Kunstopleidingen in het hoger onderwijs hebben afgelopen jaren verscheidene maatregelen getroffen om de sociale veiligheid voor studenten te vergroten. Een meer structurele aanpak ontbreekt nog vaak. Dat stelt de Inspectie van het Onderwijs in het onlangs uitgebrachte themarapport Sturen op blijvende sociale veiligheid in het hoger kunst- en mode-onderwijs – Voer (voor) het gesprek.
De inspectie heeft onderzocht wat de hogeschoolbesturen van 16 kunstopleidingen (waaronder dans en theater) doen om te sturen op een veilige leeromgeving van huidige en toekomstige studenten. De inspectie deed het onderzoek naar aanleiding van signalen in 2021 over sociale onveiligheid. Er kwamen toen verhalen naar buiten over studenten die tijdens het onderwijs werden afgekraakt, of een veel te hoge studiebelasting ondervonden of zelfs (seksueel) grensoverschrijdend gedrag ervoeren.
Voor zover sociale veiligheid nog niet op de radar stond, hebben de incidenten alle hogeschoolbesturen wakker geschud, stelt de inspectie vast. De onderwijsinstellingen hebben inmiddels verscheidene maatregelen getroffen. Zo proberen de hogescholen de vindbaarheid en zichtbaarheid van meldprocedures voor studenten te verbeteren en zijn er vertrouwenspersonen aanwezig. Ook is op veel hogescholen een gedragscode gemaakt of aangepast.
De inspectie ziet wel minder maatregelen voor het voorkomen van sociale onveiligheid. De meeste aandacht van de scholen gaat nu naar maatregelen voor de opvang en bescherming van klager en beklaagde nadat er een incident heeft plaatsgevonden. Bovendien ontbreekt nog vaak een meer structurele aanpak. Die noodzaak wordt ook door onderwijsbesturen onderkend, hoorde de inspectie.
De inspectie spoort in haar rapport de besturen aan om onder andere een risicoanalyse uit te voeren, concrete doelen te stellen met een planning erbij, en centrale regie te houden op de uitvoering van de maatregelen. Essentieel vindt de inspectie het organiseren van gesprekken rondom sociale veiligheid.
Hoewel het moeilijk is om het gesprek te voeren over gewenst en ongewenst gedrag, en waarden en normen, is dit wel de manier om begrip voor elkaar te krijgen en de sociale veiligheid te vergroten. Het voeren van dat gesprek is daarmee het doel, het middel, als ook de voorwaarde voor sociale veiligheid.
Het betrekken van de organisatie bij het ontwikkelen en evalueren van de maatregelen, en het organiseren van trainingen en discussiesessies over sociale veiligheid, helpen om het gesprek op gang te brengen – en zorgen voor meer bewustzijn en draagvlak.
Foto: Benoite Fanton – New School van Compagnie Amala Dianor
