De Nederlandse Toneeljury heeft gisteren veertien nominaties bekend gemaak voor de VSCD Toneelprijzen, de onderscheidingen voor de beste acteurs en actrices van het voorbije seizoen. In de selectie van dit jaar zitten twee acteurs uit een productie van Toneelgroep Maastricht en drie acteurs uit het ITA ensemble. De uitreiking vindt plaats tijdens het Gala van het Nederlands Theater in Internationaal Theater Amsterdam op 11 september.

De jury nomineerde 4 actrices voor de Theo d’Or, de prijs voor de meest indrukwekkende vrouwelijke dragende rol: Charlie Chan Dagelet, Hadewych Minis, Janni Goslinga en Sien Eggers. Bram Suijker, Jacob Derwig en Jan-Paul Buijs maken kan op de Louis d’Or voor de meest indrukwekkende mannelijke dragende rol. Voor de meest indrukwekkende vrouwelijke bijdragende rol, de Colombina, zijn Denise Aznam, Helen Kamperveen, Ilke Paddenburg en Wendell Jaspers geselecteerd. Voor de beste mannelijke bijdragende rol, de Arlecchino, nomineerde de jury Dries Vanhegen, Majd Mardo en Mark Kraan. De meeste voorstellingen waarin de genomineerde acteurs opvielen, staan ook in de selectie van het Nederlands Theater Festival en zijn daar begin september opnieuw te zien.

GENOMINEERD VOOR DE THEO D’OR 2022:

Charlie Chan Dagelet voor haar rol in Mamma Medea van Theatergroep Suburbia
De Nederlandse Toneeljury: ‘Charlie Chan Dagelet is de ruggengraat in deze enscenering van Mamma Medea. Dagelet zoekt de grenzen op van een uiteenlopende reeks aan emoties. Ze schuwt zowel het grote gebaar niet als de fijnzinnige verstilde detaillering. Zo biedt Dagelet met haar gedurfde spel nieuwe inzichten in de emoties en drijfveren van Medea. Met al haar grillige schakeringen tart Medea in de vertolking van Dagelet alle spelregels van de liefde. Zo onberekenbaar en intrigerend als Medea is, zo fascinerend en meeslepend is Dagelet in haar spel.’

Hadewych Minis voor haar rol in Girls & Boys van Toneelgroep Oostpool
De Nederlandse Toneeljury: ‘In een regie van Daria Bukvić verleidt Hadewych Minis het publiek ten volle mee te gaan, het verhaal mee binnen te stappen tot er uiteindelijk ook voor het publiek geen ontsnappen meer mogelijk is, tot het vreselijke einde. Het is bijzonder knap hoe Minis een band met het publiek weet op te bouwen. Het publiek leeft mee, geniet mee en lijdt uiteindelijk ook mee. De omslag in het geluk is voor het personage niet te bevatten. Aan het einde is het publiek net zo radeloos als zij. Het is een verhaal dat helaas verteld moet worden en het publiek mag zich gelukkig prijzen dat Hadewych Minis dat op deze manier op zich neemt.’

Janni Goslinga voor haar rol in De dokter van ITA Ensemble
De Nederlandse Toneeljury: ‘Janni Goslinga speelt dokter Wolf aanvankelijk streng en vastbesloten, blind voor haar eigen privileges. Uiteindelijk breekt ze, maar voor ze dat doet is er het verzet tegen dat breken, de barstjes die zichtbaar worden in het daarvoor onwrikbare masker: je ziet het in kleine trekjes in haar mimiek, een korte verloren blik die een grote pijn vermoedt. Eerder werd daar al subtiel op voorgesorteerd, in de verstilde scènes bij Ruth Wolff thuis, waar ze zich af en toe een glimp van kwetsbaarheid permitteerde. Hoezeer ze ook haar hakken in het zand zet, het personage boet nergens in aan sympathie.’

Sien Eggers voor haar rol in Sartre & De Beauvoir van Het Zuidelijk Toneel & Stefaan van Brabandt
De Nederlandse Toneeljury: ‘In Sarte & De Beauvoir brengt Sien Eggers haar personage Simone de Beauvoir zo vloeiend, levendig en authentiek tot leven, dat je gaat geloven dat ze het echt is. Rustig en trefzeker onderzoekt ze wie haar personage is, in een formidabele acteerprestatie die in alle ingetogenheid ronduit meeslepend is. Eggers aanstekelijke spel raakt aan iets essentieels. Voorbij de euforische glimlach en priemende pretogen zien we een mens die de zin van het bestaan bevraagd en in haar zijn tevens antwoord biedt. Deze spanning wordt knap uitgespeeld zonder te hoeven worden uitgelegd.’

