Saris
Een breakdancer tolt op zijn hoofd terwijl twee poppen toekijken, de een leunend tegen de muur, de ander ontspannen op een oude tuinstoel. Verderop: twee ouden van dagen die de tijd verduren, richting zoeken, neervallen en omhoog komen. Wie nog verder loopt ziet een van de weg geraakte auto, rokend aan de waterkant. (meer…)
In het uitdagende zeecontainerprogramma op Over het IJ Festival in Amsterdam nemen jonge makers in verstilde voorstellingen afscheid van een ander, van de wereld zoals we die nu kennen en van door de realiteit ingehaalde dromen. (meer…)
De korte, vaak persoonlijke voorstellingen van jonge makers op en rondom de containers op de NDSM-werf maken dat Over het IJ Festival – voor de theaterliefhebber althans – elk jaar weer veruit het boeiendste en verrassendste festivalhart heeft ingericht. Dit jaar onderzoeken meerdere makers hun verlangens en wat die verlangens met ze doen. (meer…)
In verschillende cafésettingen in de binnenstad van Utrecht vindt de komende zaterdagen het Café Theater Festival plaats, met korte voorstellingen in diverse uitvoerende kunstgenres, zoals muziektheater en circus. Het festival trapte gisteren in Utrecht af met meeslepende en verrassende voorstellingen. (meer…)
De maatregelen zijn eraf, de theaters en de kroegen zijn weer open en alles mag weer! Ja, ja, we weten het nu wel, maar toch is het het waard om dit nog even te benoemen – want als de opluchting en de blijdschap ergens tastbaar worden, dan is het wel op Café Theater Festival in Utrecht. (meer…)
