De theaterrecensent blijft thuis. De theaterzalen zijn dicht, maar het online aanbod staat wagenwijd open. In plaats van voorstellingen te bezoeken, zap ik de komende dagen lukraak langs registraties, live-streams en andere online-projecten. Deze keer stond ik met troostend telefoontheater in verbinding met theatermakers.
‘Verhalen blijven altijd bestaan, ook in moeilijke tijden. Laten we ze blijven doorgeven.’ Met die oproep sluit Tryater-medewerker Willy van Assen na tien minuten ons telefoongesprek af. Daarvoor vertelde ze het verhaal van de draak en de put, een oud Grieks sprookje over armoede en rijkdom – en hoe die twee uiteindelijk natuurlijk niets te maken hebben met geld of bezittingen.
Het Friese Tryater – dat deze periode eigenlijk met de voorstelling 1000&1 Nacht afscheid zou nemen van Ira Judkovskaja als artistiek directeur van het gezelschap – zette ter vervanging de telefoonlijnen open. Na het invullen van een formulier op de website, word je op een dagdeel naar keuze gebeld door bijvoorbeeld een speler, technicus of vormgever van het gezelschap. De Verhalenverbinding, 1000&1 verhalen aan de telefoon neemt je op die manier alsnog mee naar het Verre Oosten, ‘de wereld van prinsen, koningen en hofdames’.
Ook theatermaker Tonje Langeveld initieerde een telefoonlijn met verhalen voor tijdens de coronacrisis. Want om de eenzaamheid te kunnen verdrijven en troost te bieden zijn er inmiddels weliswaar tal van theaterinitiatieven op internet, ‘maar wat als je geen computer of telefoon met internet hebt? Vooral de ouderen onder ons ervaren dit probleem.’
Daarom riep ze, in samenwerking met geluidskunstenaar Allard Medama, De quarantaine lijn in het leven, waarop via een ouderwets keuzemenu diverse teksten – speciaal (maar zeker niet exclusief) voor ouderen – te horen zijn. Die teksten – gedichten, liedjes, boekfragmenten en monologen – worden door een zevental wekelijks wisselende kunstenaars gekozen en ingesproken. Het project is dus – net als De verhalenverbinding van Tryater – uitstekend geschikt voor veelvuldige consumptie.
De korte audiofragmentjes variëren van twee tot vijf minuten per stuk. Zo vond George de Groot (van Don Quishocking) in een oude map een achttien jaar oude liedtekst, die hij nooit heeft uitgevoerd en ook nooit op muziek is gezet – iets wat hij altijd zonde heeft gevonden, vertelt hij. Het is een prachtig vers over de ouders van een jongen in oorlogstijd, die als ‘held’ sterft in het leger, maar waarvan ze liever hadden gehad dat hij gewoon bij hen aan de keukentafel was gebleven.
Rutger de Bekker van De Vliegende Panters en componist voor onder andere Het Klokhuis, schreef samen met Jurriaan van Dongen een ‘hart onder de riem’-liedje, over saamhorigheid in deze vreemde tijden, dat hij a capella inzingt. Actrice Jade Olieberg bladert de laatste weken veel door oude dagboeken. Daar stuitte ze op het gedicht ‘Autotomie’ van Szymborska (mooi: ‘Hier wanhoop, ginds goede moed.’) Harry Piekema leest het begin van ‘In den Beginne’ van Bertus Aafjes uit 1948/49 en Carine Crutzen haalt jeugdherinneringen op met een fragment uit haar onlangs verschenen autobiografische roman Uit het zuiden. Kenneth Herdigein draagt twee werken voor van de Surinaamse dichter R. Dobru: het liefdesvers ‘Als ik wist’ en natuurlijk het bekende ‘Wan bon’.
Laura van Dolron leest vanaf haar zolderkamer een nieuwe tekst voor. Ze heeft woorden geschreven die haarzelf troost bieden en ze hoopt de luisteraar ook. ‘Woorden weten iets meer dan ik’, zegt ze. En ze spoort aan om een brug te slaan naar de ander en jezelf. Vraag hoe het gaat, aan degene met wie je opgesloten zit, maar ook aan jezelf. Troosten biedt troost.
Laura van Dolron is overigens ook degene die begin deze week het project Corona Snooze… van Het Zuidelijk Toneel en Mike Weerts aftrapte – niet telefonisch, maar ‘gewoon’ online. Daarin snoozen diverse theatermakers (in, ongeveer, negen minuten snoozetijd) de kijker door de coronacrisis.
In een kort videofragment vertelt ze hoe ze deze weken hele lijsten aan lijstjes maakte. Lijstjes met alles wat ze mist, wat ze niet mist, een lijst van mensen die haar verbazen met hun veerkracht, voor wie haar hart bloedt, van alle manieren waarop ze denkt dat ze tegenvalt, overal waar ze dankbaar voor is (dat de crisis vooral verbindt, bijvoorbeeld) en dingen die haar troosten. Ze is scherp, sentimenteel, ze ontroert en verrast. In tijden van crisis blijkt de behoefte aan Laura van Dolron – met haar persoonlijke, integere en troostende bespiegelingen – ineens groter dan ooit.
Illustratie: Herman van Bostelen, met daarin de illustratie van De Verhalenverbinding van Tryater.
Na drieënhalf jaar neemt theatermaker Hanna Timmers afscheid van Theater van Deyssel, een minitheater in de gelijknamige Amsterdamse wijk van waaruit ze uiteenlopende theaterprogramma’s maakte. In de tiende en laatste editie van Radio van Deyssel zoekt ze met behulp van buurtbewoners naar een nieuw afscheidsritueel.
Gisteren las ik ergens het woord ‘vrouwvriendelijk’. Ik had – misschien, of waarschijnlijk, omdat ik een man ben – nooit zo bij dat woord stilgestaan. Maar ineens realiseerde ik me hoe veelzeggend het is dat we in de Nederlandse taal wél een woord hebben verzonnen voor iets waarvan we vinden dat het aanpassingen vereiste voordat vrouwen er óók gebruik van kunnen maken, maar dat hetzelfde principe voor mannen – manvriendelijk – simpelweg niet bestaat. (meer…)
‘Dat het maar snel weer nacht mag worden’, verzucht de koning in de derde aflevering van 1000&1 Nacht van Tryater, waarna hij de Sheherazade smeekt het verhaal verder te vertellen. Zelf heeft hij het nog niet in de gaten, maar zijn zelf gewaande onschendbaarheid vertoont al volop barstjes, hij is volledig in de ban van de Sheherazade. (meer…)
Wilde konijnen kunnen snelheden halen van ruim vijftig kilometer per uur. Maar in plaats van enorme afstanden af te leggen, komen ze hooguit slechts zo’n vierhonderd meter van hun hol vandaan; het zijn extreem schrikachtige wezens. (meer…)
De theaterrecensent blijft thuis. De theaterzalen zijn dicht, maar het online aanbod staat wagenwijd open. In plaats van voorstellingen te bezoeken, zap ik de komende dagen lukraak langs registraties, live-streams en andere online-projecten. (meer…)
