Liefhebbers van traditionele operaproducties met veel fluweel en glinsterende jurken kunnen hun hart ophalen bij Verdi’s Un ballo in maschera bij Opera Zuid. Regisseur Waut Koeken plaatst de handeling in de theatrale omgeving van een operahuis met vergulde lijsten, historische kostuums en rode fluwelen gordijnen.

Verdi’s Un ballo in maschera handelt over de Zweedse koning Gustavo. Hij is verliefd op Amelia, de vrouw van zijn beste vriend Renato Anckarström. De verboden liefde tussen de twee is wederzijds, en wanneer Anckarström dit ontdekt besluit hij zich bij de samenzweerders aan het Zweedse hof te voegen en schiet hij de koning dood tijdens een gemaskerd bal.

Verdi baseerde zijn opera op historische feiten. De Zweedse koning Gustaaf III werd in 1792 tijdens een gemaskerd bal in de opera van Stockholm dodelijk in zijn rug geschoten door Jacob Johan Anckarström, een voormalig kapitein in zijn regiment. Deze versie kreeg Verdi echter niet door de censuur. Uiteindelijk opteerde hij ervoor de handeling van Europa naar de veilige afstand van de Nieuwe Wereld te verplaatsen. Opera Zuid kiest echter voor de oorspronkelijke Zweedse versie.

All the world’s a stage, lijkt Koeken in zijn regie gedacht te hebben. Hij plaatst de opera in een theater. Soms op het podium van een theater, soms in de backstage area en tijdens het fatale gemaskerde bal in een auditorium. Dat is niet eens zo gek gedacht: de historische Gustaaf III was een groot theaterliefhebber, liet de Koninklijke Opera in Stockholm bouwen en vond er zijn dood.

Daarnaast komen de karakters in de opera klem te zitten tussen de publieke rollen die ze moeten vervullen en hun diepste gevoelens én bevat de opera nogal wat verkleedpartijen. Zo vermommen Gustavo en zijn page Oscar zich in de eerste akte om een waarzegster te foppen en is tijdens het gemaskerd bal iedereen onherkenbaar.

Het concept is sterk, maar de karaktertekening blijft wat achter in de regie van Koeken, die sinds maart 2017 tevens artistiek leider van Opera Zuid is. Tenor Adriano Graziano zingt een vocaal voorbeeldige Gustavo, maar in zijn spel wordt nergens de innerlijke strijd van het karakter voelbaar. Bariton Jason Howard beschikt over een wat nasale en ruwe klank, maar weet in zijn grote aria (Eri tu) toch te schitteren. Zijn acteerwerk was houterig en vol met gesticulaties in het luchtledige.

De casting van Jannelieke Schmidt in de rol van Amelia is opmerkelijk. Een jonge sopraan die nog nooit een dragende rol in een volwaardige operaproductie heeft gezongen meteen de hondsmoeilijke rol van Amelia – Verdi voor  vocaal vergevorderden –  laten zingen? Het is ongehoord, maar blijkbaar vond men het bij Opera Zuid een goed idee. Dat Jannelieke Schmidt zich er nog goed doorheen slaat is bewonderenswaardig. Haar vertolking blaakt van talent en potentie en haar stem heeft een mooie donkere glans. Maar een volwaardige, aangrijpende Amelia is het vocaal en dramatisch niet.

De twee andere vrouwen op het podium imponeren des te meer. De Sloveense sopraan Kristina Bitenc zingt en speelt de rol van page Oscar innemend. Het is onmogelijk om niet een beetje verliefd te worden op haar heldere klank en het speelse charisma van haar podiumprésence. Melanie Forgeron daarentegen vertolkt de onheilspellende rol van de mysterieuze waarzegster Ulrica met een prachtig donker stemgeluid en overtuigend duister spel.

Niet in de laatste plaats dankzij het subliem spelende philharmonie zuidnederland onder dirigent Karel Deseure en het bijzonder sterke Theaterkoor Opera Zuid is het niveau over de gehele linie behoorlijk hoog. Niet slecht voor een operagezelschap dat onlangs nog bijna rijkssubsidie ontzegd werd vanwege onvoldoende muzikale en scenische kwaliteit. Opera Zuid lijkt wat dat betreft de weg naar boven terug te hebben gevonden.

Foto: Joost Milde