In zijn opiniebijdrage op Theaterkrant Onze stilzwijgende eenheid heeft ons weinig goeds gedaan roept Alexander Nieuwenhuis theatercollega’s op om de rug te rechten en iets groots te doen in september. Het is een oproep tot actie om te voorkomen dat er budget verschuift van het Fonds Podiumkunsten naar een nieuwe BIS-functie ‘ontwikkelinstellingen’, zoals de minister in haar Uitgangspuntennota heeft aangekondigd. Deze oproep is terecht.
Er is iets lelijk misgegaan in de totstandkoming van de Uitgangspuntennota van de minister. In zijn bijdrage legt Alexander de verantwoordelijkheid daarvoor bij het deemoedige verzet vanuit de sector, dat nog het best zou worden belichaamd door Kunsten ’92. Die zou de sector hebben misleid en verdoofd voor de pijnlijke operatie die ons te wachten staat. Om dit aan te tonen haalt hij op onduidelijke wijze dingen door elkaar, baseert zich op onjuiste aannames en zegt zijn vertrouwen op in gezamenlijke belangenbehartiging. Dat is in de eerste plaats jammer en bovendien niet nodig. Laat ik dat uitleggen.
En beginnen met een rechtzetting. De suggestie dat Kunsten ‘92 ruimhartig wordt gefinancierd door het ministerie is onjuist. Voor de goede orde: onze kosten worden volledig betaald door lidmaatschapsbijdragen van de leden. De vereniging is voor haar voortbestaan en functioneren op geen enkele wijze financieel afhankelijk van welke overheid dan ook. En dat zal ook zo blijven.
Fair Practice en Arbeidsmarktagenda
De Arbeidsmarktagenda heeft wel degelijk resultaat geboekt, ook voor de podiumkunsten. Nog even terug: Kunsten ‘92 is al ruim twee jaar direct en intensief betrokken bij het tot stand brengen van de Arbeidsmarktagenda Culturele en Creatieve Sector. Binnen dat actieprogramma stellen organisaties zich beschikbaar om trekker te zijn van onderdelen van deze agenda, die wordt gedragen door belangenverengingen, vakbonden, federaties, fondsen en werkgevers. Voor de uitvoering van de 21 agendapunten van de Arbeidsmarktagenda is projectgeld beschikbaar gesteld. De Regiegroep van de Arbeidsmarktagenda en niet Kunsten ’92 heeft toegezien op de uitvoering daarvan.
Op dit moment staat mede dankzij de makers Fair Practice hoog op de politieke agenda. Er is extra geld gekomen en er worden honorariumrichtlijnen ontwikkeld. Collectief onderhandelen voor zzp’ers was jarenlang een onneembaar bastion en wordt binnenkort mogelijk door de druk die we gezamenlijk konden uitoefenen. Er worden maatregelen genomen om het verdienvermogen in de sector te versterken en er komt een fors scholingsfonds voor professionals in de kunsten. Er is door een grote groep mensen uit de sector heel hard gewerkt om de arbeidsmarktagenda op te stellen en uit te voeren. Het onderwerp is in tegenstelling tot een aantal jaar geleden niet langer een ‘no go area’ en wordt nu opgenomen in de subsidievoorwaarden, men kan er niet meer omheen. Makers niet, opdrachtgevers niet én financierders niet.
Voor één van de 21 agendapunten, namelijk de Fair Practice Code, faciliteert Kunsten ’92 op dit moment de implementatie. Voor de verdieping, uitwerking en communicatie van de code is Pien van Gemert aangesteld. Leidend hierbij is een werkgroep waar dezelfde jonge kunstenaars in zitten die 4 jaar geleden tijdens Het Theaterfestival Fair Practice hebben geagendeerd.
