De Nationale Opera heeft rechten gekocht van ‘De Zaak Shell’

De Nationale Opera heeft de rechten verkregen van Anoek Nuyens en Rebekka de Wit om hun bekroonde toneelstuk De zaak Shell te bewerken tot een opera. De operaversie The Shell Trial gaat in maart 2024 in Amsterdam in wereldpremière tijdens het Opera Forward Festival van De Nationale Opera.

De Nationale Opera maakt The Shell Trial samen met regisseurs en coproducenten Gable Roelofsen en Romy Roelofsen van Het Geluid Maastricht. De Amerikaanse winnaar van de Pulitzer Prize Ellen Reid componeert de muziek en Roxie Perkins schrijft het libretto, op basis van het stuk van Anoek Nuyens en Rebekka de Wit dus. Dirigent en theatermaker Manoj Kamps zal het stuk co-creëren en dirigeren met in een hoofdrol de Amerikaanse sopraan Julia Bullock die ook de productie mede creëert.

‘Een beetje onwerkelijk’ en ‘een grote eer’ vinden Nuyens en De Wit dat er van hun voorstelling nu een opera wordt gemaakt. Ze werkten vier jaar lang aan de De zaak Shell. Ze bezochten aandeelhoudersvergaderingen, ploegden akkoorden en beleidsnota’s van overheden door en noteerden stelselmatig de opmerkingen van hun ooms en buurmannen zodra er tijdens het kerstdiner over de klimaatcrisis gesproken werd. Voor elke stem in het klimaatdebat schreven zij een pleidooi. In De zaak Shell komen al die stemmen samen.

Aanleiding voor de voorstelling was de rechtszaak van een groep ngo’s tegen de oliegigant. Inzet van de zaak: Shell dwingen hun bedrijfsvoering radicaal te veranderen. Het verweer van Shell? Niet wij, maar de consument moet veranderen. In de voorstelling zien we hoe geraffineerd iedereen in het debat zijn verantwoordelijkheid doorschuift naar een andere partij.

De voorstelling, ontwikkeld onder de vleugels van Frascati Producties en De Nwe Tijd, won op het Nederlands Theater Festival van 2021 de Regieprijs en acteur Jaap Spijkers ontving voor zijn rol de Arlecchino. De toneeljury noemde De zaak Shell ‘zowel haarscherp als verwarrend’. De makers speelden de voorstelling inmiddels 60 keer live, de (live)stream van de voorstelling werd 30.000 keer bekeken en de tv-film van BNN-vara 100.000 keer. Momenteel toeren ze met de voorstelling opnieuw door België en er zijn plannen voor voorstellingen in Duitsland en Engeland. De auteurs zijn ook al door verscheidene uitgeverijen benaderd. ‘De energiecrisis doet de urgentie en noodzaak nog meer voelen’, vermoedt Nuyens.

Is er na al dit succes nog publiek voor de tekst? ‘Rebekka en ik zijn van mening dat het verhaal niet genoeg verteld kan worden’, zegt Nuyens. ‘Ik denk ook dat de verschillende media elkaar versterken. Er zijn best wat bezoekers na de stream naar het theater gekomen, waar ze het nog intenser ervoeren. Door deze opera komt de tekst misschien ook weer bij een heel ander publiek terecht. We zijn heel blij dat het nu in de hart van de opera, op het podium van de grote zaal, gespeeld gaat worden. De reguliere operabezoekers zijn toch anders dan het Frascati-publiek. Het is meer het zakelijke en politieke establishment van ons land en met die macht willen we juist het gesprek aangaan.’

De operamakers krijgen vrij spel bij het bewerken van de toneeltekst. Nuyens: ‘Ik mis de operakennis. Het aantal producties dat ik in mijn leven gezien heb, is op 1 hand te tellen.’ De auteurs gaan dus niet meewerken aan het libretto. ‘Ze mogen doen wat ze willen, als ze de kern maar behouden: de klimaatcrisis als verantwoordelijkheids- en systeemcrisis. Ik wil niet dat de opera in goed-foutdenken vervalt, dat ze stenen gaan gooien naar bijvoorbeeld Shell. Ik wil dat iedereen zich in elk perspectief kan verplaatsen.’

Tweede voorwaarde van de auteurs was dat de opera ook achter de schermen haar best zou doen om zo klimaatneutraal mogelijk te produceren. DNO bleek daar overigens al best ver in, ontdekte Nuyens. ‘Ze hebben een sustainability projectleider die met alle afdelingen onderzoekt hoe zij hun werkwijze duurzamer kunnen maken. Ze gaan The Shell Trial aangrijpen om nog radicaler te gaan nadenken over hun ecologische voetafdruk.’ Er zal onder meer een compensatieplan geïmplementeerd worden en de decors en kostuums worden zoveel mogelijk met bestaande en gerecyclede materialen gemaakt.

Nuyens probeert haar eigen voorstelling ook steeds zo neutraal mogelijk op te voeren, met een zuinig lichtplan en groene eet- en reisoplossingen. ‘Ik vind dat we als sector allemaal een verantwoordelijkheid hebben, voor én achter het podium. Practice what you preach.’