Dit zijn de nominaties voor de VSCD Cabaretprijzen 2023-2024

De VSCD Cabaretjury heeft vandaag de nominaties bekend gemaakt voor de Cabaretprijzen over het seizoen 2023-2024. Deze Poelifinario’s en de Neerlands Hoop worden op 7 oktober uitgereikt tijdens het Cabaretgala in Diligentia in Den Haag. De Nederlandse fotograaf Corb!no (Maarten Corbijn) maakt portretten van de winnaars. Deze komen te hangen in de foyer van Diligentia.

De Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) reikt in drie categorieën een Poelifinario uit voor de theatermaker(s) met het meest indrukwekkende programma van het afgelopen theaterseizoen. De Neerlands Hoop kennen ze toe  aan de meest veelbelovende theatermaker(s) met het grootste toekomstperspectief.

De jury is het opvallend eens met de cabaretcommissie van het Nederlands Theater Festival. Hun hele Cabaretcollectie komt terug in de nominatielijst: Jaloezie is een bitch (Kirsten van Teijn), Makkelijk in de omgang (Lisa Ostermann), Liefde, dood & taart (Peter van Rooijen & Band), Karma (Rayen Panday), Wildbloei (Valentina Tóth) en Schau (Rundfunk).

Vierveijzer stapt vol innerlijke overtuiging uit de haar kenmerkende pleaserrol, waarvan ze heeft ontdekt dat deze haar langzaam maar zeker leegzuigt. Met zichtbare concentratie geeft de altijd-vriendelijke kleinkunstenares ruimte aan haar innerlijke frustratie. Gebruikmakend van gedecideerde bewegingen, een riem vol muzikaal wapentuig en een rood-zwarte kleurcode laat ze zien wat onder de onschuldige oppervlakte broeit. Met deze toewijding durft ze ook mensen van zich te vervreemden. Ook wie zich niet herkent in het lot van de pleaser, kan zich laven aan de fantastische begeleiding van Michiel Wetzer, die Vierveijzers liederen voorziet van een rijk en geladen geluid.

Schippers toont in haar nieuwe programma ruimhartig haar muzikale talent, gesteund door vier geweldige muzikanten en uitstekende muzikale arrangementen. In een aantrekkelijke zachtgele enscenering laten ze een mengeling horen van onder andere satire, romantische popmuziek en poprock met hitpotentie. Ook in haar boeiende en rake teksten wisselt ze kleine, persoonlijke liedjes af met stevige maatschappijkritiek op onder andere Tata Steel en de BoerBurgerBeweging. We zien aan dit theaterconcert dat ze een stijl heeft gevonden, waarin ze al haar talenten kan benutten. Ze geeft zich helemaal en is het stralend middelpunt in een muzikale oase.

Al in de eerste zes minuten van Liefde, Dood en Taart blazen de onaangepaste Peter van Rooijen en zijn band de toeschouwers uit hun stoelen met een alles-in-één mini-rockopera over de neerwaartse spiraal van troostvoedsel, negatieve gedachten en vingerwijzen. Met vier goed zingende muzikanten en breed instrumentarium – van stevige gitaren en kazoo tot de kerkklokken van Gouda – presenteert Van Rooijen alleen maar hoogtepunten. De band, die er als één mond een eigen mening over Van Rooijen op na houdt en de snelle opvolging van muzikale hoogstandjes vol zorgvuldige en creatieve arrangementen zorgen voor een unieke kleinkunstervaring.

De charismatische Rayen Panday sluit gemakkelijk vriendschap met de zaal, is een grootmeester in publieksinteractie en levert al jaren komische shows van hoog en consistent niveau. Mooi daarbij is dat deze zeer grappige cabaretier zichzelf met elk programma blijft ontwikkelen. Ten opzichte van zijn eerdere shows is Karma persoonlijker en volwassener met een sterke doorlopende lijn. Hij werkt toe naar een liefdevol en gemeend eerbetoon aan zijn vorig jaar plotseling overleden regisseur Wimie Wilhelm. Hij laat zichzelf daarmee meer dan ooit echt zien op het podium.

Hebben we de komische drang van Andries Tunru te danken aan de intense ‘vriend van zijn moeder’? Zes jaar lang ging het gezin gebukt onder de psychische mishandeling van een over-controlerende stiefvader met narcisme, borderline en smetvrees en hield de jonge scholier zich staande met humor. Dankzij zijn vrolijke associatieve vermogen en indrukwekkende improvisatievaardigheden slaagt Tunru erin deze op papier therapeutische avond luchtig en optimistisch te houden en zijn leed te relativeren. Met een mooi slotbeeld en een prachtig lied over Culemborg weet hij te raken. 

Met hun schrijnende absurdisme en onpersoonlijke, sketchmatige stijl zetten de twee jongemannen van Rundfunk al sinds 2015 het cabaretgenre op zijn kop. Schau loopt soepel en snel door, als een strak gemonteerde film, waarin over elke vlotte decor- en scènewissel is nagedacht. Nergens leren we het duo beter kennen; zij gaan op in hun personages. We kijken naar een bizarre en gevarieerde verzameling figuren, die in hun persoonlijke onlogica toch iets herkenbaars dragen, onder andere maffioso Manke Mario, een toekomstig echtpaar op speeddate en elitaire types die nietszeggende influencervideo’s en podcasts opnemen.

