Het Vlaamse en Franstalige theater in België haalt enigszins opgelucht adem, nu er geen nieuwe lockdown komt en ze mogen spelen voor maximum 200 toeschouwers. Maar vooral voor de grotere huizen, die hun uitzonderingsmaatregel zien vervallen, is dit een bittere pil.

Premier Alexander De Croo (Open VLD) en de Minister-Presidenten van de deelstaten kondigden vanochtend op een persconferentie verstrengde regels aan voor cultuur, sport en jeugdwerk. Omdat een week eerder werd beslist om alle cafés en restaurants te sluiten (ook die in de theaters) en de coronacijfers maar blijven stijgen, hield de cultuursector haar hart vast. Dat er slechts lichte verstrengingen werden aangekondigd voor cultuur, is een opsteker voor een sector die via protocollen de voorbije maanden bewees dat ze veilig voorstellingen kan organiseren.

Toch is de nieuwe situatie, die geldt tot (minstens) 19 november, een stap achteruit. Theaters, concertzalen en filmzalen mogen nog maximaal 200 toeschouwers verwelkomen, op voorwaarde dat er tussen iedere ‘bubbel’ (gezin met eventueel één extra nauw contact) minstens anderhalve meter afstand wordt bewaard.

Tot voor vandaag kregen 33 grotere cultuurhuizen die voldeden aan de voorwaarden van de ‘Covid Infrastructure Risk Matrix’ (CIRM) een uitzondering. Zo mochten de stadstheaters Toneelhuis (Bourlaschouwburg), KVS en NTGent, jeugdtheater hetpaleis en het Concertgebouw in Brugge, Vooruit in Gent en Warande in Turnhout meer dan 200 toeschouwers verwelkomen. Er moest ook maar 1 meter afstand, oftewel één lege stoel, tussen bubbels voorzien worden. Beide maatregelen vervallen dus. Het dragen van een mondmasker blijft verplicht, en er mag ook geen drank of eten worden verkocht.

In de praktijk leiden deze nieuwe regels voor veel theaters tot een stevige vermindering van het aantal bezoekers. Zo valt KVS in Brussel terug van 260 naar 140 toeschouwers in de Bol-schouwburg en slechts 50 toeschouwers in de Box-zaal. Voor de productie Mrs Dalloway die voor vanavond gepland stond, moest zo in allerijl de helft van het aantal toeschouwers worden opgebeld met het slechte nieuws dat ze de productie diezelfde avond niet meer kon bijwonen (er is gelukkig wel een gratis livestream op de site van KVS).

Eenzelfde situatie bij verschillende andere theaters en cultuurcentra, die nu moeten kijken of ze niet ‘overboekt’ zijn voor hun geplande producties tot 19 november. Cultuurhuizen die tot op heden voorzichtig waren met hun capaciteit, komen er met minder kopzorgen vanaf. Zo hadden verschillende theaters, waaronder Concertgebouw in Brugge en Vooruit in Gent, hun programma vanaf midden november nog niet aangekondigd of waren ze de verkoop nog niet gestart.

Toneelhuis voorzag in de enorme Waagnatie-hal maar 200 bezoekers voor Wachten op Godot, waarvan de speelreeks nog tot 12 december loopt. Omdat de in duo’s opgestelde zetels er op anderhalve meter van elkaar staan, hoeft hier voorlopig niets aangepast te worden. In de Bourlaschouwburg zelf wil Toneelhuis de parterre herinrichten, zodat er enkel zitjes overblijven op voldoende afstand, waardoor het fenomeen van de lege rij wordt vermeden.

