Sinds 15 december zijn alle theaters in verband met de coronamaatregelen opnieuw gesloten voor publiek. Repeteren mag nog wel, maar in plaats van te gaan try-outen en in première te gaan, gaat een voorstelling nu vanuit de repetitieruimte rechtstreeks ‘de ijskast’ in. Eran Ben-Michaël: ‘Je bouwt tijdens het repeteren nu bewust andere momenten in waar druk op komt te liggen.’

Halverwege de repetities van Brieven van Mia – een coproductie van George & Eran Producties en ROSE Stories – werd duidelijk dat de geplande première op 7 maart vanwege de coronamaatregelen niet door kon gaan. Eerlijk is eerlijk, dat kwam niet helemaal uit de lucht vallen: regisseur Eran Ben-Michaël en zijn team wisten toen ze half januari begonnen met repeteren dat er een redelijke kans bestond dat dit zou gebeuren. ‘Aanvankelijk leek er nog wel een kans dat er voor 7 maart misschien versoepelingen zouden worden aangekondigd. Gaandeweg werd duidelijk dat dat niet meer ging gebeuren. Vervolgens was het nog even de vraag of we misschien een deel van de tour konden doen, eventueel voor dertig toeschouwers, maar uiteindelijk hebben we besloten om het helemaal te verplaatsen. We vinden dat we iets heel bijzonders aan het maken zijn, dat willen we aan een groot publiek laten zien. Liever zo, dan dat het in de marge verdwijnt.’

Dus werd de hele tournee verplaatst naar volgend jaar. De première staat nu op 4 mei 2022, tijdens Theater Na de Dam. Toch werd het repetitieproces de afgelopen weken afgemaakt zoals aanvankelijk gepland was, tot en met de montageperiode in het Zaantheater in Zaandam. In plaats van op 7 maart in première te gaan, is het theater vier dagen extra gehuurd om de voorstelling twee keer per dag te spelen. ‘Op die manier is de voorstelling toch enigszins ingespeeld als we hem straks weer oppakken.’ Daarnaast kunnen ze dan een goede registratie van de voorstelling maken en hebben een aantal subsidiënten en programmeurs de kans om de voorstelling te zien. ‘Er mogen steeds vijf toeschouwers in de zaal zitten, dus we hebben bedacht dat iedereen één iemand mag uitnodigen om het alvast aan te laten zien.’

Om het repeteren zo veilig mogelijk te laten verlopen, hebben ze afgesproken om de eerste drie weken van het proces nog even geen onderling contact tussen de spelers te laten plaatsvinden en dat iedereen zich elke week laat testen. ‘Je draagt een gedeelde verantwoordelijkheid: als de een ziek wordt, valt voor de ander het werk weg. Dat is een kwetsbare situatie. Dus we hebben ook gevraagd of iedereen extra zorgvuldig wil zijn met sociale contacten tijdens het repetitieproces.’

Hoe hou je de motivatie enigszins op peil in een proces waarvan de première ruim een jaar verschoven is? ‘Je bouwt heel bewust andere momenten in waar druk op komt te liggen. Ik heb geprobeerd om vervangende climaxjes binnen het proces in te bouwen.’ Bijvoorbeeld door al relatief vroeg in de repetitieperiode mensen voor een doorloop uit te nodigen: zoals George Tobal, die het stuk schreef, of een goede vriend van een van de spelers. ‘Vaak zie je dat een speler er dan toch net op een andere manier instaat. Zo moet je het elke keer belangrijk blijven maken. Na de montage doen we dat door programmeurs uit te nodigen en van het opnemen van de registratie maken we iets belangrijks.’

Zelf voelt hij zich als regisseur extra verantwoordelijk voor de moraal van de groep. ‘Ik probeer zo goed mogelijk het humeur van iedereen te managen. We zijn heel erg gewend om ergens naartoe te werken. Als dat wegvalt, lijkt ook de noodzaak bijna weg te vallen.’ De spelers zijn er volgens hem ‘heel veerkrachtig en positief’ mee omgegaan. Voor Ben-Michaël zelf is, na de afgelaste tournees van Hoe ik talent voor het leven kreeg, Jihad van Liefde, Nachtvlinders en George & Eran worden racisten het afgelopen jaar, ‘de rek er wel een beetje uit’. ‘Toen we besloten dat we ook deze voorstelling zouden verplaatsen, voelde dat wel als een stomp in mijn maag.’ Op dat moment drukte ook even het gewicht van al die andere producties op zijn gemoed, vertelt hij. ‘Het is best pittig om dat elke keer weer te moeten incasseren. Maar je hebt er niet zoveel aan om dat veel ruimte te geven, want dat infecteert heel erg. Mopperen is misschien nog wel besmettelijker dan corona.’

Denk je na zoveel afgelastingen op rij niet op een gegeven moment: ik stop even met het maken van voorstellingen? Volgend jaar weer door? ‘Daar hebben we het veel over gehad. Maar uiteindelijk voelen we als gezelschap ook een verantwoordelijkheid naar de sector. We zijn ook werkgevers, dus we vonden dat we moeten kijken hoe we mensen aan het werk kunnen houden. De voorstelling gaat gewoon te zien zijn, alleen het proces is anders dan normaal. En uiteindelijk kunnen hier toch weer vijftien gezinnen van eten, en dat is ook heel wat waard.’

Tussen het repetitieproces en de try-outfase ligt nu ruim een jaar. In die tijd ligt de voorstelling even helemaal stil. ‘We gaan niet tussendoor repeteren. Met welke energie moet je dat in godsnaam doen? In plaats daarvan hebben we nu dus bewust wat extra dagen in het theater geboekt om de voorstelling een keer of tien in te spelen. Dan is het volgens mij prima te doen om die voorstelling volgend jaar in een week tijd weer op te halen.’

Een productie een tijdje laten liggen kan bovendien nooit kwaad, volgens Ben-Michaël. Al is een jaar wel erg lang, voegt hij er meteen aan toe. ‘Het is door beschikbaarheidsomstandigheden in het verleden wel vaker voorgekomen dat er anderhalve maand tussen het repetitieproces en de try-outs zat. Dan krijg je altijd een bepaalde verdieping cadeau en valt er onbewust wat op zijn plek. Maar wat er gebeurt als je het een jaar laat liggen durf ik niet te zeggen.’

Klik hier voor meer informatie en (indien beschikbaar) actuele speeldata van Brieven van Mia. Foto: Bart Grietens