Allerlei praktische en logistieke omstandigheden hebben ineens een grote artistieke weerslag, zegt regisseur Paul Knieriem als hij vertelt over theatermaken binnen de coronamaatregelen. Bij de Toneelmakerij en Theater de Krakeling maakte hij de school(plein)voorstelling Ik zag twee beren, die in juni en juli gratis aan Amsterdamse scholen wordt aangeboden. (meer…)
Een peepshow is eigenlijk een heel theatrale setting, concludeerde De Warme Winkel na een paar weken lockdown. Bovendien is het ontzettend coronaproof. Dus werkten ze de afgelopen maanden aan het ontwerp van het Peepshow Palace, dat in juli en augustus in Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam haar deuren opent.
Aanvankelijk waren ze bij De Warme Winkel ‘uitgeblust zoals iedereen’, na de afgelasting van Een oprechte ode aan de ironie – die op het punt stond om in première te gaan toen de theaters dicht moesten. Maar na een paar weken begon er iets te kriebelen, vertelt Ward Weemhoff. ‘En zoals vaak bij De Warme Winkel, begint het met een gekscherende opmerking: een peepshow, dat is wel een veilige manier van presenteren, toch?’
Welbeschouwd is een peepshow een ‘ontzettend theatrale setting’, volgens Weemhoff. ‘Een peepshow is per saldo gewoon keihard vierdewandtoneel, een dialoog tussen twee mensen die elkaar diep, diep in de ogen kijken.’
Samen met ontwerper Prem Scholte Albers en decorbouwer Maarten Smids van de Man met de Hamer, werkte het collectief de afgelopen tijd de plannen uit. Het ontwerp bestaat uit een twee verdiepingen tellende cirkel van privécabines die rondom een draaiend podium zijn geplaatst. Daardoor wordt de afstand tussen het publiek en de artiesten niet te groot en kan er toch genoeg publiek komen om het spelen rendabel te maken. Weemhoff: ‘We zagen erg op tegen het idee van spelen in een schouwburgzaal waarin dan versnipperd wat publiek zou zitten. De setting van de peepshow creëert wel degelijk een soort gezamenlijkheid.’
Het publiek en de performer zijn van elkaar gescheiden door plexiglas. ‘Daardoor zit je redelijk anoniem, zoals bij een echte peepshow. Maar je kan die ramen open zetten, dan doet het veel meer denken aan een soort Shakespeareaans Globetheater.
De capaciteit van het theater zoals dat straks in de expozaal van coproducent De Brakke Grond wordt neergezet, is 96 bezoekers per voorstelling, maar het ontwerp is modulair uit te breiden en te verkleinen. ‘Je kan er kasten bijzetten of tussenuithalen, en zo de cirkel aanpassen. De tussenschotten zou je ook weg kunnen halen, zodat je als huishouden samen in een cabine komt te zitten.’
Het theater blijft twee maanden in De Brakke Grond staan. Op dit moment wordt er gewerkt aan de theater- en muziekprogrammering voor het Peepshow Palace Festival deze zomer. Zelf verzorgt De Warme Winkel in ieder geval het openingsprogramma. ‘We wilden het wel graag zelf aftrappen – ontmaagden, zou je kunnen zeggen. Dus dat ben ik nu samen met Marieke de Zwaan en Marien Jongewaard een beetje rock ’n roll in elkaar aan het zetten.’
‘We willen het spanningsveld tussen het publiek onderling en tussen publiek en performer daarin opnieuw uitzoeken. Je bekijkt het programma sowieso in je eentje – we wilden toch meteen even de uitersten van deze setting uitproberen. Maar ik denk wel dat je nog steeds heel erg het gevoel hebt dat je zij aan zij staat met een plank ertussen, net zoals je je bij een echte peepshow ook voortdurend bewust bent van de anderen om je heen.’
Aanvankelijk kan het publiek straks gewoon in kleine groepjes naar binnen en zelf een eigen cabine uitzoeken. ‘Maar ik kan me voorstellen dat als het virus weer zou oplaaien, je de teugels wat strakker kan aanhalen. Bijvoorbeeld met een sms-service, zoals we destijds ook bij Moskou op sterk water hebben gedaan: u mag over twee minuten via de zij-ingang naar cabine veertien.’
In Wenen wordt overigens aan een vergelijkbaar concept gewerkt, berichtte De Groene Amsterdammer begin deze maand. Daar willen theatermakers korte voorstellingen presenteren in bestaande peepshowpodia – die door de coronamaatregelen momenteel niet gebruikt mogen worden voor de reguliere doeleindes.
Hun peepshowtheater is absoluut geen statement voor een nieuwe manier van theatermaken en presenteren, benadrukt Weemhoff. ‘Je leest nu, onder andere op Theaterkrant, veel theatermakers die vinden dat het theater anders moet worden ingericht. Theater moet dit en theater moet dat. Maar ik zie de laatste maanden juist een toonbeeld van hoe flexibel het theater is en altijd al geweest is. Makers gaan heel creatief met alle beperkingen om, en die schouwburgen blijven vast nog wel even staan. Wat me wel zorgen baart is de hoeveelheid zzp’ers in onze sector. Daarom ben ik blij dat we nu niet alleen een voorstelling produceren, maar ook een podium kunnen bieden aan andere makers.’
Het Peepshow Palace Festival staat in juli en augustus in Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam. 24 juni wordt de programmering bekend gemaakt en start de kaartverkoop. Illustraties: Man met de Hamer