Vorig jaar won choreograaf Katja Heitmann de Prijs van de Nederlandse Dansdagen, waar een geldbedrag bij hoort dat is bedoeld om tijdens de volgende editie van het festival een nieuwe voorstelling te maken. Haar idee was een ‘stadsritueel voor GoogleMaps en Apple kids’ te ontwikkelen met een grote groep jongeren in de publieke ruimte. Gisteren ging in twee winkelcentra in het centrum van Maastricht het resultaat, de performance Siri Loves Me, in première. De eerste keer buiten in het Mosae Forum, de tweede vanwege regen in het overdekte Entre Deux. Die laatste zag ik.

Waar komt die beat vandaan? Een rustige elektronische hartenklop is plotseling overal om ons heen te horen. Biep, rust, biep, rust. Een kleine borstelige hond trekt zich er niets van aan, hij scharrelt aan zijn riempje mee tussen de winkelende mensen. Die steken alleen, per gezin, vriendinnengroep of in duo’s en met aan elke hand een tas de mozaïekvloer tussen de Zara en de H&M over, daar ook nog even kijken. Naast de lift beneden verzamelt zich een groep wachtenden.

Bij de schoenenwinkel in de steeg aan de overkant staat plotseling een lange blonde jongen in een grijs joggingpak stil. Zijn armen net iets van het lichaam afgehouden, zijn blik onaangedaan naar voren. Schuin voor hem ontwaar ik een meisje in bijna hetzelfde pak. Ze worden ontweken door de shoppers. Ook op de galerij boven hen staan twee meisjes in het grijs naast elkaar doodstil met hun armen op de reling. En ineens ontwaar ik ze overal tussen het publiek. Het zijn Heitmanns jongeren. Ze zijn met heel veel. Twee klassen vol. Pal naast me begint er plotseling eentje zich langzaam om te draaien en met trage, bewuste bewegingen te lopen.

Heb je ze eenmaal gespot dan trekt hun serene stilte in blik en beweging onverbiddelijk je aandacht. Ze verzamelen zich in het midden, op de mozaïekvloer en in de steeg bij de schoenwinkel. Hun ritme wijkt af van dat van de winkelstraat. Maar als groep bewegend in datzelfde tempo verleggen ze het tempo van de wereld om hen heen. Ze verleggen het pad van de shoppers. Ze willen dat je ze ziet, maar houden je ook op afstand. Echt pubers. De traagheid geeft alle ruimte voor associaties en overdenkingen.

De manier waarop ze bewegen, rug recht, de beweging van elke arm en elk been gecontroleerd en steeds precies hetzelfde uitgevoerd, doet sterk denken aan de bewegingen van de professionele performers in Heitmanns Pandora’s Dropbox. Bij het meisje dat naast me in beweging kwam zie ik dezelfde manier van knipperen terug, langzaam, bewust en op de afgesproken tel. Ook de vragen die het werk oproept zijn vergelijkbaar: wat doet het met ons dat we constant worden bekeken, via social media en vlogs, via beveiligingscamera’s en Big Data? Maar met deze jonge performers wordt de vraag des te prangender. Wat betekent het om zo op te groeien? Hoe erg is het om een fout te maken als de hele wereld draait om het naar elkaar kijken? Hoe durf je dan af te wijken? Hoe leer je dan jezelf te zijn?

Zo jong als ze zijn, ze doen het. Of misschien juist daardoor. Ze vangen je blik en houden hem vast en ze laten je denken. Wat vertellen ze ons? Wat laten ze zien van zichzelf? Ze zijn zich bewust van het feit dat ze bekeken worden. Ze hebben bewegingen en houdingen geleerd om zich onder de mensen te bewegen en te laten zien. Maar het is onmogelijk te zien wat er vanbinnen bij ze gebeurt. Ze zien er niet ongelukkig uit. Maar is het een façade? Een kinderstem vraagt: ‘What shall we dream of when everything is visible?’

In de smalle steeg tussen de winkels liggen op de kasseien kriskras zeker vijftien jonge performers in het grijs op hun rug. Het hondje snuffelt zich er een weg langs. Een jong stel manoeuvreert hun kinderwagen er zigzag tussendoor. De performers blijven ogenschijnlijk onaangedaan maar kwetsbaar liggen terwijl de beat gelijkmatig doortelt, biep, rust, biep, rust. Het antwoord klinkt desolaat, aan het eind. ‘We shall dream of being blind.’

Foto: Hanneke Wetzer