Koen Boesman, collectief BOG., Peer Wittenbols en Mathieu Wijdeven en Raoul de Jong zijn genomineerd voor de Toneelschrijfprijs 2022. De jury selecteerde hun nieuwe theaterteksten als de beste vier die in de afgelopen twee jaar in première gingen. Op 2 september maakt de jury op het Nederlands Theater Festival bekend wie de winnaar is en het prijzengeld van 10.000 euro ontvangt. 

Met de Toneelschrijfprijs willen Literatuur Vlaanderen, het Nederlands Letterenfonds, de Taalunie en het Fonds Podiumkunsten gezamenlijk de Nederlandstalige toneelschrijfkunst en de opvoering ervan onder de aandacht brengen en stimuleren. De auteur van de bekroonde tekst ontvangt 10.000 euro, de andere genomineerden elk 1.000 euro. Een van de vier genomineerde toneelteksten wordt bovendien vertaald in het Frans en gepromoot in Frankrijk, een project van onder meer Literatuur Vlaanderen, Kunstenpunt en Performing Arts Fund NL.

De jury van de Toneelschrijfprijs 2022 bestaat uit recensent Els Van Steenberghe, dramaturg Karim Ameur en schrijver en theatermaker Maxine Palit de Jongh. Samen selecteerden zij de genomineerden uit 122 ingezonden Nederlandstalige toneelteksten die tussen 1 januari 2020 en 31 december 2021 voor het eerst – live of online – zijn opgevoerd. De nominaties combineren volgens hen ‘een grote bekommernis om onze wereld met een pen die poëtisch excelleert, speels is en met veel virtuositeit een glasheldere stem geeft aan wie niet gehoord werd en/of wordt’.

Koen Boesman is genomineerd voor Rosa. In die tekst slaagt hij er volgens de jury ‘wonderbaarlijk in om je als lezer mee te laten vallen met Rosa Luxemburg’. Deze Duitse politica, filosofe en activiste werd op 15 januari 1919 van een brug in Berlijn gegooid, net nadat ze door het hoofd geschoten werd. Tijdens die val flitst haar leven voorbij. ‘De lezer ‘flitst’ mee’, schrijft de jury. ‘Rosa is een ingenieuze, secuur gecomponeerde tekst waarin je, samen met Rosa, door de geschiedenis buitelt en een pakkende inkijk krijgt in de twijfels, wanhoop, vreugde, frustraties en vechtkracht van een moedige vrouw die verzet durfde te plegen.’

BOG. maakt kans met TAL, dat de jury ‘een magistraal spelpartituur’ noemt. ‘In deze tekst staat taal centraal als onderzoeksonderwerp. Of is het de wereld, gevormd door de taal, die centraal staat? De tekst begint als een taalspelletje met het woord ‘bal’. En ja, ook de wereld is als een bal. Op die bal wriemelen wezens die zich talig trachten te uiten. Dat is ook wat de personages in TAL doen: al stotterend, stuiterend, zingend, jonglerend met letters, talen en klanken. Je leest je letter na letter de wereld rond. Je beseft hoe taal ons wereldbeeld vormt en kan vormen, hoe sterk én kwetsbaar taal ons maakt. En na het lezen snak je naar een opvoering van deze “compositie”.’

Mathieu Wijdeven en Raoul de Jong schreven met Het waarom beantwoord  ‘een persoonlijk relaas, een rakend eerbetoon en een meesterlijk geconstrueerde, beeldende theatertekst’, aldus de jury.  ‘In zorgvuldig uitgebalanceerde woorden en zinnen wordt verteld hoe een avontuurlijke zoektocht ontstond naar de mens achter de naam George Gerhardus Theodorus Rustwijk, een Surinaams kunstenaar wiens oeuvre te weinig bekendheid geniet. Op een elegante, hartgrondige en verdraaid gedocumenteerde manier wordt hier een stem gegeven aan een man die jammerlijk weinig gehoord werd in de tijd waarin zijn hart klopte.’ Voor de voorstelling Het waarom beantwoord is Wijdeven eveneens genomineerd voor de BNG Bank Theaterprijs voor jong theatertalent.

De jury selecteerde Peer Wittenbols voor zijn Trojan Wars, waarvan de opvoering ook al geselecteerd werd door zowel de VSCD toneel- als  jeugdtheater jury. ‘Peer Wittenbols beet zich vast in Homerus’ Ilias, kauwde er lang en zorgvuldig op en spuwde vervolgens het majestueuze jeugdtheaterscript Trojan Wars uit’ schrijft de jury. ‘Wittenbols kent de toneelschrijfkunst als zijn broekzak. Maar met deze tekst daagt hij zichzelf uit en zet een briljante stap door radicaal de stem van de kinderen als uitgangspunt van de tragedie te nemen. Wittenbols’ tekst focust op de vernietigende gevolgen van oorlogen op jonge levens en doet dit door de schoonheid van de sprankelende taal repliek na repliek in te zetten. Tweehonderd bladzijden lang houdt hij je bij de les in wat onbetwist een aanwinst voor het Nederlandstalige jeugdtheaterrepertoire is.’

Foto: Opvoering van TAL. van/door BOG., Jan Rymenants