Een kleurrijke supermarkt met uitpuilende schappen. Bij de kassa staat een lange rij. De bankpas van een vrouw weigert, ook als ze de broccoli en de chips-in-de-aanbieding schoorvoetend achterwege laat. Haar zoon wordt boos en tegelijk probeert hij de schaamte te sussen die zich meester maakt van zijn moeder. De rij groeit en de mensen mopperen steeds venijniger.

Zo opent Das Pommes-Paradies, de tweede voorstelling van 10CHILDREN – art for change, de beweging waarmee regisseur Liesbeth Coltof en dramaturg Dennis Meyer in tien steden over de hele wereld focussen op de pijn én de weerbaarheid van kinderen die opgroeien in schrijnende armoede.

In elke stad wordt samen met artistieke en sociale partners een voorstelling, een documentaire, een tentoonstelling en een educatief project ontwikkeld rondom een specifiek aspect van armoede. Na Cleveland vond ook de tweede editie plaats in een Westerse stad: Düsseldorf. Is Cleveland een van de armste steden van de Verenigde Staten; Düsseldorf is juist een van rijkste steden van Europa. In nauwe samenwerking met D’Haus Junges Schauspiel hebben Coltof en Meyer in verschillende achterstandswijken van Düsseldorf onderzoek gedaan naar het thema ‘gezond voedsel en ondervoeding’.

Coltof: ‘Samen met de Duits-Turkse toneelschrijver Akın Emanuel Şipal hebben we naar de verhalen van kinderen en hun families geluisterd. We ontmoetten kinderen die het normaal vinden om twee keer per week ’s avonds niet te eten. We spraken met een gescheiden vader die zelf de hele week niet eet om in ieder geval de drie dagen per week dat zijn dochters bij hem zijn gezonde maaltijden op tafel te kunnen zetten. We gingen op bezoek bij een Syrisch gezin met acht kinderen dat twee jaar geleden is gevlucht en probeert om het hoofd boven water te houden. En we spraken met een artsenechtpaar dat de term ‘stille honger’ heeft geïntroduceerd: de continue honger die wordt veroorzaakt door het eten van voedsel waar geen goede voedingsstoffen in zitten.’

‘Het is opvallend dat kinderen uit migrantenfamilies beter eten dan Duitse kinderen. In veel verschillende culturen wordt traditioneel met groente gekookt; die kennis is er nog. Dat gebeurt in de Duitse eetcultuur veel minder. Eetgewoonten, en dus ook ongezonde eetgewoonten, gaan vaak over van generatie op generatie. Net zoals armoede. Een van de armste wijken van Düsseldorf is een driehoekige wijk tussen twee snelwegen en een fabriek. In de jaren ’50 werden daklozen daar ondergebracht. Hun kinderen, kleinkinderen en zelfs achterkleinkinderen wonen er nog steeds. Ze voelen zich er thuis en veilig, maar de werkloosheid is hoog. Ik heb daar kerst gevierd. Kinderen en hun ouders kwamen samen op een kaal grasveld met een piepkleine blokhut en versierde pergola. Er was soep. Het was koud en het regende. Maar zij vierden samen met de hele wijk kerst.’

Op basis van al die gesprekken en verhalen heeft Şipal Das Pommes-Paradies geschreven. Uit frustratie over de vernedering aan de kassa, besluit zoon Emin (Cem Bingöl) na sluitingstijd in de supermarkt te blijven om zijn karretje te vullen met levensmiddelen. Tot zijn verbazing is het ’s nachts in de supermarkt allesbehalve stil. Groente en fruit houden hem nauwlettend in de gaten en de broccoli (Leon Schamlott) strijdt met de chips (onder aanvoering van de prachtig zingende Aylin Celik) over de vraag wie het populairst is. Het is duidelijk dat de broccoli het onderspit delft. Maar Şipal maakt in zijn theatertekst met veel gevoel voor humor gebruik van het gegeven dat een ongeliefde underdog in het echte leven, op het podium bijna automatisch op de sympathie van het publiek kan rekenen. De voltallige zaal, die tijdens de première voor de helft uit kinderen en jongeren bestaat, scandeert luidkeels zijn naam. Er wordt gejoeld en geapplaudisseerd, waarmee de broccoli toch als favoriet uit de bus komt en op ludieke wijze het belang van gezond voedsel onder de aandacht wordt gebracht.

