Diepgang en entertainment gaan uitstekend samen, bewijzen steeds meer voorstellingen op De Parade. Het niveau op het rondreizende tentjestheaterfestival, dat vrijdag neerstrijkt in het Moreelsepark in Utrecht, ligt dit jaar opvallend hoog. Een tussentijdse balans en vijf tips.

Met twee steden achter de rug, is De Parade pakweg op de helft. Van de 64 voorstellingen die op het festival te zien zijn, gaat het bij het gros (41 stuks) om nieuw werk. Ruim de helft daarvan is inmiddels in première gegaan in Eindhoven en Den Haag

Voor theaterliefhebbers is een Paradebezoek de afgelopen jaren veranderd. De focus binnen de programmering lijkt steeds minder te liggen op puur amusement en steeds meer op diepgang en eigenheid. Spannende jonge makers als Gavin-Viano, TG Gouden Bergen, Collectief Het Paradijs en Tim Olivier Somer & Tarik Moree, maken eigenzinnige voorstellingen – soms ter voorbereiding van een avondvullend werk later in het seizoen. De Parade is daarmee bij uitstek ook een plek geworden om nieuw talent te ontdekken. Is dat een bewuste keuze? En hoe komt de programmering eigenlijk tot stand?

Balans
De Parade werkt met een open call, waar meestal circa 450 aanmeldingen op binnenkomen. De programmeurs gaan vervolgens met 150 makers in gesprek, en kiezen daaruit 70 tot 80 titels. Sleutelwoord binnen de programmering is balans, licht John de Weerd telefonisch toe. Hij is samen met directeur Nicole van Vessum en zakelijk leider Ray van Santen sinds 2018 verantwoordelijk voor de programmering van het festival. ‘We zoeken een mix van disciplines, vormen en inhoud, van jonge makers tot senioren. Zowel in het geheel, als per avond.’

Dat er meer jonge makers worden geprogrammeerd en – deels in het verlengde daarvan – meer artistiek experiment wordt aangegaan, is onder meer een direct gevolg van het feit dat het festival sinds corona ook met subsidies werkt, legt hij uit. De organisatie vraagt geld aan in de steden waarin ze staan en krijgt daarnaast een bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds en Dioraphte. De Weerd: ‘Groepen die zelf geen structurele financiering of infrastructuur hebben waardoor ze het partage-risico kunnen nemen, kunnen wij nu toch een plek op het festival bieden.’ Bovendien neemt het de druk weg om een publiekssucces te maken.

Typische Parade-voorstelling
Een formule voor een ‘typische Parade-voorstelling’ bestaat eigenlijk niet, volgens De Weerd. ‘Je moet maken wat je wil maken, niet iets waarvan je denkt dat het publiek het leuk vindt. Ons publiek wil niet behaagd worden, maar serieus genomen worden.’ Wel is er een aantal praktische uitgangspunten: de voorstellingen duren maximaal dertig minuten en moeten met relatief weinig theatrale middelen verteld worden. Vaak vormt een ‘vriendelijke vorm’ – een toegankelijke, herkenbare amusementslaag – een ingang om diepere lagen aan te boren.

En dat gebeurt deze editie volop. Meerdere makers zoeken ook (of juist) binnen de rumoerige context van het festival verstilling op, en onderzoeken gevoelige thema’s zoals racisme, homofobie of angst voor de dood. Met aanstekelijk bravoure én zorgvuldigheid bewijzen ze dat entertainment en gelaagdheid uitstekend samen kunnen gaan.

Daardoor stond ik de afgelopen maand meer dan eens na een half uur tentjestheater onverwacht ontroerd of licht uit evenwicht weer op het chaotische festivalterrein, in verwarring tussen de poffertjeskraam, de zweefmolen en de speciaalbierbar.

Vijf tips voor de tweede helft van De Parade

Metgezwel
Muzikant REINDIER heeft een tumor in zijn hoofd en maakte daar samen met zijn partner, acteur Sander Plukaard, een openhartige, positieve voorstelling over. Ondanks een zware tijd zijn ze vastbesloten hoopvol te blijven. ‘Metgezwel’ is liefdevol, ontroerend en zeer troostrijk muziektheater en misschien wel de mooiste Paradevoorstelling in jaren.
(Utrecht: 8 t/m 13 aug. Amsterdam: 18 t/m 21 aug.)

A Melody for Grownups
Met zang, dans en verhalen reflecteert Gavin-Viano op aanstekelijke, maar vaak onverwacht confronterende wijze op zijn kindertijd en zijn nieuwe levensfase als volwassene. Het is prachtig hoe hij, soms via omwegen, de vreugde uit zijn jeugd hervindt, omarmt en nieuw leven inblaast.
(Utrecht: 2 t/m 6 aug. Amsterdam: 18 t/m 23 aug.)

Ruimteplaat
‘Ruimteplaat’ is een verstilde voorstelling die de diversiteit van de mensheid op een meerstemmig voetstuk zet. Romy Vreden, Simme Wouters en Sabine van Kuipers imponeren niet alleen met hun loepzuivere stemmen, maar ook met klein, open spel. We zijn allemaal alleen, is hun boodschap, en daardoor toch met elkaar verbonden.
(Amsterdam: 26 t/m 29 aug.)

De grandioze dood van Siegfried & Roy
Alex Hendrickx en Daniël Cornelissen brengen een feestelijke ode aan showbizz en (des-)illusies. Maar tussen al het aanstekelijke theatergeweld hebben ze het ook over aftakeling, ambitie en onderdrukte homoseksualiteit.
(Utrecht: 8 t/m 13 aug. Amsterdam: 29 aug t/m 3 sep.)

Zand erover
Wat begint als hervertelling van de mythe van Cassiopeia mondt gaandeweg uit in een ode aan vrouwelijke verzetsstrijders. Theatermakers Nina-Elisa Euson en Yeliz Dogan vieren vrouwelijke woede als emancipatoire kracht, in een urgente voorstelling waarin het publiek volop opgehitst wordt.
(Utrecht: 3 t/m 7 aug. Amsterdam: 22 t/m 25 aug.)

Foto: Erik van ’t Hof

Nog meer tips? Lees hier onze verslagen en recensies over De Parade 2023 tot dusver:

Rekepai; wederom een poging om iets revolutionairs te maken van Raf Stekelenburg
Superjoke van De Joke’s
Je mag ook niks meer zeggen van George en Eran producties
A Melody for GrownUps van Gavin-Viano
Let’s Get Loud van Stephanie Louwrier
Totale treurnis van Patsy Kroonenberg
Ruimteplaat van Orkater
Mijn slappe komedie voor vier mensen, een handjevol personeel en een tafel die niet vrijkomt van Kollektief Op Kracht
De grandioze dood van Siegfried & Roy van Alex Hendrickx en Daniël Cornelissen
Vaudeville van De Theatertroep
The Wedding van Het Paradijs
Schnabbel van Rundfunk
Fünf, sechs, alles Flex van Het Zuidelijk Toneel en Club Gewalt
De Gouden SodaStream van Frino
Voor me leeftijd van Ta Mère (Sanne Wallis de Vries, Tessel Beek en Suzanne Mateysen)
Don’t rain on my paREET van Kim Karssen en Frascati Producties
Feniks van Kevin Klein
Funeral Crashers van Manouan Bendehmane en Sebastiaan de Bie
Metgezwel van REINDIER en Sander Plukaard
Hetzelfde maar dan anders van Mondo Leone