De vierde coronagolf treft ook in België opnieuw de theaterwereld. Daar geen avondsluiting, maar tot in ieder geval 28 januari maximaal 200 toeschouwers per zaal. Vanaf vijftig bezoekers zijn een coronapas en een mondmasker verplicht.

Na de twee vorige noodvergaderingen tussen de verschillende regeringen van België, de zogenoemde overlegcomités, leek het dat de culturele sector en de theaterwereld in België gespaard zouden worden. Er waren nieuwe beperkingen in de horeca (die om 23u moest sluiten) en thuiswerken werd verplicht, maar anders dan met de avondlockdown in Nederland mocht de cultuursector gewoon openblijven. Sindsdien kan je dus in België nog wel gaan kijken naar Nederlandse theatergroepen die in eigen land (’s avonds) niet meer mogen optreden. Zo zag ik in Leuven de Rocky Horror Show van De Graaf en Cornelissen Entertainment, voor een volle zaal.

Groot was dan ook de verbazing toen op woensdag 1 december Jan Jambon (N-VA), die naast de Minister-President van Vlaanderen ook de Vlaamse cultuurminister is, aankondigde dat hij alle ‘indoor recreatie’ wilde sluiten, waaronder dus ook de theaters, om zo de vierde coronagolf af te remmen en ‘Kerst te redden’. Die aankondiging kwam als een donderslag bij heldere hemel aan bij de cultuurhuizen, waarvan er velen nét die dag hun aanvraag voor de komende meerjarige structurele subsidies hadden ingediend bij Jambon.

Knipperlichtbeleid
Onmiddellijk regende het verontwaardigde reacties. ‘De kans op een coronabesmetting bij iemand die een Covid Safe Ticket moet voorleggen, een mondmasker draagt tijdens een voorstelling en anderhalf uur recht voor zich uitkijkt, is vrijwel nihil’, reageerde Michael De Cock, regisseur en directeur bij het Brusselse stadstheater KVS, in De Standaard. ‘Theaters sluiten is dus klinkklare onzin. Van een minister van Cultuur had ik toch een ander signaal verwacht. Dat dit zonder enig overleg gebeurt, is al helemaal ongelofelijk.’

Het Overleg Kunstorganisaties riep de beleidsmakers eveneens op om zich te herpakken. In een open brief schreef het dat nieuwe maatregelen ‘de klap te veel (zijn) voor een sector die nu al maanden de rekening van het politieke paniekvoetbal moet betalen.’ Ook de Gentse cultuursector hekelde in een open brief het ‘knipperlichtbeleid’ van de overheid, waarbij de cultuursector als een jojo telkens moet sluiten en weer mag openen. Het kondigde aan een ‘minimale dienstverlening te willen blijven organiseren’ en riep zelfs op tot burgerlijke ongehoorzaamheid indien enkel de culturele (en ‘recreatieve’) sector zou moeten sluiten.

200 mensen
Zover kwam het uiteindelijk niet. In een nieuw rapport dat de nationale corona-adviesraad ‘GEMS’ (Management Strategy Expert Group)·een dag later opleverde stond enkel een beperking en geen sluiting van indoor-evenementen, naast een onmiddellijke afkoelingsperiode in het onderwijs (waar de meeste besmettingen gebeuren) en een vervroegde sluiting van de horeca. Op 3 december besliste het Overlegcomité niet tot strengere horecraregels en onmiddellijke sluiting van het onderwijs, maar volgde het wel het advies van de GEMS over de evenementen en niet het voorstel van Jambon.

Vanaf deze week (tot momenteel 28 januari) mogen er dus nog slechts 200 mensen in een (cultuur)zaal. Bij meer dan vijftig bezoekers zijn een coronapas (die in België ‘Covid Safe Ticket’ heet) en een mondmasker verplicht. In filmzalen moet er bovendien anderhalve meter afstand zijn tussen groepen, een maatregel die niet geldt in theater- en concertzalen. Daarop reageerde de bioscoopsector verontwaardigd. In De Standaard zei Thierry Laermans van sectorvereniging FCB (Federatie van Cinema’s van België) dat ‘we als sector gediscrimineerd worden tegenover concertzalen en theaters, waar helemaal geen social distancing geldt’.

