Fanny & Milena vroegen tout theaterminnend Nederland naar de persoonlijke hoogtepunten van 2016.
Naomi Velissariou (theatermaker)
‘Hoe de moeder van Vincent Riebeek in het Frascaticafé na afloop van Schönheitsabend een zakje ongebrande cashewnoten van de markt overhandigde aan Florentina Holzinger, nadat Florentina gedurende een vijftien minuten durend duet haar zoon had gepenetreerd met een enorme voorbinddildo, grote precisie en de meest liefdevolle blik in haar ogen. ‘Omdat dat haar lievelings zijn’, vertrouwde de oprecht trotse moeder me toe toen ze het zakje overhandigde.’
Majd Mardo (acteur)
‘Saman Amini die De Parade inpakte met zijn solo Samenloop van omstandigheden. Ik zag de behoefte van het publiek aan nieuwe verhalen. Lopend naar buiten zei een man: nooit gedacht dat ik zo zou worden geraakt bij een voorstelling, laat staan op De Parade.’
Adelheid Roosen (theatermaker)
‘De gratie van Dianne Zuidema, directeur Stadsschouwburg Amsterdam, zoals ze onbespied door de gangen en het trappenhuis wandelt en haar publiek ontvangt. Zo mooi. Zo zonder enig belang dan slechts die gratie van verwelkoming.’
Hannah Hoekstra (acteur)
‘Mijn helden – mijn collega’s – die vanuit de coulissen verkleed in gigantische dierenkostuums met grote concentratie kijken naar een serieuze scène die zich op het toneel afspeelt voordat hun carnavaleske optreden begint. Ik krijg er steeds weer de slappe lach van, maar de ontroering overheerst.’
Rick Spaan (zakelijk leider Conny Janssen Danst)
‘De acteurs van De Warme Winkel die als een prachtige reflecterende schaduw van zichzelf aanwezig zijn op het toneel in De Warme Winkel speelt De Warme Winkel door de Warme Winkel.’
Nicolas Mansfield (directeur Nederlandse Reisopera)
‘Ahmad Joudeh, de Syrische danser die intussen in Amsterdam woont en danst. In het amfitheater van Palmyra danste hij op de plek waar IS zijn verschrikkelijke moordpartijen heeft volbracht. Zijn voorstelling heeft zowel mijn hart gebroken als mijn leven enorm verrijkt.’
Noël Fischer (regisseur NTjong)
‘Gefascineerd, soms geïrriteerd door de trage bewegingen van een gele robotarm en schuivende geometrische objecten bij Prometheus de vuurbrenger van Urland. Geen acteur gezien, wel stemmen gehoord. Wij mensen kunnen eigenlijk alleen denken in menselijke emoties. Als juist die mensen op het toneel ontbreken ontkom je er bijna niet aan om emoties en intenties aan vormen en dingen toe te kennen. Bizarre, wonderlijke ervaring in een ander universum.’
Wilko Sterke (muzikant en maker bij Orkater)
‘Hoe Jett Rebel zich met gegil liet begroeten terwijl hij de trap van het Concertgebouw afliep, en daarna eerst op een verder leeg podium een kwartier lang heel rustig piano ging spelen.’
Mark Rietman (acteur)
‘Zag op de Regieschool Amor Anar van Judith Schibli. Crazy poetry, mooie spelers, totaal fascinerende eigen kijk op het mensdom. Susanne Kennedy revisited, maar totaal eigen en intrigerend.’
Jurrian van Dongen (schrijver)
‘De euforische lach die door de zaal kolkt, als in De gelaarsde poes van het Ro Theater alle aanwezige generaties, de achtjarigen, de pubers, hun ouders en de opa’s en oma’s, op hun eigen manier reageren op de tongzoenorgie waarmee de familievoorstelling alle verhaallijnen aan het slot laat samenkomen.’
Igor Vrebac (winnaar Best of Amsterdam Fringe)
‘Voor mij was het hoogtepunt de verbouwing van Theater a/d Rijn in Arnhem. Het was altijd al een charmant theater, maar nu is het een gepolijste diamant die in het Nederlands theaterlandschap mag stralen.’
Joost de Haas (vormgever)
‘Ik vond het knap hoe de mensen van BOG. een groep niet-acteurs in een context plaatsten, waardoor ze interessanter werd dan professionele acteurs ooit kunnen zijn.’