GENOMINEERD VOOR DE LOUIS D’OR 2022:

Bram Suijker voor zijn rol in Trojan Wars van HNTjong & Het Nationale Theater
De Nederlandse Toneeljury: ‘Het afgelopen seizoen mag met recht het seizoen van Bram Suijker genoemd worden. Met zijn rol in Trojan Wars brengt hij je tot voor Christus, hij brengt de oorlog in je hoofd en in je hart. Als Achilles toont hij zich een opvallend veelzijdig acteur. Hij breit de scènes tot een geheel, en kleurt dan plots weer regelrecht tegen. Hij observeert en waardeert. Hij heeft lief en stoot af. Hij is van niemand, maar zorgt voor velen. Hij maakt van Achilles een jongeman die je niet al te serieus moet nemen en precies hierdoor neem je hem als toeschouwer bloedserieus.’

Jacob Derwig voor zijn rol in Verdriet is het ding met veren van Theater Rotterdam
De Nederlandse Toneeljury: ‘Jacob Derwig imponeert met grillig, ongepolijst en meerduidig spel in een voorstelling waarvan je hoopt dat die nog lang op het repertoire blijft. Zwaarte en humor wisselen elkaar af in de dubbelrol met de kraai die de pijn belichaamt en de vader die constant op de pijnlijke werkelijkheid wijst en wordt gewezen. Het is een prestatie van een toneelspeler die boven zijn rol uitstijgt, waarbij acteur en personage één worden, gespeelde emoties versmelten in echte emotie, en techniek en tekstbehandeling er niet meer toe doen. Een prestatie waarbij je hoofd nog enkel registreert en je hart volloopt.’

Jan-Paul Buijs voor zijn rol in BAAAAAA van Circus Treurdier
De Nederlandse Toneeljury: ‘Als Guido ontpopt Jan-Paul Buijs zich als het wankelmoedige middelpunt van een reeks hilarische gedachtenexperimenten, waarin zijn gepoogde ontworsteling aan de rigide groepsdynamiek van zijn middelbareschooltijd, keer op keer mislukt. Buijs incasseert met toenemende bitterheid en welgemeend verdriet de vernederingen en teleurstellingen die zijn leven aan elkaar rijgen. Zo maakt hij het publiek met smeuïg spel op genereuze wijze deelgenoot van deze curieuze theaterstudie naar binnenvetters. Buijs weet tegelijkertijd sympathie én antipathie op te wekken, in de zelfgenoegzaamheid waarmee het personage in zijn eigen slachtofferschap zwelgt. Zelden was het zo onduidelijk of je nu moet lachen of moet huilen.’

GENOMINEERD VOOR DE COLOMBINA 2022:

Denise Aznam voor haar rol in Lichter dan ik van Korthals Stuurman Theaterbureau
De Nederlandse Toneeljury: ‘Aznam weet binnen het traumatische verhaal van Lichter dan ik van begin tot einde authentiek te zijn in haar spel. Met haar kalme uitstraling weet zij op een aangename wijze de aandacht van de toeschouwer te trekken. Geen accentje is gespeeld, de Maleise leenwoorden klinken natuurlijk. Uit alles is voelbaar dat deze rol urgent is voor Aznam en dat zij alle emotionele fases van haar personages aangrijpt om het bredere verhaal van de Njai als Indische oermoeder neer te zetten.’

Helen Kamperveen voor haar rol in What is Love van Theater Utrecht & DOX
De Nederlandse Toneeljury: ‘Trefzeker en ontroerend vertolkt Helen Kamperveen in What is Love de pijn van wat liefde en het gebrek daaraan is. Ze brengt haar teksten zonder poespas en gaat het dansante van de voorstelling met lef en verve aan. Uit alles in deze vertolking spreekt passie en loepzuiver vakmanschap, waarmee ze de voorstelling optilt en ook haar medespelers op sleeptouw neemt. Ze kan met recht een van ‘grande dames’ genoemd worden van het Nederlandse theaterlandschap, en is nog altijd een inspiratie voor velen. Met deze vertolking laat ze opnieuw zien dat die status volkomen terecht is.’

Ilke Paddenburg voor haar rol in De dokter van ITA Ensemble
De Nederlandse Toneeljury:  ‘Ilke Paddenburg maakt indruk met haar trefzekere vertolking van Sam, het jonge buurmeisje van dokter Ruth Wolff. Te midden van al het acteergeweld, zorgt zij voor een aantal waardevolle rustpunten, die van grote betekenis zijn voor de zeggingskracht van de voorstelling. De liefde tussen Ruth en Sam lijkt vanzelfsprekend, ook al geeft Ruth haar de ene reprimande na de andere. Dit kantelt aan het eind van de voorstelling: dan breekt Paddenburg, en maakt ze op fenomenale wijze – en met de kwetsbaarheid én kracht die daaraan gepaard gaan – duidelijk dat identiteit voor veel mensen geen keuze is.’

