Beeldend theatermaker Marlyn Coetsier gaat vanavond niet op. Als gevolg van de coronamaatregelen is de première van de voorstelling Alles naar de hemel van Tg Winterberg en Feikes Huis uitgesteld. In plaats van recensies te publiceren, laat Theaterkrant dagelijks een maker aan het woord die op die dag in première zou gaan. Coetsier: ‘Het is een onmogelijk dilemma om te kiezen in welke wereld een kindje beter af is, die van de levenden of de doden.’
In de creatief gemaakte trailer van Alles naar de hemel produceert een spuitje vol met klei allemaal sliertjes. Wormpjes die uit zichzelf steeds rechter gaan liggen en twee aan twee groeperen, als een eigenzinnige memory: wie hoort bij wie? Het ene stelletje is net wat langer of krommer dan het andere. En dan valt het op: er zit één trio tussen. De grappig gekleide chromosomenkaart vertoont een trisomie. Ai. Dan is het plots niet grappig meer.
Wie bij biologie tijdens het lesuur erfelijkheidsleer een genenkaart onder ogen heeft gehad of als zwangere vrouw een NIPT heeft laten doen (een Niet Invasieve Prenatale Test) weet wat dat betekent: het is niet goed. Het mensje in wording heeft een ernstige chromosomale afwijking. De stem in de trailer vertelt energiek verder: ‘De vrouw zakt keihard door de roze wolk en belandt samen met haar man in een surrealistische tussenwereld, aan de rand van de hemel. Daar start hun zoektocht: in welke wereld is hun kindje beter af, die van de levenden of de doden? Een onmogelijk dilemma.’
Die stem is van Marlyn Coetsier (40), beeldend theatermaker, actrice, poppenspeler en artistiek leider van Tg Winterberg, een klein beeldend theatergezelschap dat zich al zeventien jaar specialiseert in inventief, energiek en rauw-poëtisch poppentheater. Alles wordt gemanipuleerd: klei, plakband, speelgoed, maquettes, marionetten en poppen van schuimplastic en stof met karakteristieke latex koppen. Met als resultaat magische voorstellingen voor kinderen, alsook voor volwassenen.
In die laatste categorie valt Alles naar de hemel, die vandaag in première zou gaan. Het duivelse dilemma overkwam haarzelf, nadat een echoscopist die confronterende uitslag nogal formeel had gebracht, refererend aan ‘hun meldingsplicht’: ‘We hebben de plicht u te melden dat er iets mis is met uw kind.’ Die meldingsplicht is een van de vele aspecten die een plek krijgen in de (door de coronamaatregelen tot 2021 uitgestelde) voorstelling.
‘Wij wilden helemaal geen test doen’, vertelt Coetsier via Facetime. ‘Maar voor je het weet beland je van de ene prenatale diagnose in de andere en vliegen de statistieken en waarschijnlijkheden je om de oren. Maar je neemt geen beslissing op basis van kansberekening. Je neemt een beslissing als mens, over een ander mens. En dat is zwaar. Want ook het maken van géén beslissing is een beslissing, en daarom gaat de voorstelling over het maken van een onmogelijke keuze.’
Waarmee niet is gezegd dat Alles naar de hemel een zwáre voorstelling wordt. ‘Zeker niet! Er zit ook humor in, muziek, stopmotion, zang, live klei-animaties en levendige energie.’ Soms galgenhumor, dat ook. ‘Het voordeel van poppentheater is dat je met poppen even poëtisch als brutaal kunt omgaan. Je kunt ze laten vliegen of zwemmen, maar er ook een mes doorheen steken.’
Meer dan 180 babypoppen verzamelde Coetsier in haar rijk gevulde Winterberg-atelier (in broedplaats De Hellema in Zaandam). Oude exemplaren van vrienden, familie en kennissen, maar ook van Marktplaats en sites voor ‘gratis af te halen’: ‘De meeste hebben we uit elkaar getrokken. Om er weer surrealistische nieuwe creaties van te maken.’ Zo is daar De Priester, een hoofd met forse neus en dito mond, met uitstekende poppenarmpjes, als een soort kop van Medusa. En ook Het Innerlijk Geweten (met lange pruik vol hoofden) en De Tijd (die vraagt ‘of ze het al weten’) komen op.
Zelfs het ongeboren kind bemoeit zich met de tweestrijd. ‘We hebben hem Louk gedoopt, met als mantra: ‘Ik eet alleen maar moederkoek.’ Hij komt als embryo en als tweejarige peuter met een exoskelet. Hij confronteert de moeder met zijn onvolmaaktheid. ‘Louk vraagt haar hoeveel ze van hem houdt. Dan trekt hij een hand eraf en een oog eruit. En nu?’ Maar het wordt geen horrorshow, benadrukt Coetsier. Ook Louk heeft geen eensluidend antwoord op de vraag of hij wel of niet geboren wil worden. ‘Fijn ja, én niet-fijn’, antwoordt de babyjongen geregeld vanonder zijn rode mutsje.
