Frie Leysen is vandaag op 70-jarige leeftijd overleden. Als curator van achtereenvolgens het Kunstenfestivaldesarts, Theater der Welt, de Berliner Festspiele en de Wiener Festwochen graasde Leysen de aardbol af om nieuw en opmerkelijk theater op het spoor te komen.

Frie Leysen werd in 1950 in Hasselt geboren als dochter van de eerste BRT-programmadirecteur Bert Leysen en tweelingzus van acteur Johan Leysen. Ze studeerde middeleeuwse kunstgeschiedenis aan de Katholieke Universiteit Leuven.

In 1980 richtte ze in Antwerpen deSingel op, waarvan ze tot 1991 directeur bleef. Onder haar leiding groeide het instituut uit tot een internationaal vermaard kunstencentrum met een eigenzinnig programma.

Ook van het tweetalige Kunstenfestivaldesarts in Brussel was ze in 1994 een van de oprichters en bleef ze tien jaar directeur. Samen met Guido Minne ging ze bij de oprichting  ‘radicaal in tegen de stroom van verdeeldheid en het wederzijdse onbegrip in het Belgische cultuurlandschap’, schrijft het festival vandaag. ‘Ze brachten de Franstalige en Nederlandstalige gemeenschap samen en confronteerden hen met internationale kunstenaars die zich voor het eerst in een Europese context toonden.’

In de jaren na het Brusselse festival strekte haar werkgebied zich verder uit in Europa en daarbuiten. Als directeur van de Young Arab Theatre Fund stimuleerde Leysen de circulatie van artiesten binnen de Arabische wereld. In 2010 was Leysen curator van Theater der Welt in het Duitse Ruhrgebied. Daarna werd ze artistiek directeur van zowel de Berliner Festspiele (2012) als de Wiener Festwochen (2013 en 2014).

In Nederland programmeerde Leysen de serie ‘Ervaar Daar Hier Theater’ (later Get Lost), waarbinnen internationale, veelal niet-westerse theater- en dansvoorstellingen in verschillende Nederlandse theaters te zien waren.

Voor haar grote cultuurverdienste en niet-aflatende inzet voor kunstenaars werd ze meermaals gelauwerd. In 2003 kreeg ze de Prijs voor Algemene Culturele Verdienste van de Vlaamse Gemeenschap, waarbij ze ‘een van de kranigste vrouwen uit het culturele landschap, met een legendarische durf en doorzettingsvermogen’ genoemd werd. In 2007 ontving ze een eredoctoraat aan de Vrije Universiteit van Brussel.

Toen ze in 2014 in Nederland de Erasmusprijs kreeg, richtte Leysen zich in een vurig dankwoord – tegen het protocol in -rechtstreeks tot het aanwezige koninklijk echtpaar. De toekenning van de prijs zag ze als een alarmsignaal, maar ook als pleidooi voor een vrijzone voor kunstenaars en hun werk. ‘Realiseren we ons wat we aan het verliezen zijn in dit klimaat van verrechtsing, nationalisme en commercialisering?

 Majesteit, uw land is een plek geworden waar de kunsten nog nauwelijks kunnen ademen.’

Naar aanleiding van de uitreiking in 2014 spraken kunstenaars van over de hele wereld in Theatermaker over hun werk en de samenwerking met Leysen.