Er hangt een man in de touwen van de gymzaal. De ruimte dampt nog na van het schoolfeest dat zojuist is afgelopen, als conciërge Sharif (Gery Mendes) een lijk aantreft: de gymleraar is vermoord. Resoluut gebiedt hij het plukje mensen dat nog in het pand aanwezig is, de gymzaal niet te verlaten. (meer…)
Je kunt Anton & Anton, over de Surinaamse verzetsheld Anton de Kom, zien als een drieluik. Met een door live muziek begeleide monoloog van actrice Dionne Verwey, een krachtige lezing van oud VPRO-man John Jansen van Galen en een ontroerend lied van een groep jongeren. Het is jammer dat de volgorde verkeerd is gekozen, waardoor het verhaal onvoldoende tot zijn recht komt.
‘Vertel me uw verhaal. U bent de láátste lijn.’ De jongeren die aan het slot van de voorstelling Anton & Anton hun lied zingen, geven aan hoe belangrijk de overlevering van verhalen is. De generatie ouderen die de Tweede Wereldoorlog nog heeft meegemaakt, is er over een tijdje niet meer en daarom moet hun verhaal worden doorverteld. Dat geldt niet alleen voor het huidige Nederland maar ook voor de voormalige koloniën.
Aan het begin van haar monoloog blikt Dionne Verwey verder terug in de geschiedenis, met een grote wereldkaart die de overzeese gebieden van Nederland in de zeventiende eeuw laat zien. Het was de tijd van de VOC en de WIC en de handel in specerijen, koffie, mensen. Ze zegt deze woorden op eenzelfde toon en bewust terloops, alsof het niet écht waar is dat er ook in slaven werd gehandeld. Dan springt ze over naar de Tweede Wereldoorlog. Er is haar verteld dat Rotterdam stevig is gebombardeerd maar dat het centrum van Amsterdam, met de grachtenhuizen die met hulp van haar voorouders zijn gebouwd, overeind is gebleven. Zo is haar meer verteld, over mensen die bloembollen aten of persoonsbewijzen vervalsten. Ook over Suriname, waar Duitse inwoners in een interneringskamp terechtkwamen, niet omdat ze voor Hitler waren maar puur vanwege hun Duitse bloed. In die setting komt ook Anton de Kom ter sprake, maar wie hij was blijkt pas later.
De associatieve vertelling krijgt sfeer door de mooie, zwoel swingende muziek van de drie musici van Sir Duke. Het zijn losse flarden met interessante informatie, een beetje zoals je op social media het nieuws snackt. Maar het blijven losse puzzelstukjes waarin de rode draad ver is te zoeken en het is een groot gemis dat het leven van hoofdpersoon Anton de Kom niet of nauwelijks over het voetlicht komt.
Wie hij was en wat hij heeft betekend, horen we in de lezing van John Jansen van Galen, die het voorwoord schreef in De Koms boek Wij slaven van Suriname. Hij schetst een helder beeld van de man die in Suriname streed tegen het kolonialisme en daarna in Nederland tegen de nazi’s , en dus vóór zijn voormalige overheersers. ‘Waarom?’, vraagt Van Galen zich met luide stem af. ‘Omdat het in beide gevallen over onrecht gaat.’
Het was doeltreffender geweest om de volgorde van het drieluik om te draaien, eerst het ontroerende lied van de jongeren en daarna de lezing die de associatieve monoloog van de nodige achtergrondinformatie voorziet. Het is een belangrijk verhaal, de Nederlandse geschiedenis en de Tweede Wereldoorlog verteld door de ogen van nieuwe Nederlanders, en een verrijking voor Theater na de Dam.
Deze voorstelling werd op Theater na de Dam gepresenteerd als voorlopige onderzoekspresentatie. Er volgt nog een nieuwe voorstelling.
Foto: Sophie Terluin