Kirsten van Teijn is een uitgesproken goede verteller, heeft een stevige podiumpresentatie en een duidelijke boodschap: ze wil polyamorie uit de taboesfeer trekken. VanJaloezie is een bitch maakt ze een fluorescerend feest vol neonkleuren, gebracht in een killer outfit. Voortgestuwd door het lekkere techno-sounddesign van Jelle Bruinsma hypet Van Teijn je helemaal op voor een avondje stappen in de queerclub; niet voor niets trekt haar voorstelling zalen vol jonge mensen. Met haar verre van heteronormatieve verhaal wijst ze haar publiek de weg in de queerwereld met een herkenbare reflectie op jaloezie in een relatie.

Met haar tweede programma is Ostermann in een grote sprong uit het hokje ‘aanstormend talent’ gesprongen en houdt ze zich gemakkelijk staande tussen de gevestigde cabaretnamen. Binnen een persoonlijk verhaal over de rol van prestatiedruk en faalangst in haar leven – overweldigend samengevat in de epische, gedanste rap-musical uitputtingsslag ‘Lisa Fucking Ostermann’ – komen alle emoties voorbij. Ze maakt concrete R&B over goede seks en zingt met compassie voor een moeder die haar kind aan de jeugdzorg zal verliezen. Dankzij een inspirerend slot stuurt ze mensen niet mopperend over de staat van de wereld naar huis, maar met een opbeurend sprankje hoop.

Alex Klaasen is voor het eerst in lange tijd weer alleen op het podium – openhartig vertelt hij over hoe hij een aantal beklemmende angsten achter zich heeft gelaten. Die nieuwe rust staat hem goed. Met zijn gebruikelijke spottende houding weet hij creatief humor te putten uit op zichzelf al trending fenomenen zoals de dickpick en spoken word (vertolkt door een spook). Naast een serieuze boodschap over paniekaanvallen, mooi tot uiting gebracht in het fenomenale lied ‘152W96TH street’ (Annie M.G. Schmidtprijs 2024), blijft de voorstelling hierdoor vrolijk en kenmerkend voor de revue-stijl van Klaasen.

Net als Alex Klaasen is Claudia de Breij weer eens alleen, zonder verrassingsact in de coulissen; Wat Als is hierdoor intiemer en komt dichterbij. Ter compensatie genieten we van een droomdecor: een sprookjeskasteel van licht. De burn-outperiode waar ze net uitkomt, vormt aanleiding voor veel rake en komische observaties dichtbij huis. Ook al is ze minder gericht op actuele politiek en de waan van de dag, haar activisme is niet met de burn-out vertrokken, want tegen het eind van Wat Als laat ze haar gebruikelijke empathische, zachte hand achterwege en slaat een duidelijke activistische toon aan.

In zijn Boompje Beestje zet Braspenning zijn brede talentenpalet in: uitstekend gitaar-, piano- en fysiek spel. Bovendien heeft hij een sterke inhoudelijke motivatie. Met zijn achternaam als speaking name maakt hij cabaret geïnspireerd door jubeltonnen, hypotheekgesprekken en studieleningen. Zijn programma verbindt actualiteit en persoonlijk engagement komisch, keurig en kloppend met elkaar. Bovendien kent hij zijn klassiekers met verwijzingen naar cabarethelden, zoals het lied ‘alle boomers moeten dood’ – een verwijzing naar Jeroen van Merwijk. Hij heeft volledige controle over zijn zaal en gaat de confrontatie niet uit de weg.

Met keiharde overgangen tussen komische, weglachende stand-up over onschuldige thema’s en een bloedserieuze, doorvoelde biecht over de stempel die de alcoholverslaving van zijn moeder drukt op zijn leven en familie, toont Smulders iets dat we nog niet eerder hebben gezien. De naar humor toe gevluchte Smulders laat veelzeggend een enorme bal als een olifant op het podium liggen – waar hij af en toe naar kijkt, maar het vooral niet over heeft. Hij werkt toe naar een troostende slotgedachte voor eenieder die worstelt met de beslissingen van hun naasten vanuit een positie van berusting. 

Hendrikx heeft het charisma van een jonge puppy – vol energie springt hij over het podium, klein van stuk en vrolijk contact zoekend met de zaal. Een bron van onzekerheid voor Hendrikx, die al zijn hele leven hoort dat hij geen ‘echte man’ zou zijn. Die kwetsbaarheid siert de dappere jongeman en zorgt in Who’s The Man voor een interessante zoektocht naar of die titel het streven ernaar wel waard is. De ongemakkelijke sfeer tussen mannen die elkaar voortdurend onzeker maken is het echte probleem; Hendrikx durft andere keuzes te maken en daaruit putten we hoop.

Zoals elk aanstormend talent stelt Valentina Tóth zich in haar cabaretdebuut voor aan haar publiek. Ze geeft ons een inkijkje in haar jeugd, maar doet dat niet op een chronologische volgorde. Ze verpakt het in een ode aan de hysterische vrouwen die ze om zich heen zag en herwaardeert daarmee behendig deze beladen term. Tóth deed wereldwijd podiumervaring op als concertpianiste, maar ontworstelt zich met de stap naar cabaret aan die internationale druk. We horen gelukkig nog best wat achteloze voorbeeldjes, waardoor we een volledig beeld krijgen van het overweldigende talent van Tóth.