De financiële schade door de coronacrisis is enorm, en het einde is nog niet in zicht. Wat zijn de verhalen achter de cijfers? Theaterkrant gaat in gesprek met zzp’ers uit de theatersector. Waar doen ze het van? Hebben ze nog werk en inkomen? En hoe gaan zij om met de onzekerheid die de coronacrisis brengt? Deze keer: freelance producent Hadassa Smit.

‘Wauw, dit is theater. Dit is wat ik hoor te doen’, dacht Hadassa Smit na de reeks voorstellingen die ze vlak vóór de nieuwe lockdown in oktober produceerde. Toen het theater opnieuw dicht ging, was het gat daardoor extra groot.

Smit werkt als freelance producent in de podiumkunsten. Tot maart 2020 had ze ook een eigen cateringbedrijf, waarmee ze theater en eten combineerde. ‘Daar ben ik twee jaar geleden mee begonnen. In eerste instantie kookte ik voor artiesten, maar al snel ging ik koken voor publiek bij een voorstelling. Dit was een experimentele muziekavond, en ik kookte gerechten die door de muziek waren geïnspireerd. Zo kon ik mijn twee passies combineren.’

In maart werden al haar opdrachten een voor een geannuleerd. Zo had Smit een grote klus waarbij ze een weekend lang de catering voor een wielerploeg zou verzorgen. ‘Daarmee zou ik twee maanden de huur kunnen betalen, maar die opdracht werd door de lockdown geannuleerd. Al vrij snel realiseerde ik mij dat er voorlopig geen nieuwe opdrachten voor in de plaats zouden komen.’ Haar cateringbedrijf heeft ze nu tijdelijk op een laag pitje gezet.

‘Ik ben niet doorbetaald door mijn opdrachtgevers. Ik had ook geen vaste klussen staan, behalve dan dat ik voor sommige opdrachtgevers elke maand wel iets deed. Het deed me pijn dat ik niets van hen hoorde. Ik vind het zzp’en fantastisch, maar er zijn wel momenten geweest dat ik dacht: ik ben zoveel voor een gezelschap aan het werk, dat het handiger is om in dienst te gaan. Maar als ik daarover het gesprek aanging, dan kon dat niet. Daardoor belandde ik soms in een gedwongen zzp-positie.’

Maandenlang had Smit helemaal geen opdrachten. Ze heeft recht op de TOZO, waardoor ze elke maand een uitkering van 1050 euro krijgt. Dat is precies genoeg voor haar vaste lasten. Omdat een zzp’er die de TOZO krijgt niet mag bijverdienen, loont een tijdelijke andere baan niet. ‘Als je in een winkel gaat werken, verdien je ongeveer net zoveel als de TOZO. Omdat ik, zolang ik de TOZO krijg, niets extra mag verdienen, heb ik besloten dat ik de tijd die ik over heb beter kan gebruiken om nieuwe opdrachten te vinden en mijn kookboek af te schrijven.’

Voor haar boodschappen en andere bijkomende uitgaven moest ze haar spaargeld aanspreken. Daar is ze nu doorheen. ‘Vrienden sponsorden me af en toe door geld over te maken. Een oud-collega met een vaste baan wilde mij graag financieel steunen. Ik merk nu dat ik vrienden niet meer om geld wil vragen. Je voelt je daardoor minderwaardig. Je wilt niet zeggen dat je geen geld meer hebt om eten te kopen.’

De financiële situatie van Smit is nijpend. De Gemeente Maastricht, waar Smit woont, keerde de TOZO in eerste instantie aan het begin van de maand uit. ‘Nu zegt de gemeente dat te veel mensen gebruik hebben gemaakt van de eerste TOZO-regeling, en ze daarom bij de derde regeling pas achteraf gaan uitkeren. Voor mij betekent dit dat ik de TOZO voor het laatst op 30 september heb ontvangen, en volgende uitkering pas weer op 20 november krijg. Dat betekent dat ik anderhalve maand geen inkomsten heb.’

Smit eet nu vaak maar één maaltijd op een dag. ‘Ik heb uitgezocht of ik aanspraak kan maken op de Voedselbank, maar daar kom ik niet voor in aanmerking. Ik verdien zeventig euro te veel. Het is wel goed voor de lijn hoor, ik heb opeens een taille. En er zijn mensen die het erger hebben dan ik. Het kan altijd erger.’

In januari verhuist Smit naar Amsterdam. ‘Ik heb nu een klus in de randstad. En wanneer je solliciteert vanuit Maastricht, word je vaak afgewezen vanwege de afstand. Gelukkig gebeurt er nu veel online. Af en toe heb ik vergaderingen waarvoor ik wel de trein moet nemen. Dan is de overweging: reis ik heen en weer, en kan ik dat geld dan terugkrijgen van de opdrachtgever? En zo niet, heb ik het er dan voor over om een dag minder te eten?’

Smit hoopt in Amsterdam meer freelance opdrachten te vergaren. Mocht dat niet lukken, dan overweegt ze als onderwijsassistent te gaan werken, of bij een take-away aan de slag te gaan. ‘Ik zou mij graag omscholen en mijn onderwijsbevoegdheid halen, maar daar heb ik geld voor nodig. Als onderwijsassistent kan ik toch met het vak bezig zijn, maar hoef ik geen opleiding te bekostigen.’

‘Veel alleenstaande zzp’ers moeten rondkomen van de TOZO. Ik denk dat die dat, net als ik, liever niet keihard van de daken schreeuwen. Als je arm bent dan roep je dat niet keihard, omdat het op een of andere manier toch gênant is. Je hebt het gevoel dat je jezelf moet verdedigen. Tijdens het Nederlands Film Festival mocht ik van mezelf naar de bioscoop. Die keuze ging ik vervolgens verdedigen tegenover vrienden, omdat ik geen geld had voor boodschappen. Daardoor begon ik mijzelf minderwaardig te voelen.’

‘Ik blijf in de kunst werken, no matter what. Ik denk dat het goedkomt en dat we mooie stukken blijven maken, maar veel is afhankelijk van de regering. We blijven kunst en theater maken, maar hoe en wanneer we dat aan een publiek mogen laten zien, is de grote vraag.’

Inkomen verloren? Ja, nauwelijks inkomsten sinds maart 2020.
Werk verloren? Ja.
Uitkering? Ja, TOZO I, II en III.