Is het postmodernisme nu echt voorbij? Binnen de redactievergadering hadden we het steeds vaker over makers die zich expliciet afzetten tegen wat zij zien als het relativisme van hun voorgangers. Collectieven als Circus Treurdier, Nineties Productions of BOG. tooien zich vaak met de term ‘metamodernisme’. Dat is minder een stroming dan een houding, waarin oprechtheid en ondermijning naast elkaar kunnen bestaan, of in ieder geval na elkaar in dezelfde voorstelling.
Bij het zien van het werk van deze generatie makers lijkt het alsof ze, in hun poging zich tegen het postmodernisme af te zetten, tussen Scylla en Charybdis manoeuvreren. Ze willen iets ‘zeggen’ met het werk of in ieder geval zichzelf positioneren, maar ‘moraliseren’, dat wil zeggen, oordelen vellen in morele termen, waarbij misschien zelfs wordt uitgegaan van absolute waarden, is over het algemeen taboe. Tegelijk willen ze vermijden door ironie hun boodschap te ondergraven.
Die twee polen, moralisme en ironie, werden het uitgangspunt van dit nummer. Daarbij leek het ons goed om deze makers eerst zelf aan het woord te laten en daarom treft u hierna een groot aantal interviews aan met onder meer Lisa Verbelen, Club Gewalt, Lars Doberman, Daria Bukvic, Eva Line de Boer, Saman Amini en Anne Maike Mertens. Waarom is moralisme zo’n groot taboe bij zoveel van hen? Is het mogelijk om een standpunt in te nemen zonder moralistisch te zijn? Hoe zien zij ironie? In hoeverre ligt zelfondermijning op de loer in hun werk?
Opvallend vond ik het om te lezen hoe belangrijk het afbreken van hiërarchie voor deze makers is: alles staat naast elkaar, alles gebeurt allemaal tegelijkertijd (om een voorstellingstitel van Eva Line de Boer te parafraseren). Het samenvloeien van genres, smaken en paradigma’s hoeft niet meer te worden bevochten of geëxpliciteerd. In dat kader is het ook interessant dat een aantal van deze groepen in hun naam al cross-overt naar buiten-artistieke vormen en zich Productions, Club of Circus noemt.
Maar ook een zekere politieke bijziendheid is opmerkelijk: ze willen de wereld veranderen, maar expliciet over politieke doelen of waarden zijn ze slechts terughoudend. Maar als je die er niet bij vermeldt is het onderscheid met GeenPeil en PowNed (die grosso modo dezelfde mix van ironie en idealisme hanteren) nauwelijks te maken. En is Thierry Baudet niet de meest metamoderne politicus van Nederland?
Naast dit generatieportret blikken we ook terug op de Theaterfestivals in Nederland en Vlaanderen. De jurykeuze in beide landen is ver uit elkaar gedreven – met nul Nederlandse voorstellingen in de Vlaamse keuze. Tijd om de balans op te maken: we stuurden Elise van Dam naar Brussel en Mia Vaerman naar Amsterdam.
Ten slotte hebben we twee bijzondere artikelen over het immer levende verleden. Krisztina de Châtel blikt terug op Thron, dat dit najaar in reprise gaat. En omdat Annie M.G. Schmidt haar eigen bio-musical krijgt, onderzoekt Sanne Thierens hoe Schmidt samen met Harry Bannink de ‘mjoezikul’ in Nederland introduceerde.
Dossiers
