Spelers van de Amsterdamse Theatertroep hebben samen met enkele gerenommeerde makers een nieuw gezelschap opgericht: De Spelersfederatie. Het nieuwe ensemble wil voorstellingen voor de grote zaal maken, maar zonder vaste regisseur en hiërarchie. In de eerste voorstelling, Moord met een grote M, een politieke Romeinse komedie, spelen de acteurs in regie van Pieter Kramer een nieuwe tekst van Don Duyns.

Aanleiding voor de oprichting van het gezelschap was die eerste voorstelling, Moord met een grote M. Kramer en Duyns, die jarenlang samen familievoorstellingen in Rotterdam maakten en daar vorig jaar in onenigheid vertrokken, wilden die graag maken met alle acteurs van de Theatertroep. De theaters zagen daarbij volle grote zalen voor zich, dus verenigden de makers zich in een nieuw grote zaal-gezelschap. Volgens actrice Rosa Asbreuk van de Theatertroep volgen ze elkaars werk al jaren. ‘We zijn wederzijds fan van elkaar.’ Duyns schreef al twee stukken voor de Theatertroep (‘Hokus Pokus’ en ‘Puntgaaf’) en Theatertroepacteur Patrick Duijtshoff werd uitgeleend om Prins Bernard te spelen in de familievoorstelling Repelsteeltje.

De makers delen met elkaar een voorkeur voor fragmentarische vaudeville-achtige voorstellingen. Komedie zal een belangrijk uitgangspunt zijn van ook de Spelersfederatie. ‘Een goed ingespeeld gezelschap dat spitsvondige komedies speelt, is bijna niet meer te vinden de grote zaal’, zegt Asbreuk. ‘Zeker de gesubsidieerde grote gezelschappen spelen vooral tragedies.’ De groep gaat wisselende Nederlandse toneelschrijvers vragen voor hen nieuw repertoire of ‘radicale bewerkingen’ te maken en die ‘op het ensemble’ te schrijven.

Ook in organisatievorm wil de groep zich onderscheiden van andere gezelschappen in de grote zaal. In plaats van een vaste regisseur of artistiek directeur aan het hoofd, staat de spelersgroep centraal. ‘De Spelersfederatie draait de machtsstructuren om’, staat in een oprichtingsmanifest. ‘We ontkrachten de mythe van het “geniale individu”, en vieren “het genie van de samenwerking”. We geloven in de magie van een uitkomst die meer is dan de som der delen. In een makende groep spelers die goed op elkaar is ingespeeld, elkaar aanvult en elkaar naar grotere hoogtes stuwt.’

Naast het artistieke voordeel, is de groep er ook van overtuigd dat een niet-hiërarchische, verticale vorm help met het voorkomen van ‘#metoo en ander machtsmisbruik en de precariteit van acteurs en overige medewerkers (freelancers voorop)’. Ook de financiële middelen moeten zo direct mogelijk doorvloeien naar de makers en spelers, en niet in ‘het apparaat’ blijven hangen.

Aan de eerste voorstellingen werken naast Don Duyns en Pieter Kramer, ook Wart Kamps, Dick van den Toorn, Sam Ghilane en Esther Habbema mee. Andere betrokkenen zijn Jonata Taal, Erasmus Mackenna, Amira Duynhouwer, Bartel Jespers en Mariana Aparicio Torres als voorzitter van het bestuur.

De eerste voorstelling Moord met een grote M, een politieke Romeinse komedie gaat in 2022 in première bij ITA, die het nieuwe gezelschap als partner ondersteunt. De voorstelling wordt nadrukkelijk niet verkocht als dé nieuwe familievoorstelling van Kramer en Duyns, maar is volgens de makers ‘wel geschikt’ voor families (12+).

Naast De Spelersfederatie zal de Theatertroep jaarlijks een eigen voorstelling voor de kleine zaal blijven maken.

Foto: Jorn Heijdenrijk