De cast van RITRATTO gaat vanavond niet op. Als gevolg van de coronamaatregelen is de hele speelreeks van de opera geannuleerd. In plaats van recensies te publiceren, laat Theaterkrant de komende weken dagelijks een theatermaker aan het woord die deze dagen in première had moeten gaan. Librettist Frank Siera: ‘Op welke manier dan ook, hebben we kunst nodig om niet aan de waarheid ten onder te gaan.’

‘I’m not letting some international argument ruin this masterpiece called life’, is een cruciale zin in de opera RITRATTO. De Italiaanse markiezin Luisa Casati viert een exorbitant feest met kunstenaars. Dan komt kunstenares Romaine Brooks op het feest met de aankondiging dat de wereld in rep en roer is: oorlog is uitgebroken, het feest moet stoppen. Luisa Casati wil deze realiteit niet onder ogen komen en probeert koste wat kost het feest door te laten gaan.

Ik voel me al sinds donderdag Luisa Casati. Een dag voor de première kondigt Rutte de maatregelen aan en is RITRATTO opeens heel actueel. De opera is bijna één op één van toepassing op de realiteit. ‘Tell the musicians to play louder’, probeert Casati, maar Brooks reageert: ‘The world is on fire, this masquerade has to stop.’ Sinds donderdag begrijp ik het hoofdpersonage dat ik zelf schreef (gebaseerd op de echte Casati) beter dan ooit. Sterker nog, ik schrik van mijn eigen gedachtes (‘maar kunnen we niet toch -, wat als we -, laten we proberen om –’) en hoe die ook door Casati’s hoofd moeten hebben gespeeld.

Drie jaar lang heb ik samen met o.a. componist Willem Jeths, regisseur Marcel Sijm en dramaturg Klaus Bertisch aan RITRATTO gewerkt. De opera zou in principe alleen deze week tijdens het Opera Forward Festival in ITA spelen en niet op tournee gaan. Met andere woorden: er is vooralsnog geen mogelijkheid om de première op een later moment in te lassen. Deze opera, met cast, crew en Amsterdam Sinfonietta als orkest in totaal bijna 90 mensen, is niet zomaar te verplaatsen of opnieuw uit de grond te stampen. Tegelijkertijd hoop ik van harte dat de generale donderdagavond voor een apocalyptisch lege zaal in ITA niet de allerlaatste uitvoering ooit zal blijven.

Mijn libretto draait inhoudelijk om een citaat van Nietzsche, ‘We have art in order not to perish from the truth’, dat Casati in de opera als lijfspreuk ziet. Casati moet er in RITRATTO achterkomen wat het verschil is tussen ‘fantasia e verità’, maar omdat fictie en realiteit opeens zo overlappen zou ik dit citaat in deze rare tijden toch weer nieuw leven willen inblazen. Op welke manier dan ook, hebben we kunst nodig om niet aan de waarheid ten onder te gaan. Daarom zijn initiatieven als deze op Theaterkrant of de balkonconcerten in Italië zo goed. Verity Wingate, de sopraan die de hoofdrol van Luisa Casati zingt in RITRATTO, zong tijdens de generale op eigen initiatief ‘I’m not letting some international virus ruin this masterpiece called life’. Veel actueler wordt kunst niet.

Het libretto van RITRATTO is uitgegeven bij De Nieuwe Toneelbibliotheek en dus terug te lezen. De generale van RITRATTO is opgenomen en de bedoeling is dat er ergens de komende dagen een registratie online komt.

Foto: Rutger van der Bent