Om te zorgen dat Fair Practice geen papieren tijger wordt en ook geen moordend blok aan het been, wordt de code op dit moment vertaald naar concrete handelingsperspectieven waarbij de inbreng van het werkveld sturend is. Kunstenaars, werk- en opdrachtgevers, maar ook gemeenten en fondsen melden zich massaal aan voor lezingen, focusgesprekken en werksessies. Actieve bijdragen komen uit alle hoeken van de sector. Wat dat oplevert zal de input zijn voor de verdere ontwikkeling van de code en voor concrete adviezen voor een duurzame toekomst van de culturele en creatieve sector.
Kunsten ‘92 heeft zich vanaf het begin op het standpunt gesteld dat de code niet ten koste mag gaan van een gezond productieklimaat, en zeker niet ten koste van de werkgelegenheid van een getalenteerde, jonge generatie, die zelf het initiatief heeft genomen voor de code. Fair Practice kan tot verhoging van kwaliteit en scherpere keuzes in het aanbod leiden; de rekening moet dan echter niet eenzijdig bij dat aanbod worden gelegd, maar gezamenlijk door overheden en de sector zelf worden gedragen om te voorkomen dat het aanbod verschraalt. Dat was en is ons standpunt.
Daarom hebben we laten onderzoeken wat de kosten zijn en vinden we dat Fair Practice gefaseerd moet worden ingevoerd. En we lobbyen hard voor minimaal € 25 miljoen extra. Ook elders in de samenleving is immers extra geïnvesteerd in arbeidsvoorwaarden. Deze lobby vindt op dit moment nog steeds plaats, in de Tweede Kamer omdat daar besluiten kunnen worden genomen. Het is nog veel te vroeg om gaan roepen dat het allemaal niets heeft opgeleverd en het ‘too little too late’ is.
Fonds Podiumkunsten en BIS
Half juni verscheen de Uitgangspuntennota van de minister. Kunsten ’92 heeft op deze brief een week later gereageerd en was scherp en kritisch op een groot aantal punten, waaronder de onduidelijke verhouding en het gebrek aan samenhang en regie tussen fonds en BIS-instellingen. Simon van den Berg noemt in een artikel op Theaterkrant de verschuiving van middelen van fonds naar BIS ‘aristocratisering van de podiumkunsten’. Kunsten ‘92 heeft de schade geagendeerd die zal ontstaan door het terugdraaien van de 8,6 miljoen euro die drie jaar geleden aan de cultuurbegroting is toegevoegd. Dit werd toen gedaan om een grote groep positief beoordeelde FPK gezelschappen, festivals en ensembles – die staan voor kwaliteit, diversiteit en vernieuwing en die verspreid zijn over het hele land – meerjarig te financieren. Deze middelen worden nu verschoven naar de nieuwe categorie ‘ontwikkelinstellingen’ in de BIS.
Wat nu dreigt is desinvestering. Meer dan 30 meerjarig gefinancierde podiumkunstinstellingen die een sleutelpositie in het bestel innemen dreigen te verdwijnen. Het gaat een averechts effect hebben op de in- en doorstroom van nieuwe ideeën en talent. Het fonds en het podiumkunstenveld hebben de laatste jaren vernieuwing, crossovers, interdisciplinariteit, publieksontwikkeling en diversiteit met overtuiging en succes waargemaakt. Juist daar waar al vernieuwing plaatsvindt wordt (opnieuw) geld weggehaald. De korting van € 8,6 miljoen euro op het Fonds Podiumkunsten is schadelijk voor de podiumkunsten als geheel.
Wij vinden dat dit een ondoordachte maatregel is die grote schade gaat opleveren en een ecoysteem onherstelbaar beschadigt.
Collectieve actie vanuit het veld is nodig. Wij zullen die steunen waar we kunnen. Wat daarbij ook nodig is, is vertrouwen en solidariteit, twee van de vijf waarden, waar de Fair Practice Code op is gestoeld. Vertrouwen in elkaars intenties en methodes en in de noodzaak dat we het echt samen moeten doen. En daar is niets diplomatieks aan.
Jan Zoet, voorzitter Kunsten ’92.