Emin ontmoet verder een hongerige mot, een overwerkte supermarktmanager en het meisje Johanna (Yulia Yáñez Schmidt). Zij is in de supermarkt gaan wonen. Toen de schoolpsycholoog haar voorhield dat ze nog maar een kind was en dat ze hulp nodig had omdat het niet zo goed ging op school, hield ze het voor gezien. Thuis, met haar gamende vader die vanwege een slechte rug door zwaar tilwerk is ontslagen, is ze al heel lang geen kind meer. Ze stofzuigt, doet boodschappen van het weinige geld dat er is en ze maakt voor haar vader kaastosti’s terwijl ze zelf met een lege maag naar school gaat. Als kind wil ze dus zeker niet behandeld worden. In een ontroerende scène wordt duidelijk dat goede bedoelingen om kinderen te helpen vaak stuiten op onbegrip, omdat het verhaal van het kind zelf niet werkelijk gehoord en begrepen wordt.

Tijdens de bruisende première in Junges Schauspiel zijn de burgermeester van Düsseldorf, de plaatsvervangend minister van Kunst en Wetenschappen van de deelstaat Nordrhein-Westfalen en de consul van het Nederlandse Consulaat-Generaal in Düsseldorf aanwezig. De plaatsvervangend minister, Michael Reitemeyer, uit in zijn openingswoord hoezeer het onderwerp hem persoonlijk raakt. Het gevoel van ‘niet mee mogen doen’ kent hij van zichzelf als kind bij het voetballen in de wijk. Hij ziet het als een van zijn opdrachten om iets te doen voor kinderen die vanuit hun positie structureel niet mee kunnen doen in de samenleving. De burgermeester, Stephan Keller, is na afloop zichtbaar ontroerd. Hij gaat uitvoerig met de jongeren uit het publiek op de foto.

Meyer: ‘Een van de doelstellingen van 10CHILDREN is om met indringende verhalen de mensen te raken die de macht en het geld hebben om de levens van kinderen die in armoede leven te veranderen. De zichtbare aanwezigheid van deze hoogwaardigheidsbekleders benadrukt de maatschappelijke betekenis en kan de beweging van 10CHILDREN verder aan het rollen brengen. “Als de burgemeester het belangrijk vindt, kan ik het ook belangrijk vinden.” We merken, ook na Cleveland, dat er spring-offs ontstaan. Het bureau voor sociale zaken en jeugdzaken van Düsseldorf heeft samen met Junges Schauspiel bijvoorbeeld een educatief project rondom dit thema opgezet dat nog anderhalf jaar zal doorlopen. In de VS worden naar ons voorbeeld vergelijkbare projecten opgezet. Hoewel we nog altijd zoeken naar financiering om het project in alle tien de steden vorm te kunnen geven, bouwen we aan een krachtige beweging waarin mensen elkaar inspireren en ondersteunen om echt een verschil te maken.’

Meer lezen of zien? In het Theaterkrant Magazine van september schreven we over 10CHILDREN in Cleveland. Das Pommes-Paradies speelt t/m juni 2026 in Junges Schauspiel, Düsseldorf. In september 2024 volgt daar de première van de documentaire Stiller Hunger van Eren Önzös en de opening van een tentoonstelling van Daniël Raboldt. Hij maakt samen met kinderen animatiefilmpjes van hun lievelingseten. In december 2024 vindt 10CHILDREN Pune plaats in India over meisjes en de weinige mogelijkheden die zij hebben om zelfstandig een bestaan op te bouwen. Foto’s: David Baltzer