‘Tegen het licht van de actualiteit is het juist nu belangrijk om lessen te trekken uit de geschiedenis voor de tijd waarin we nu leven.’ Dat schreef Theater Na de Dam bij de bekendmaking van zijn programma voor de aankomende editie.
Op de theatermanifestatie rond de Nationale Dodenherdenking staan dit jaar 130 voorstellingen gepland, elk op hun eigen manier gerelateerd aan de Tweede Wereldoorlog. Tien tips van Theaterkrant.

Slachthuis vijf van Theater Rotterdam
Theater Rotterdam herneemt zijn succesvolle theaterbewerking van Kurt Vonneguts anti-oorlogs-meesterwerk Slachthuis vijf (1969), in regie van Erik Whien. De roman beschrijft het verhaal van Billy Pilgrim die is ‘losgeraakt van de tijd’. De Amerikaanse soldaat kan in 1945 door een deur stappen, en ergens in 1965 naar buiten komen. Zo herbeleeft hij aan het eind van de Tweede Wereldoorlog het gruwelijke bombardement op Dresden en wordt hij tegelijkertijd door aliens ontvoerd en tentoongesteld op hun planeet Tralfamadore. Op die plek leert Billy dat de dingen niet anders kunnen gebeuren dan ze gebeuren. En dat alle dingen tegelijkertijd gebeuren. De hoofdrol is voor acteur Bram Suijker, die volgens onze recensent Sander Janssens Billy vertolkt ‘in een fenomenale balanceer-act waarin een gedurfde, haast clowneske lichtvoetigheid een diepe tragiek verraadt’.
4 mei om 20.45 uur en 5 mei om 14.30 uur in Theater Rotterdam

Schuldig landschap van Theater Na de Dam Producties
Nathan Vecht schreef speciaal voor Theater Na de Dam een nieuwe theatertekst, over hoe de oorlog en het herdenken daarvan tot op de dag van vandaag een open zenuw raken. Het is 2030. Het landsbestuur wordt onder ede gehoord over hoe we omgaan met ons oorlogsverleden. Welke verhalen vertellen we door en wat laten we onbesproken? Malou Gorter speelt de monoloog op 4 mei in Koninklijk Theater Carré, ondersteund door live muziek en in regie van Abdel Daoudi. Bijna gelijktijdig speelt Tamar van den Dop hetzelfde stuk in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. De regie daar is in handen van Eric de Vroedt.
4 mei om 21.00 uur in het Koninklijk Theater Carré, Amsterdam
4 mei om 19.50 uur in de Koninklijke Schouwburg, Den Haag

Het bittere kruid van Studio Antigone met Julien Croiset
In het autobiografische familieverhaal Het bittere kruid beschrijft Marga Minco (1920-2023) hoe haar familie argeloos een systeem van vernietiging wordt binnengedreven en hoe zijzelf overleeft. Acteurs Julien Croiset en Maruja Bobo Remijn wisselen in regie van Agaath Witteman moeiteloos van verteller naar verscheidene personages. Dat werkt goed, concludeerde Kester Freriks bij een eerdere opvoering. ‘Het sluit aan bij de extreem sobere schrijfstijl van Minco die door de treffende dictie en voordracht nóg beklemmender wordt. Deze Theater Na de Dam-avond is van grote waardigheid.’
2 mei om 20.15 uur in Wennekerpand Schiedam
3 mei om 20.00 uur in de Koninklijke Schouwburg/Het Paradijs, Den Haag
4 mei om 20.30 uur in Theater De Purmaryn, Purmerend

Scherven en flitsen van Billy de Walle en Theater Na de Dam Producties
Acteur en muzikant Billy de Walle (1995) gaat op zoek naar het oorlogsverleden van zijn grootouders die allemaal zijn opgegroeid in de Tweede Wereldoorlog. Twee van hen in Nederlands-Indië en twee van hen in Nederland. Uiteindelijk bracht de oorlog hen allemaal naar Den Haag. Via een reconstructie van hun levensbepalende jaren als puber tijdens en na de oorlog doet hij een ultieme poging ze beter te leren kennen. Ze beter te begrijpen.
3 mei om 20.15 uur in Theater Dakota, Den Haag
4 mei om 21.00 uur in HNT Zaal 3, Den Haag

De Soldaat (#withfilter) van Werkplaats Walhalla & Theater Na de Dam Producties
Theatermakers Franziska Menge en Jasper Koopmans duiken in (propaganda)beelden van soldaten uit zowel de Tweede Wereldoorlog als deze tijd. Koopmans gamet graag een spelletje oorlog en trok als kind soldatenkleren aan, maar schrok toen hij een brief kreeg die hem confronteerde met zijn dienstplicht. Menge heeft geleerd oorlog te veroordelen, mede door haar Duitse achtergrond, maar fantaseert erover om met een automatisch wapen te schieten. Beiden gaan op zoek naar de aantrekkingskracht van de soldaat.
4 mei om 21.00 uur in De Thomas, Amsterdam

