Sinds 15 december zijn alle theaters in verband met de coronamaatregelen opnieuw gesloten voor publiek. Repeteren mag nog wel, maar in plaats van te gaan try-outen en in première te gaan, gaat een voorstelling nu vanuit de repetitieruimte rechtstreeks ‘de ijskast’ in. Choreograaf Harijono Roebana van LeineRoebana: ‘Het is heel vreemd om projecten voor volgend seizoen voor te bereiden, als een voorstelling waar je ziel en zaligheid inzit nog helemaal niet gespeeld heeft.’

Lockdown of niet, als danser moet je je lichaam blijven trainen. Dus heeft LeineRoebana, het dansgezelschap rondom choreografenduo Andrea Leine en Harijono Roebana, al vroeg in de corona-uitbraak hun trainings- en repetitieschema voor de dansers hervat. Harijono Roebana: ‘Dagelijkse routine is heel belangrijk voor dansers, om het lichaam op gang te houden.

Resultaat is onder meer de voorstelling The Greenhouse Dances, die op 13 maart in première zou gaan in het Chassé Theater in Breda, en vervolgens tot eind mei door het land te toeren. Repetities daarvoor zijn in het najaar begonnen, vertelt Roebana: ‘We hadden het optimisme dat het in maart wel de goede kant op zou gaan met de besmettingscijfers. Dus hebben we luchtzuiveraars gekocht, de ramen opgezet en zijn we parttime aan het werk gegaan.’ Ook om de sfeer erin te houden, benadrukt hij. ‘Dat was nodig: als dansers alleen maar thuiszitten op hun kamers, is dat niet bevorderlijk voor het mentale én fysieke welzijn van de groep.’

Langzaam drong het besef door dat de theaters waarschijnlijk niet open zouden zijn in maart, vertelt Roebana. ‘En toen eindigden we waar we nu zijn.’ Dinsdag maakten Rutte en De Jonge bekend dat theaters ten minste tot en met 20 april gesloten blijven voor publiek. De voorstelling kan vooralsnog niet spelen.

De coronarestricties zorgden voor ‘grote hobbels’ tijdens het maakproces, vertelt Roebana. ‘Onze componist Lorenzo Pagliei woont in Rome, werkt in Parijs en moest naar Amsterdam komen. Het was lang onduidelijk wat voor hem de mogelijkheden waren. Uiteindelijk werden we gewezen op een regeling waarbij hij hier weliswaar in quarantaine moest, maar voor de repetities een uitzondering op die quarantaine mocht maken.’ Ook binnen de dansersgroep leverde het met regelmaat problemen op. ‘Dan was er weer een danser in de buurt geweest van iemand met corona, die dan weer niet op de repetities mocht komen.’

Roebana: ‘Het was dus al moeilijk om samen te komen, en dan repeteerden we met de ramen open dus het was soms echt koud in de studio. Toen we hoorden dat de première niet door kon gaan zakte de moed wel even in de schoenen. Maar toen hebben we al snel bewust besloten om het gaspedaal juist diep in te drukken en het maakproces toch tot een eind te brengen.’

Waarom hebben ze er niet voor gekozen het maakproces tot nader order uit te stellen? ‘Als je een project halverwege moet stoppen, dan heb je niks. We wilden het echt tot een voorstelling brengen waar we achter staan. Dus dat was keihard werken, deels in het besef dat het misschien niet zou kunnen spelen, maar af en toe ook gewoon met oogkleppen op.’

Op de dag van de première zaten er welgeteld twee mensen in de zaal: de directeur van het Chassé Theater en iemand van ons verkoopbureau. ‘Iedereen had premièrekleren meegenomen, na afloop werd het glas geheven. En dan moet je voor acht uur het gebouw weer uit zijn; dat was heel raar.’ Ook is de voorstelling met vijf camera’s vastgelegd. ‘Dus we hebben niet het gevoel dat we het voor niets hebben gedaan.’

In de tussentijd blijft LeineRoebana met de dansers doorwerken. ‘Ze voelen zich kwetsbaar en onzeker en ze missen het om op te treden voor een publiek. Daarom proberen we ze zoveel mogelijk te inspireren en aan de slag te houden.’ Dus wordt er op dagelijkse basis gewerkt. ‘Onze voorstellingen ontwikkelen zich altijd ook na de première door. We gaan regelmatig door het materiaal heen, en daarnaast gaan we aan de slag met nieuwe projecten. We zien dit ook als een investering in de groep, om met elkaar beter te worden.’ Er is dan ook geen moment overwogen om alle activiteiten stil te leggen. ‘Je hebt de verantwoordelijkheid voor je dansers. Onze dansers hebben een contract, die proberen we nu zoveel mogelijk aan de slag te houden.’

De blik van een buitenstaander is een van de grootste dingen die ze hebben moeten missen, vertelt Roebana. ‘Met de dramaturg hebben we bijvoorbeeld nauwelijks contact gehad, pas een week voor de première. Er kleven allerlei associaties aan datgene wat je maakt, een onbevangen blik is daar heel behulpzaam bij. Zo’n outsiders eye hebben we heel lang moeten ontberen. Hetzelfde geldt voor de blik van de toeschouwer. En een voorstelling groeit natuurlijk ook voor een groot deel pas onder de ogen van het publiek.’

Toch heeft hij het gevoel dat de voorstelling nu alsnog kan blijven ontwikkelen. ‘We zijn redelijk zelfkritisch. Het is een enorm verschil als je van de studio naar de theaterzaal gaat. Ineens heb je afstand en overzicht. Op bewegingsniveau, intensiteit en ritme kunnen we de voorstelling nu ontwikkelen. Het fysieke geheugen van de dansers blijft wel een tijd actief. Maar het is een feit dat een voorstelling op alle vlakken beter wordt wanneer je hem speelt.’

Voor hem zelf – als choreograaf én leider van een dansgezelschap – is het ook raar om een voorstelling te maken die helemaal niet speelt. ‘Ook omdat we nu al moeten nadenken over grote producties voor volgend seizoen. Plannen maken lukt op zich wel, maar als je echt in de diepte wil gaan met de voorbereidingen van nieuwe projecten, is het toch vreemd als een vorig project waar je je ziel en zaligheid in hebt gestopt nog helemaal niet is gespeeld.’

In de tussentijd richt LeineRoebana de energie ook op andere projecten die, mede door de beperkende coronamaatregelen, zijn aangewakkerd. ‘We proberen er toch een creatieve periode van te maken.’ Zo onderzoekt het gezelschap in samenwerking met B-Building in Amsterdam een plan om pop-up theatervoorstellingen in grote gebouwen te ontwikkelen, wordt er gekeken naar bijzondere streamingtechnieken en ontwikkelt het gezelschap een voorstelling die je als toeschouwer wandelend met je telefoon in de buitenlucht, met behulp van augmented reality, beleeft. ‘Ik hoop maar dat dit ook een soort boom aan creatieve energie oplevert. Dat het lukt om de beperkingen te kantelen tot iets positiefs: nieuwe samenwerkingsverbanden of voorstellingsvormen waar je anders misschien niet op was gekomen.’

Klik hier voor meer informatie en (indien beschikbaar) de actuele speellijst van The Greenhouse Dances. Foto: Anna van Kooij