‘We moeten de kracht van het samenzijn herontdekken’, benadrukt theatermaker Celine Kleijwegt in haar zelfgeschreven manifest. En met die gedachte bevinden diverse nieuwe theaterwerkers zich alweer op de derde editie van het ENT-Congres.

ENT (Ensemble Nieuwe Theaterwerkers) is opgericht in 2020 om meer verbinding te creëeren tussen studerende en nét afgestudeerde theaterwerkers binnen verschillende theaterscholen, instituten en disciplines door het hele land. Op een jaarlijks congres krijgen de jonge theaterwerkers de kans om elkaar te ontmoeten, kennis en ervaringen uit te wisselen, en zich voor te bereiden op het werkveld. Na twee edities bij de HKU in Utrecht vindt het ENT-Congres dit jaar plaats bij Artez in Arnhem, met het thema: ‘Wat nu?!’

Gedurende een weekend gaan jonge makers in verschillende workshops, panelgesprekken en andere activiteiten aan de slag met de vraag hoe ze als theaterwerker omgaan met actuele crises. De workshops behandelen uiteenlopende thema’s, zoals handvaten voor starters in het culturele werkveld, de verhouding tussen makers en maatschappelijke en politieke conflicten, controverse op de werkvloer en kunst als ruimte voor elkaars verhalen. Er worden kritische vragen gesteld en discussies gevoerd over hun verantwoordelijkheid in onder andere de klimaatcrisis, de (geo)politiek en de problemen inde eigen sector.

Als Jip Vuik van collectief DIEHELEDING deelnemers in een kring vraagt om hun ‘meest controversiële gedachten uit te spreken’, kijken ze elkaar nogal ongemakkelijk aan. ‘Je vraagt een grote kwetsbaarheid van ons’, zegt een van de deelnemers. Vuik benadrukt dat het tijdens zijn workshop een vereiste is dat iedereen zich openstelt naar elkaar en naar de wereld, niet alleen als theaterwerkers, maar ook op persoonlijk vlak. ‘Het is de kunst om te luisteren, om vragen te stellen en om ruimte te creëren voor de geleefde ervaring van een ander.’

Een panelgesprek over de verantwoordelijkheid van de sector in de aanpak van de klimaatcrisis conformeert wellicht nog het meest aan het ‘Wat nu?!’-thema van het congres. Theaterproducent Rob van Wegen benadrukt de noodzaak van het verduurzamen van de sector en de bewustwording van de problematiek. Volgens acteur Sieger Sloot kan het theater een grote rol spelen doordat het ‘over de kracht beschikt om verhalen te vertellen’. De jonge theaterwerkers reageren kritisch met vragen over de fragiliteit van de sector die op financieel gebied steeds hardere klappen moet zien op te vangen. Het is duidelijk dat de wil om te verduurzamen groot is, maar dat men nog niet zo goed weet hoe.

Bij een vegan ‘brakke brunch’ met verse moussaka, groentenwraps en salades aan houten picknickbankjes, luidt voorzitter Esther Ymkje van Steenis op zondag de jaarlijkse Algemene Leden Vergadering in. Het bestuur blijkt de afgelopen periode hard bezig te zijn geweest met onder meer het ontwikkelen van een nieuwe huisstijl en een verbeterde website om zo het netwerk tussen verschillende theaterwerkers nog meer te verbreden. Het komende jaar gaat ENT ook de mogelijkheid onderzoeken om naast de HBO-vakscholen en de universiteiten ook MBO-studies bij de vereniging te betrekken. Als kers op de taart wordt een nieuwe samenwerking met de Kunstenbond aangekondigd. Die maakt het voor ENT-leden mogelijk  een combi-lidmaatschap aan te gaan, waarbij ENT-leden de eerste drie jaar korting krijgen op lidmaatschap van de kunstenbond. Ook deze samenwerking is ontstaan vanuit de behoefte om een sterker netwerk te verwezenlijken in het werkveld.

Op het festival zelf wordt ontmoeting ook heel concreet gestimuleerd. De jonge theaterwerkers kunnen op een vrijblijvende manier met elkaar in gesprek tijdens het maken van eigen merchandise, een ’thuistour’ door het gebouw van Artez, of op de bonte avond. Voor wie de voorkeur geeft aan een één-op-één gesprek is er de mogelijkheid om een ‘ENTje’ te gaan fietsen met een andere student, mogelijk gemaakt door Over ’t IJ Festival, in de buitenlucht van Arnhem.

Traditiegetrouw wordt aan het eind van het congres de ‘Staat van de Nieuwe Theaterwerker’ uitgesproken, ditmaal door performancekunstenaar Toni Kritzer en directeur van het Nederlands Theater Festival Tobias Kokkelmans. De vermoeidheid van het drukke weekend is duidelijk zichtbaar bij het aanwezige  publiek, maar iedereen luistert aandachtig. Het is nogal wat; de huidige staat van de wereld en de manier waarop de sector zich daartoe moet verhouden, blijkt uit verschillende gesprekken die studenten en nét-afgestudeerde tijdens dit weekend met elkaar voeren. ‘It does not look good’ stelt Kritzer aan het begin van hun betoog vast. De mensen knikken bevestigend. ‘Wat nu?!’ is de vraag die wederom wordt gesteld. Zowel Kritzer als Kokkelmans benadrukken de kracht van theater als ’transformatiemachine’, als ‘a possible answer to a new future’, als ‘oefenruimte van de democratie’. En die ruimte creëren we samen. ‘Want kunst maken doe je niet alleen. Het is een doorgeefluik’, aldus Kokkelmans. En laat dit congres daar een mooi startpunt van zijn.

Van 20 t/m 23 juni organiseert ENT het afstudeerfestival ENTER bij de HNT Studio’s in Den Haag. Foto’s: Yara Miora