Indo go home van Nicole Vervloed
Na de Japanse bezetting van Nederlands-Indië volgde een gewelddadige periode die leidde tot de onafhankelijkheid van Indonesië. Meer dan honderdduizend Indische Nederlanders moesten hun geboortegrond verlaten en de oversteek maken naar Nederland. Een land, nog herstellende van de Duitse bezetting, dat niet op hen zat te wachten. In haar solo Indo go home onderzoekt de Indische theatermaker Nicole Vervloed de heimwee van drie generaties Indische Nederlanders en de vragen waar ze zelf mee worstelt. Wat heb je aan je Indische wortels als je niet naar de toko durft omdat je bang bent niks te herkennen? Wat betekent het thuis te willen komen in een land waar je niet eens geboren bent? Welke verantwoordelijkheid heb je nu je je geschiedenis kent?
4 mei om 21.00 uur in Podium Mozaïek, Amsterdam 

Monument van VegeLijf en Theater Na de Dam Producties
Museum meets mimevoorstelling meets meditatieruimte meets stadsplein. Hali Neto en Luuk Weers van het mimecollectief VegeLijf creëren een ruimte met eenzelfde functie als een oorlogs- of vredesmonument. Ze nodigen bezoekers uit voor een route langs levende sculpturen. Lijven die fysiek balans zoeken, die harmonieus versmelten of star tegenover elkaar staan, die terug- of vooruitkijken. Jij als bezoeker krijgt de ruimte om, net als bij een sculptuur, dichtbij te komen, afstand te nemen, je te vervelen of ontroerd te raken.
3 mei om 20.15 uur en 4 mei om 21.00 uur in de Verkadefabriek, Den Bosch 

Wittgenstein 2. Aan de taal ligt het niet van Bo Tarenskeen
In 2020 kwam theatermaker Bo Tarenskeen op het idee om een elfdelige theaterreeks te maken over logicus Ludwig Wittgenstein en zijn invloed op de wereld. In het wrang–komische deel twee komen de denkers van de Weense Kring in 1923 samen, omringd door opkomend populisme en nepnieuws. Gladde retoriek, de voertaal van propaganda, glipt door de filters van de kritische correctie. Fransien van der Putt: ‘Wittgenstein 2. Aan de taal ligt het niet laat mooi zien hoe belangrijk het vinden van de juiste taal is, maar ook hoe machteloos het redelijke is wanneer het zich in de logica terugtrekt en het onbewuste en onwillekeurige van het handelen negeert.’
3 mei om 20.30 uur en 4 mei om 21.00 uur in Frascati, Amsterdam 

Huizen van verzet van Jeroen van Zuiderveld
Jeroen van Zuiderveld van stichting Sporen WO2 vertelt over Jacob Katan (Maassluis, 11 maart 1914 – Auschwitz, 28 februari 1943), die met met zijn vrouw Sophie Katan-Winkel en hun baby Maurits in de Weimarstraat 230 woonden. De wanhoop slaat toe bij het gezin Katan wanneer de deportaties in volle gang zijn. Jacob probeert aan andere identiteitspapieren te komen, papieren zonder een J. Zijn poging mislukt, hij wordt gearresteerd. De persoonsbewijzen blijken gestolen van badgasten uit zwembad De Regentes.
4 mei om 16.00 uur in Ketelhuis, De Regentes, Den Haag

Getuigenis van Roziena Salihu, Momo Samwel en Theater Na de Dam Producties
Een journalist, verzetsheld en voormalig medewerker van een verzetskrant gaat onvermoeibaar op jacht naar oorlogsmisdadigers. Als de politie haar toestemming geeft om één van hen een uur lang te interviewen, ontstaat er een ontroerend gesprek dat verder gaat dan slechts een reeks vragen. In Getuigenis willen de makers de diepste menselijke dilemma’s blootleggen en het publiek uitgenodigden om ‘mee te reizen door een emotionele rollercoaster van verleden, heden en toekomst’. De spelers Roziena Salihu en Momo Samwel schreven het concept onder dramaturgische begeleiding van Jaïr Stranders en Patricia Oldenhave.
2 mei om 20.00 uur, 3 mei om 20.00 uur en 4 mei om 21.00 uur in Frascati, Amsterdam 

De volgende generatie besluitvormers
Dit jaar staan er 45 jongerenvoorstellingen van meer dan 400 jongeren op het programma. De voorstellingen worden gemaakt en gespeeld door jongeren van 12 tot 23 jaar en begeleid door professionele makers. Drie voorbeelden: Dat wat overblijft, Theater Oostpool, over de memoires van politieagent Hans van Maris (4 mei om 21.00 uur op het MBO Rijn IJssel in Arnhem); De lege plek op de klassenfoto, Schouwburg De Lawei, over het verhaal van David Turksma, de enige Joodse jongen in de klas die op een dag verdween en niet meer terug kwam (4 mei om 21.00 uur en 5 mei om 15.00 op het Drachtster Lyceum); Wacht op mij, Jeugdtheaterschool Zeeland, over Etty Hillesum, die heeft gewerkt voor de Joodse Raad, later terechtkwam in Kamp Westerbork en in Auschwitz is vermoord, (4 mei om 16.00 uur en 21.00 uur in het Etty Hillesum Huis, Middelburg).

Kijk voor het volledige Theater Na de Dam-programma op de website van de manifestatie. Foto: Sanne Peper – Slachthuis vijf van Theater Rotterdam