Coetsier benadrukt dat Alles naar de hemel weliswaar een persoonlijke bron kent (‘Ik weet op welke rijdende trein je als aanstaande ouders wordt gezet’), maar dat de voorstelling daar ver boven uitstijgt. ‘We hebben veel research gedaan, gesprekken gevoerd met ouders, echoscopisten en prenatale diagnosten. We hebben naast mijn dagboeken het boek ECHO van journalist Maarten Slagboom gebruikt als inspiratiebron en schrijfster Heleen Verburg gevraagd een scenario te schrijven.’
En dus ligt er nu een script voor haar en collega-acteur Lennart Monaster, die in regie van Sylvia Andringa zichzelf ook op gitaar begeleidt. Zij spelen de worstelende ouders. Joeri de Graaf van Nineyards Audio maakt een soundscape en Gertjan Biasino de videomapping. Coetsier: ‘Met steun van Feikes Huis heb ik vorig voorjaar tijdens het Performance Technology Lab onderzoek kunnen doen naar 2D- en 3D-animatie, hoe je kunt projecteren op een wand van babyhoofden om ze tot leven te wekken. Ik heb van alles uitgeprobeerd. Van lijnanimatie tot gerenderde kindergezichtjes. Ik wil dit keer graag met stop-motion werken, voor mij een nieuwe techniek. En met mijn vertrouwde kleifiguren.’
Ze waren al vier weken onderweg, precies halverwege de repetitietijd, toen ze vanwege de coronamaatregelen moesten stoppen. ‘We hebben ontzettend veel materiaal gecreëerd. We zouden net keuzes gaan maken. Welke vrijheid hebben we binnen de tekst? Welke verteltoon slaan we aan?’ Die keuzes zijn nu uitgesteld. ‘Maar de voorstelling komt er, zeker weten. Het is een belangrijk thema, er wordt nog steeds spaarzaam over gesproken. Terwijl veel mensen het meemaken, direct of indirect, mede door technologische ontwikkelingen als de NIPT, waarbij er in een vroeg stadium afwijkingen geconstateerd kunnen worden.’
Het complexe dilemma is bovendien actueel, nu de overheid het sinds een jaar mogelijk maakt levenloos geboren kinderen in te schrijven in de Basisregistratie Personen. ‘Of je kiest voor het leven in zijn onvolmaakte vorm of voor de dood in de kinderschoenen heeft met zo veel factoren te maken: je persoon, je afkomst, je religie, je partner. Het is enorm persoonlijk.’ Daarom doet het er voor de voorstelling uiteindelijk ook niet toe waarvoor Coetsier en haar partner tien jaar geleden hebben gekozen. Wel dat ze moet stoppen met Facetimen; haar drie zonen hebben haar weer even hard nodig.
Foto: Rik Engelgeer
De VSCD-Jeugdtheaterjury heeft vanochtend de winnaars bekend gemaakt van de Zilveren Krekels, de prijzen voor de meest indrukwekkende producties en prestaties in het jeugdtheater. Uit deze selectie zullen twee Gouden Krekels gekozen worden, die op 11 september tijdens het Gala van het Nederlands Theater bekend worden gemaakt. (meer…)
En nu? Simpele vraag, onmogelijk antwoord. In ieder geval bij het duivelse dilemma dat zich voordoet, wanneer er afwijkingen worden geconstateerd aan een nog ongeboren kindje. Het in rauw-poëtisch poppentheater gespecialiseerde Tg. Winterberg maakt samen met Feikes Huis in de theatrale verfilming van Alles naar de hemel de complete rollercoaster invoelbaar, waarin twee aanstaande ouders terechtkomen na ‘de meldingsplicht’ van een gynaecoloog. (meer…)
Vandaag gaat Nina van Essen niet op. De mezzosopraan zou de hoofdrol vertolken in Een lied voor de maan, gebaseerd op het gelijknamige boek van Toon Tellegen. Op het experimentele Opera Forward Festival (OFF) zou de kinderopera vanmiddag in première gaan, maar door de getroffen coronamaatregelen is besloten het festival in z’n geheel te afgelasten. Van Essen: ‘Het was een supervet project.’ (meer…)
Vlak naast het festivalhart van Over Het IJ in Amsterdam Noord was er in juli een heus technologisch-artistiek laboratorium opgetuigd. Zes dagen lang was een loods vlakbij het water omgetoverd tot een kunstenaarshub waar acht verschillende kunstenaars aan het werk waren met nieuwe technologische tools. (meer…)
De VSCD-jury heeft gisteren de eerste winnaars van de Zilveren Krekels bekend gemaakt. De onderscheiding gaat naar Urban Myth, 155, Theater Artemis, Jibbe Willems, Marlyn Coetsier en Marlies Schot. Alle laureaten maken kans op de Gouden Krekel voor meest indrukwekkende jeugdtheaterproductie of -podiumpresentatie, die op 15 september wordt uitgereikt tijdens het Gala van het Nederlands Theater. (meer…)