Wendell Jaspers voor haar rol in Een meeuw van Toneelgroep Maastricht
De Nederlandse Toneeljury: ‘Wendell Jaspers geeft het publiek een prachtige vertolking van Arkadina in Een meeuw. Het is indrukwekkend hoe zij van deze ogenschijnlijke diva een getormenteerd personage weet te maken. Ze gebruikt haar humor en groteske vertolking om een sluimerende tragiek te onthullen. In al haar onmacht vecht Arkadina tegen haar ouderdom. Achter haar smakelijke spel weet Jaspers uitermate goed voelbaar te maken dat er iets op het spel staat; een meedogenloos spel dat Arkadina lijkt te verliezen, maar tot het bittere einde zal moeten uitvechten. Met een precieze timing en totale overgave laat zij Een meeuw tot grote hoogte vliegen.’

GENOMINEERD VOOR DE ARLECCHINO 2022:

Dries Vanhegen voor zijn rol in Een meeuw van Toneelgroep Maastricht
De Nederlandse Toneeljury: ‘Tussen het geweld van onbeantwoorde verlangens speelt Dries Vanhegen als dokter Dorn de komische noot die dondersgoed weet dat er niets komisch is aan wat er gebeurt. In de kleinere dialogen ontroert hij als een man die zich niet meer voor kan stellen dat liefde op latere leeftijd ook schoonheid heeft. Dokter Dorn wordt door de luchtige vertolking van Dries Vanhegen een personage op de grens van berusting en verzet, die uiteindelijk een wezenlijke verandering doormaakt en daarmee op de valreep van de voorstelling – én van zijn eigen leven – werelden verzet.’

Majd Mardo voor zijn rol in Age of Rage van ITA Ensemble
De Nederlandse Toneeljury: ‘Als Orestes in Age of Rag ezet Majd Mardo te midden van een overrompelend spektakel een jonge man neer, die tegelijkertijd krachtig en broos wordt vertolkt. Hij is soms zwaar in zijn uitingen en dan weer vederlicht. De onstuimige lichamelijkheid die hij aan de rol koppelt, maakt dat zijn teksten organisch en ontwapend direct uit zijn mond komen. Tegelijkertijd is zijn fysieke overgave in de rol meeslepend en indrukwekkend. Age of Rage is geregisseerd om te imponeren, en Mardo blijft tussen alle geweld en razernij moeiteloos overeind. Majd Mardo is een verrijking in de voorstelling en een verrijking in het toneelveld.’

Mark Kraan voor zijn rol in Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht van Theateralliantie
De Nederlandse Toneeljury: ‘Mark Kraan zoekt als vader van Christopher voortdurend naar evenwicht. Maar hij is veel meer dan alleen vader; hij is ook een verlaten man, die het vertrouwen in de wereld heeft verloren. Gekwetst verliest hij de controle met een groot gebaar. Waarop hij vervolgens met een wonderschone liefdevolle rust, de relatie weer weet te herstellen. Kraan laat onder al die grote gebaren met minutieuze details een kwetsbare man doorschemeren. Dat maakt van hem een man die je uiteindelijk het liefste wilt omarmen. Om hem de rust te geven die hij zo hartgrondig probeert te organiseren voor zijn zoon.’

De Toneelprijzen hebben een rijke historie. In 1955 werden de Louis d’Or en de Theo d’Or voor het eerst uitgereikt. Ze zijn vernoemd naar de grote, negentiende-eeuwse acteur Louis Bouwmeester en actrice Theodora Mann-Bouwmeester. De winnaars van deze prijzen voor de beste hoofdrollen ontvangen een gouden penning die is gemaakt door de Nederlandse beeldhouwer, graficus en medailleur Eric Claus. Daarnaast krijgen ze een portret aangeboden, dat in Internationaal Theater Amsterdam komt te hangen. De winnaars van de Arlecchino en Colombina ontvangen een bronzen beeld, ook gemaakt door Eric Claus.

De jury van 2022 bestaat uit Hadassah de Boer, Marjorie Boston, Rehana Ganga, Bram Jacobs, Sander Janssens, Christiaan Mooij, Fabian Pikula, Marijke Schaap en Dianne Zuidema.

Foto: Hadewych Minis in Girls & Boys van Toneelgroep Oostpool, Joris van Bennekom