Dronken mensen spreken de waarheid. Of, zoals ze het zelf lispelend zeggen: ‘God spreekt tot de wereld in de taal van dronken mensen.’ In Dronken mensen (2019) voert de Russische toneelschrijver Ivan Vyrypajev uitsluitend dronken personages op. Hortend, stotend, botsend en brakend zoeken ze een weg naar hun eigen waarheid, of althans naar iets waar ze in kunnen berusten.

Eigenlijk had dit een grootschalige locatietheatervoorstelling op Oerol moeten worden. In de geitenweide bij Midsland, op steenworp afstand van festivalhart Westerkeyn, zouden anderhalve week lang dagelijks achthonderd toeschouwers zich op een koude tribune warmen aan meegesmokkeld juttersbitter, fleecedekentjes en vooral ook aan die onbekende mede-toeschouwer die toevallig naast je zit. Zoiets kun je je inmiddels haast niet meer voorstellen.

Van die achthonderd moesten er gisterenavond 770 thuisblijven, tien dagen werden tot vier teruggebracht en het Terschellinger geitenpark werd de Groningse Machinefabriek. Regisseur Eline Arbo en haar cast van negen acteurs, dansers en muzikanten tonen deze week, na drie weken repeteren, een theatrale work-in-progress van iets wat hopelijk volgend jaar, of ooit, alsnog grootschalig gerealiseerd kan worden op Oerol.

Want in het semi-prestigieuze internationale filmfestival dat tijdens het nachtbraken van deze personages aan de gang is, is het niet moeilijk een, ik noem maar iets, grootschalig locatietheaterfestival te zien. De personages die tuimelend en stamelend zingeving aan hun leven proberen te geven, vind je min of meer als zodanig terug bij bar de Fonteyn of op de stoep voor het Wrakkenmuseum. 

Behalve de dertig getuigen die fysiek in de zaal welkom waren, was de presentatie online te volgen via een livestream in het NITE Hotel; de avond werd gefilmd door drie camera’s. Als online toeschouwer zie je een splitscreen: op de bovenste helft van je scherm zie je steeds een totaalshot van de lange tafel waar deze personages opklimmen (en weer vanaf tuimelen), de onderste helft van het scherm is weer opgesplitst voor twee close-up perspectieven.

Klinkt misschien verwarrend en onrustig, maar niet eerder had ik een online theaterervaring die zo dicht in de buurt kwam van een echte toneelavond. Een van de grote nadelen van registraties (of streams) ten opzichte van fysieke aanwezigheid in de zaal (behalve een stuk of honderd andere nadelen), is de dwingende focus die de montage aanbrengt. Iemand anders bepaalt wanneer je in- of uitzoomt. Terwijl het in de zaal zo prettig is dat je zelf voortdurend schakelt tussen detail en overview, en dat de personages die niet aan het woord zijn regelmatig nog interessanter om naar te kijken zijn dan degene die praat. Die ervaring, waarbij je details, afzonderlijke delen en klein spel voortdurend ook in de context van het geheel kan plaatsen, werd op deze manier verrassend goed benaderd.

Dronken mensen is vervolgens een uitbundige, aanstekelijke tussenpresentatie, met een afwisseling van strak gechoreografeerde dansjes en zwalkend spel. Vet aangezet, maar géén karikaturen – zoals we inmiddels van Arbo gewend zijn. Ze toont zich in haar regies niet alleen een groot stylist, maar vooral een empathisch theatermaker die in de basis altijd vanuit compassie voor haar personages werkt.

Die sluit je dan ook stuk voor stuk meteen in je hart, in hun oeverloze pogingen zich te verzoenen met het leven. Want hoe jaloersmakend heerlijk is het om in oprechte gelukzaligheid te concluderen dat ‘niemand beseft dat die hele schijtwereld waarin wij leven, eigenlijk echte liefde is’. Hoe groots eigenlijk, om in ultieme tevredenheid te kunnen constateren: ‘De wereld is een parel in een grote hoop stront.’

Gezien: Dronken mensen van Eline Arbo bij het Noord Nederlands Toneel, 17 juni 2020, Oerol – Het Imaginaire Eiland (locatie: NITE Hotel). Beeld: Herman van Bostelen.