Foto: Bibi Veth
Er bestaan ‘tunnelmensen’, zegt het personage Grietje halverwege Wolf (of het Heidi-feest): ze leven ondergronds, in de riolen, hun ogen hebben zich aangepast aan het donker en ze laten zich nooit aan iemand zien. (meer…)
Deze zomer startte de campagne Mooier dan ooit, om bezoek aan voorstellingen te stimuleren. Langzaam maar zeker groeide afgelopen twee jaar het inzicht dat collectieve marketing op structurele basis nodig is. Plannen voor een nieuwe organisatie zijn in de maak. Theaterkrant inventariseerde meningen bij cruciale spelers in het veld. (meer…)
Leuk stukje Jan, ik zal binnenkort van repliek dienen.
Alexander Nieuwenhuis beweegt zich met zijn ‘stukjes’ liever voor, dan achter de schermen.
Dank voor de heldere bijdrage. Hier als reactie gelijk een vraag, want die collectieve actie zal ergens georganiseerd moeten worden.
Keer op keer (zeker sinds de zijlstra-cuts) blijkt dat het veld zich erg moeilijk laat verenigen. Dans, theater, circus en alle andere vormen die zich niet onder de canonieke scharen, reageren veelal versprokkeld en achteraf. Onze reacties zijn mosterd na de maaltijd en pogen beleid te beïnvloeden op de achterhand, in plaats van op de voorhand de koers mede te kunnen beïnvloeden.
Het deel van het veld dat de meeste schade ondervind van de keuzes van de minister is juist vaak moeilijk te organiseren, vanwege gebrek aan mogelijkheden een sterke lobby te voeren. Gebrek aan fair-practice eet onze middelen (waaronder tijd) letterlijk op.
Met andere woorden, iemand of een organisatie moet kartrekker zijn voor deze lobby en dit deel van het veld van zichtbaarheid voorzien. Waar zijn, vanuit deze gedachte, de NAPK, Kunsten 92 en de VSCD om hier de lobby voor deze kant van het veld te trekken en ons te verbinden? Niet slechts vanuit een oproep op theaterkrant maar via persoonlijk contact, meetings, en enige vorm van het vormgeven van collectieve organisatie? Of is dat wellicht niet de functie die deze organisaties voor zichzelf zien of willen zien? Deze organisaties hebben wellicht wel de slagkracht en functie om overstijgend te verbinden en een gezamenlijke lobby vanuit podiumkunstenbreed, aandacht en slagkracht te geven.
Ik hoop vooral op een constructief initiatief waar velen bij kunnen aanhaken.
Mijn hemel Alexander Nieuwenhuis, hoe klein kun je zijn, serieus? “Leuk stukje,” echt? Gaat dit je bijdrage zijn aan de nakende crisis, vanaf de zijlijn een beetje zeuren over hoe slecht we het doen? Waar is je plan? Je briljante oplossing, je lobby? Waarom heb ik geen mails van je met oproepen, waarom spam je mijn sociale media niet vol met je geniale campagne? Gaan we nu de komende maanden worden getrakteerd op een beetje heen en weer geschrijf? Dit is natuurlijk een retorische vraag, dat begrijp je wel. Doe dan iets, maakt niet uit wat, als het maar iets is. Ik kan je verzekeren dat we allemaal staan te popelen om je te ondersteunen.
Graag reageer ik op Jasper. Morgen komen Kunsten 92 en NAPK bij elkaar om iets op touw te zetten. Wordt vervolgd.
Ha Sadettin, ik heb het afgelopen jaar geprobeerd om achter de schermen iets te organiseren maar dat is vooralsnog steeds mislukt vanwege verscheidene redenen. Mensen waren druk, of we kwamen niet tot een soort van helder idee over wat er dan zou moeten gebeuren. Ook was er een zeker diplomatieke voorzichtigheid voelbaar die voor mijn gevoel nogal kenmerkend is voor onze sector. Uit frustratie hiermee heb ik een opiniestuk geschreven dat, al heeft het zijn gebreken, op zijn minst de discussie weer heeft geopend.
Blij te horen dat je staat te popelen om iets te doen en wissel daar graag met je over van gedachten.