Repetities van professionals kunnen blijven doorgaan, maar repetities met amateurs zijn dan weer verboden. In het jeugdtheatercircuit worden extra muros-voorstellingen (dus waarbij scholen buiten hun muren naar het theater gaan) opgeschort, ‘behalve als ze binnen het curriculum passen’.

Uiteenlopende oplossingen
Bij veel theaterhuizen heerst er nu vooral opluchting dat ze kunnen openblijven, zeker bij wie een zaal met minder dan 200 zitjes heeft en die zonder nieuwe beperkingen kan blijven vullen. Daar gaan de geplande voorstellingen dan ook gewoon door, tenzij er een coronabesmetting zou gebeuren bij de artiesten.

Tegelijk voelt de cultuursector zich nog steeds geviseerd. Concreet stellen zich de problemen bij de uitbaters van de grote theaters. Zij schuiven uiteenlopende oplossingen naar voren. Zo hebben KVS in Brussel en NTGent aangekondigd dat alle geplande voorstellingen doorgaan en dat ze toeschouwers opbellen met de vraag of ze hun ticket willen inleveren of ruilen, om toch onder de lat van 200 toeschouwers te blijven. Cultuurcentrum 30CC in Leuven ziet dat echter niet zitten en annuleert alle producties waar al meer dan 200 tickets voor werden verkocht, waaronder deze week Wie is bang van Zeelandia/NTGent en Bovary van KVS. Het festival December Dance, dat deze week loopt in Brugge, heeft een originele oplossing bedacht: voor de opvoeringen van Sharon Eyal, Massala Dance Company en Jan Martens, waarvoor meer dan 200 tickets waren verkocht, krijgen alle tickethouders hun geld terug, waarna de verkoop opnieuw start. Dat is in hun ogen de eerlijkste oplossing.

Catastrofe
Voor wie grote en dure producties maakt, waarbij de ticketverkoop noodzakelijk is om de investeringen terug te verdienen, zijn de nieuwe maatregelen een catastrofe. De Munt laat de nieuwe opera Norma (première 12 december) toch doorgaan, ook al is het maar voor 200 toeschouwers, wat directeur Peter de Caluwé in een eerste reactie bij de nieuwe maatregelen ’totaal onhaalbaar’ noemde. Ook bij Opera Ballet Vlaanderen gaat La bohème door. ‘De gemaakte kosten zijn hoe dan ook heel hoog, of we nu wel of niet spelen’, zegt artistiek directeur Jan Vandenhouwe in De Standaard. ‘Maar spelen voor 200 mensen betekent dat we de ticketinkomsten zien dalen van 882.000 naar 282.000 euro.’

Voor de commerciële theaterproducenten zijn de nieuwe regels allesbehalve rendabel. Zo staakt Studio 100 na het weekend de shows van Daens, de musical. Regisseur Stany Crets heeft twee keer pech. Het premièreweekend van zijn Winterrevue was meteen ook de dernière. Zijn andere productie The sound of music, die vanaf zondag 12 december zou spelen in de Antwerpse Stadsschouwburg voor gemiddeld 1.000 toeschouwers per show, wordt uitgesteld (allicht naar het voorjaar). ‘Deze beslissingen zijn totaal van de pot gerukt’, zei Crets in De Standaard. ‘Maximaal 200 mensen in een zaal, zowel in het Sportpaleis als in een amateurzaaltje? Het is onzin om te werken met absolute aantallen. Die discussie hebben we vorig jaar al gevoerd met de experts. Toch lijkt de geschiedenis zich te herhalen.’

Foto: NTGent