Sinds 15 december zijn alle theaters in verband met de coronamaatregelen opnieuw gesloten voor publiek. Repeteren mag nog wel, maar in plaats van te gaan try-outen en in première te gaan, gaat een voorstelling nu vanuit de repetitieruimte rechtstreeks ‘de ijskast’ in. Nasrdin Dchar: ‘Als je kijkt naar het financiële risico, kun je denken: “Man, waar ben je mee bezig?”’

Eigenlijk stond er vanaf afgelopen september een ambitieus theaterproject gepland – hij mag er nog niets over zeggen, maar het zou zijn ‘grootste theaterproject tot nu toe’ worden – maar dat werd vanwege de coronamaatregelen een jaar opgeschoven. Dus stond theatermaker en acteur Nasrdin Dchar begin september ineens met een hele rits aan speelbeurten, maar zonder geschikte voorstelling. ‘Ik dacht: ik heb sowieso die hele tournee staan, wat als ik nu iets maak wat minder kostbaar is? Wat zijn de mogelijkheden met de middelen die we nu hebben, binnen de maatregelen die nu gelden?’

Resultaat was de solovoorstelling Adem, waarin Dchar in drie gefingeerde oudejaarsavonden terugblikt op het afgelopen (corona)jaar. Hij maakte de voorstelling samen met zijn vaste regisseur Floris van Delft in september, toen de theaters nog open waren – weliswaar op voorwaarde dat het publiek onderling anderhalve meter afstand zou houden. De tweede golf leek destijds nog afwendbaar, al was het een spannende tijd om nieuw werk in te maken. Dchar: ‘Ik weet nog dat ik tijdens het repeteren tegen Floris zei: “Zul je zien: het moment dat we kunnen spelen, mag het niet meer.” En eigenlijk is dat wel min of meer uitgekomen.’

Om de teruggeschroefde publiekscapaciteit enigszins te compenseren, was het aanvankelijk de bedoeling dat Adem twee keer op een avond zou spelen. De tournee zou 45 avonden beslaan, dus Dchar zou in totaal 90 voorstellingen spelen. De realiteit bleek weerbarstig, theaters kregen boven op de afstandsmaatregel in oktober ook een capaciteitslimiet van 30 toeschouwers opgelegd, wat veel theaters deed besluiten de deuren gesloten te houden. Van de 45 geplande speeldata zijn er maar 5 doorgegaan. ‘Ik heb de voorstelling bij elkaar maar tien keer voor publiek gespeeld.’

Door de grilligheid van de maatregelen en de veelal gesloten theaters, werd in oktober besloten de tournee van Adem definitief te verplaatsen naar dit voorjaar. Maar ook daarvan is het inmiddels sterk de vraag of de voorstelling kan spelen: op dit moment is er weinig zicht op een snelle heropening van de zalen, laat staan met een beetje publiekscapaciteit.

Die capaciteit is niet onbelangrijk, want anders dan bij gesubsidieerde toneelgezelschappen is Dchar voor de financiering grotendeels afhankelijk van de kaartverkoop. ‘Het maken van zo’n voorstelling is dus een groot financieel risico.’ Hij hoopt dat de maatregelen dit voorjaar nog ruimte gaan bieden om Adem te spelen. ‘Enerzijds omdat het anders een kostenpost blijft waar ik niet zo blij van wordt. Maar anderzijds, en dat is nog belangrijker, wil ik het materiaal heel graag laten zien. Ook al gaat het over afgelopen jaar en speelt het zich af op oudejaarsavond, volgens mij is het tijdloos genoeg.’

Uiteindelijk zitten er een hoop haken en ogen aan het maken van een voorstelling in dit soort woelige tijden, maar is die ‘kunstenaarsdrive’ toch doorslaggevend. ‘Als je kijkt naar het financiële risico dat ik met zo’n voorstelling loop, kun je denken: “Man, waar ben je mee bezig?” Maar ik heb eigenlijk geen moment getwijfeld. Ik wil de handdoek niet in de ring gooien. Dat is nog belangrijker dan dat financiële plaatje: je wil met je vak bezig zijn, je verhaal vertellen, mensen roeren.’

Overigens heeft Dchar de afgelopen maanden niet stilgezeten wat betreft Adem. In samenwerking met Internationaal Theater Amsterdam heeft hij in november een livestream van de voorstelling gespeeld via het online theaterplatform ITALive (voor ruim tweeduizend toeschouwers). Bovendien heeft hij de voorstelling vervolgens gepitcht bij BNNVARA, wat leidde tot een televisieregistratie die is uitgezonden op 2 januari. ‘Stilstand is gewoon verschrikkelijk. Je wilt in beweging blijven. Maar ik doe zo’n livestream ook omdat ik aan mijn volgers en aan de buitenwereld wil laten zien dat het theater wel gewoon doorgaat. We mogen dat niet voor lief nemen. Door dit te laten zien, laat je ook zien in wat voor moeilijke tijden de culturele sector zit. Die bewustwording is belangrijk.’

Op dit moment heeft hij de voorstelling even helemaal losgelaten. Inmiddels ligt zijn focus namelijk bij een ander ad-hoc coronaproject: aanstaande zondag speelt hij eenmalig een herneming van zijn voorstelling JA uit 2019, die gelivestreamd wordt vanuit een lege zaal in theater De Meervaart in Amsterdam, als aftrap van een reeks livestreamvoorstellingen die dit voorjaar onder de noemer Meervaart Live voorbij zullen komen.

Dus hij is nu vooral druk bezig met die voorbereidingen. ‘Tekst leren, de registratie bekijken, mise-en-scènes terughalen.’ Inhoudelijk heeft hij de voorstelling niet aangepast op deze coronatijd. ‘Ik heb hem alleen hier en daar wat ingekort omdat ik vind dat een uur lang genoeg is voor een livestream.’ Wel verwacht hij dat de impact van de voorstelling weer anders is dan twee jaar geleden. ‘Die voorstelling gaat over inclusie en diversiteit. Ik heb de indruk dat die thema’s nu in Nederland nog meer leven dan twee jaar geleden. En het feit dat de voorstelling uiteindelijk gaat over dat we “ja” tegen elkaar moeten zeggen, er voor elkaar moeten zijn en niet alleen maar moeten afgaan op aannames en vooroordelen, is in deze tijd van beperkt sociaal contact belangrijker dan ooit.’

Klik hier voor meer informatie en (indien beschikbaar) actuele speeldata van Adem. De livestream van JA is zondag 14 februari om 20:30 uur eenmalig te zien via Meervaart Live. Foto: Raymond van Olphen