Bij de jeugdtheaters is de toestand slechter. Familievoorstellingen kunnen gewoon doorlopen volgens de nieuwe regels, maar de schoolvoorstellingen zijn geannuleerd. Het middelbaar onderwijs mocht sinds de start van het schooljaar sowieso al niet naar het theater, maar nu ook het lager onderwijs is opgeschaald naar ‘code oranje’ (wat overal moet ingaan ten laatste op 2 november) zijn ook opvoeringen voor 6 tot 12-jarigen voorlopig niet toegestaan. Voor de grote jeugdtheaters hetpaleis in Antwerpen, BRONKS in Brussel en Kopergietery in Gent – die meer dan de helft van hun producties spelen voor scholen – is dit een enorme aderlating.

Maar ook andere theaters annuleren sommige producties, vooral omdat de verhouding tussen de kostprijs ervan en het beperkte(re) publiek dat ze ervoor kunnen verwelkomen uit balans is. Zo zal de grootschalige voorstelling TANZ van Florentina Holzinger eind oktober niet meer spelen in kunstencentrum Vooruit tijdens het stadsfestival No(w) Worries in Gent. NTGent en Vooruit bekijken of ze producties kunnen overnemen die gepland stonden in de kleine Minard-schouwburg, die nu terugvalt op maximum 70 bezoekers.

Maar de verliezer van deze nieuwe maatregel is het commerciële theatercircuit. In België is dat niet zo groot als in Nederland (of in de Angelsaksische landen). Voor een speler als Studio 100 valt deze nieuwe beslissing zwaar. Na acht maanden sluiting wilde Studio 100 haar Pop-Up Theater vanaf 3 november opnieuw openen met de herneming van de spektakelmusical 40-45 (de meest bezochte Vlaamse musical ooit). Hiervoor had het een CIRM-uitzondering gekregen en mocht het 1200 toeschouwers ontvangen, weliswaar via zes verschillende ingangen en op zes aparte tribunes. Dat zou overeenkomen met 75% van de maximumcapaciteit en was volgens Hans Bourlon van Studio 100 een haalbare kaart. Maar met het huidige maximum van 200 toeschouwers worden alle opvoeringen, minstens tot 19 november, geannuleerd.

Vooral het gebrek aan perspectief valt de cultuur- en evenementensector zwaar. De Crisiscel Cultuur, een tijdens de zomer ontstane alliantie tussen belangengroepen uit de gesubsidieerde en commerciële cultuur- en evenementensector, roept dan ook op dat deze ‘uitzonderlijke tijden’ ook een ‘uitzonderlijk steunpakket’ verdienen, wil er in de toekomst nog sprake zijn van een cultuur- en evenementensector die naam waardig.

Dat de Vlaamse Minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) deze week bekendmaakte dat 100 van de 167 miljoen euro uit zijn ‘culturele relanceplan’ gaat naar grote bouwdossiers, viel bij de Crisiscel Cultuur dan ook niet in goede aarde. ‘Vooraleer er sprake kan zijn van een relancebeleid, is er eerst nood aan acuut crisisbeheer’, klonk hun boodschap. Om de geleden schade van deze nieuwe maatregelen te compenseren, wil de Crisiscel dan ook opnieuw onderhandelen met Minister Jambon en met de federale regering (die bevoegd is voor onder meer de tijdelijke werkloosheids-regeling).

Update 25 okt:

Het Brussels Gewest besliste zaterdagmiddag dat alle cultuurhuizen op zijn grondgebied tot minstens 19 november moeten sluiten. Niet alleen de musea, ook theaters zoals KVS, Kaaitheater, BRONKS, Beursschouwburg, De Munt en Bozar blijven dus gesloten.

De theaters in Vlaanderen en Wallonië mogen voorlopig wel openblijven. Maar omdat in Wallonië nu ook een avondklok geldt vanaf tien uur ‘s avonds, zullen theaters hun programmering in vele gevallen moeten vervroegen of alsnog afgelasten. In Vlaanderen, waar de avondklok pas ingaat om middernacht, zoeken theaters en gezelschappen uit of het nog wel rendabel is te spelen, nu de maximum- en afstandsregels zijn verstrengd.