Hoe ga je als maker om met een negatieve recensie? In de aanloop naar het themanummer over theaterkritiek van Theaterkrant Magazine vroeg theatermaker Marlies Bosmans dat aan vier collega’s. Als vierde regisseur en artistiek leider van Het Zuidelijk Toneel Sarah Moeremans.

Heb jij wel eens een negatieve recensie ontvangen?
Ja, meerdere malen. Langs de andere kant: wat is een negatieve recensie? Ik denk dat ik al wel eens twee sterren gekregen heb en er is me wel eens ‘flauwe humor’ verweten.

Hoe ga er mee om als je een negatieve recensie krijgt?
Ooit heb ik geprobeerd de recensies niet te lezen maar door groepsapps of via collega’s ontkom je er vaak niet aan.
Wanneer een recensent dingen uit het stuk haalt waar je zelf ook mee hebt geworsteld en waar je geen antwoord op hebt gevonden dan kan je dat alleen maar beamen. Een regisseur is niet perfect en een voorstelling verandert elke avond. De voorstellingen die je maakt zijn je kinderen. Ik werk vaak meerdere jaren aan een productie en wanneer dan iemand daar in een paar uur iets over schrijft voelt dat soms onrechtvaardig maar dat is ook de deal.

Bestaan goede negatieve recensies?
De geschreven pers heeft nu een monopolie op recensies. Vroeger was dat anders, ik herinner me Wim van Gansbeke op de Belgische radio die reflecties gaf op stukken en er waren cultuurprogramma’s met kritieken op televisie. Ik kan me voorstellen dat recensenten ook worstelen met die machtspositie. Zeker het sterren- of ballensysteem en het systematisch verkorten van de recensies helpen niet naar het zoeken van een nuance of het in een grotere lijn plaatsen van het werk.
Ik heb het idee dat het collectieve geheugen qua culturele kennis er niet op verbreed is en omdat cultuur nu toch al een tijdje het ondergeschoven kindje is, zouden recensenten daar een rol in kunnen spelen. Duiding geven aan het werk, het in een breder spectrum plaatsen en het referentiekader bijspijkeren.|

Ik voel in het theaterlandschap een vernieuwingsdrang.  Zou een recensent ooit over Picasso in zijn roze periode gezegd hebben: “maakt hij nu alweer een schilderij met roze?”
Een groot deel van het huidige publiek doet het omgekeerde, dat komt voor de ervaring die zij hoopt te krijgen. Je zou willen dat een recensent waardering heeft voor de lijn waarbinnen iemand werkt.
Ik heb er best wel moeite mee wanneer een recensent schrijft wat hij had wíllen zien in plaats van te duiden wat er gekozen is door de kunstenaar.

Wat is de impact van een negatieve recensie?
De meeste aandacht gaat vaak naar het artistieke team en dan vooral de acteurs. Ik probeer af en toe nog eens zelf op de scène te staan omdat je echt vergeet hoe kwetsbaar dat is. Wanneer ze je dan afkraken, dan kraken ze niet je regie of je tekst af maar jezelf, je lichaam valt samen met je werk. Dat maakt het extra complex voor een speler. Wat ik na recensies probeer, is om even samen te zitten met iedereen en te praten over hoe we ons voelen na de recensie. Dat is anders dan: wat vind je ervan?

Als ik een goede recensie krijg voel ik eigenlijk vooral heel veel schaamte (lacht). Omdat het me toch iets doet en daar schaam ik me dan voor.

Hoe zie jij de toekomst van recensies?
Wat fijn zou zijn is als de monopoliepositie van de geschreven pers zou opgeheven worden. Ik hoop op mededingers naar een rol in theaterkritiek. Ik kan niet wachten tot de eerste theater-influencers opstaan die inhoudelijk sterke kritieken op Instagram of Tiktok plaatsen. En dan bedoel ik niet schrijvende recensenten die zich een ander medium wagen toe te eigenen.

Bij Het Zuidelijk Toneel werken we met publiekreacties. Er zijn kaartjes na de voorstelling waarop het publiek een reactie kan schrijven en die delen we dan op social media. We hadden bijvoorbeeld ook al eens een prijsvraag waar het publiek in 100 woorden iets mag schrijven over een moment dat hen raakte tijdens het stuk.

Die reacties van het publiek hebben voor ons ook veel waarde. Theaterkunst bestaat namelijk alleen bij gratie van een publiek. Die relatie met dat publiek is een constante zoektocht. In en rond onze voorstellingen.

 

Het Theaterkrant Magazine over (de staat van de) theaterkritiek verschijnt op 26 februari. Sarah Moeremans tekent vanaf 2025 de volledige artistieke koers van Het Zuidelijk Toneel uit. Ze staat op De Parade met Sieben, acht Heisse Nacht en op Oerol met Crashtest Ibsen – the binge.
foto Sofie Knijff