19 augustus 1895 startte Eduard Jacobs als vaste pianist en liedjeszanger in een Amsterdams café aan Quellijnstraat. Met zijn satirische liederen bracht hij een nieuw geluid, waarin het leven in de stad uitvoerig werd bespot. Zijn optredens worden beschouwd als de eerste professionele cabaretuitvoeringen in Nederland. (meer…)
Op maandag 13 maart, twee dagen voor de landelijke verkiezingen, organiseren Het Huis en Theaterwetenschap Utrecht in samenwerking met Theaterkrant.nl en vakblad Theatermaker een avond over de rol van cabaret in het publieke debat. Hoe kritisch waren cabaretiers vroeger en hoe kritisch zijn ze vandaag de dag? En zijn cabaretiers per se links en progressief of bestaan er ook ‘rechtse’ cabaretiers? Cabaretiers Jeroen van Merwijk en Anne Neuteboom, Zondag met Lubach-redactielid Maarten van den Berg, cabaretonderzoeker Dick Zijp en socioloog Merijn Oudenampsen delen hun observaties.
Van oorsprong is het nieuws een belangrijke bron voor satire en cabaret. Cabaret als ‘galmend geweten’ – een kwalificatie afkomstig van Theo van Gogh – bedoeld om taboes te doorbreken en heilige huisjes te slopen. Dat nieuws gaat echter steeds meer zelf al richting entertainment. Veel nieuwbronnen laten hun inhoud afhangen van kijkcijfers in plaats van een kritische blik op de politiek-maatschappelijke realiteit te bieden. Tegelijkertijd doen de redacties van expliciet satirische nieuwsprogramma’s zoals The Daily Show in de Verenigde Staten en Zondag met Lubach in Nederland aan onderzoeksjournalistiek.
Meer en meer is de grens tussen nieuws en entertainment fluïde geworden. Is dit een natuurlijke evolutie van de rol van cabaretiers of is er iets anders aan de hand? Want wat als satire niet meer te onderscheiden is van de werkelijkheid? En wat nu als polarisatie – een stijlmiddel binnen het cabaret – door de politiek als electorale strategie wordt overgenomen? Wat betekent dat voor de rol van cabaretier? Welke positie neemt hij/zij daarin? Heeft het veranderende landschap in het publieke debat gevolgen voor hun vrijheid van meningsuiting?
Co-curator en medeorganisator van deze avond is theaterkrantrecensent Dick Zijp (1988), als docent verbonden aan de Universiteit Utrecht, de Universiteit van Amsterdam en de Koningstheateracademie in Den Bosch. Zijn onderzoek naar maatschappijkritiek in het Nederlandse cabaret vormt de basis van de avond. Samen met Merijn Oudenampsen (socioloog/politicoloog) deelt hij zijn observaties over de veranderende positie van de cabaretier in het publieke debat. Marijn Lems (Het Huis Utrecht, Theatermaker) modereert.
13 maart, 20.00 uur, Het Huis Utrecht (Entree 7,50 / 5 euro studenten,deurverkoop 10 euro/ 7,50 euro)
Tekening: Kamagurka