Gijs Nollen (theatermaker Het Laagland)
‘Het wonderschone duet tussen de bodybuilder en het kleinste en meest fragiele meisje uit de groep meisjes van dertien uit de voorstelling Het Hamiltoncomplex van Hetpaleis. Krachtig, breekbaar en verontrustend tegelijk.’
Roel Voorintholt (artistiek directeur Introdans)
‘Fractus V van Eastman producties. Sidi Larbi Cherkaoui heeft me diep geraakt!’
Paul Koek (regisseur Veenfabriek)
‘Bij de repetitie van Songspiel was er een moment waarop iedereen alles liet vallen, waarop de scène die we probeerden te spelen de werkelijkheid aanraakte en tegelijkertijd oversteeg. Opeens zag ik spelers en ruimte als werkelijk, de kunstenaars als uitvoerders van die werkelijkheid die tegelijkertijd die werkelijkheid overtreffen. Samen met en beïnvloed door de verstandelijk beperkte acteurs was het leven even in een werkelijkheid te zien, het ongecompliceerde daalde in de repetitiezaal neer. LEVEN!’
Joeri Vos (artistiek leider Veenfabriek)
‘In de Nijmeegse schouwburg met Race, bij YoungGangsters in godweetwaar en na uren verdwalen net op tijd in een loods in Schiedam voor Who’s Afraid of Charlie Stevens?, een oorverdovend intieme, hartverscheurend gave, universele voorstelling die je met LIEFDE omverblaast: in 2016 was Romana Vrede dé drie-Michelinsterren-actrice voor wie je omrijdt.’
Ilke Paddenburg (winnaar Colombina)
‘Lowie van Oers met z’n solo Turing!’
Willemijn Zevenhuijzen (acteur/mimespeler bij NTjong, Bonte Hond en Artemis)
‘Het moment dat Anna Schoen van tgECHO in de voorstelling Botten een hele lange en harde boer laat om vervolgens de theepot te pakken en haar theekopje vol te gooien (letterlijk, dit was geen schenken). Een ongewone, hilarische uitingsvorm van agressie die me lang bijbleef.’
Tamara Keasberry (Bureau TamTam)
‘Dat ik na meerdere keren Bach & bleekwater te hebben gezien nog steeds diep werd geraakt. Nooit geweten dat klassieke muziek mij zo kan ontroeren, vond het altijd nogal saai, maar de theatrale vorm geeft een totaal andere ervaring.’
Ilse Warringa (acteur)
‘Servaes en ik speelden met Popje, hou je muil in Theaterkerk Wadway. Zonder toneelvloertje op gewijde grond, bovenop eeuwenoude grafstenen. Een erotische relatie-komedie in de kerk. De gemeente keek recht in m’n kruis en God zag dat het goed was.’
Melle Daamen (algemeen directeur Theater Rotterdam)
‘Dat was De lankmoedigen van Toneelgroep Oostpool, geschreven en geregisseerd door Joeri Vos. Grappig, actueel en zet aan tot denken. Dat laatste, daar draait het toch wel een beetje om.’
Jibbe Willems (schrijver)
‘De stijgende aandacht voor nieuw Nederlandstalig repertoire in het nieuwe kunstenplan en de heropname van een aantal productiehuizen in de BIS zijn stappen naar het licht in donkere tijden. Al houden we er de nakende Apocalyps van premier Wilders op 15 maart natuurlijk niet mee tegen.’
Cornald Maas (presentator ‘Volle Zalen’)
‘Ik heb er twee! Het decor van Jan Versweyveld in De dingen die voorbijgaan van Toneelgroep Amsterdam – kaal, gedurfd, onbarmhartig en zinnenprikkelend, en volkomen rechtdoend aan het (nood)lotsbesef uit de roman van Louis Couperus.
En Alex Klaasen die in De gelaarsde poes van het Ro Theater als – min of meer – goedaardige reus zijn moeder door de gehaktmolen haalt, intussen ‘Als jij er niet bent’ zingt (een bewerking van Michael Jacksons ‘She’s out of my Life’), en in die hilarische context toch weet te ontroeren.’
Bas Schoonderwoerd (directeur Parkstad Limburg Theaters)
‘Race is zo’n voorstelling die 2016 tekent. Het voelde heel ongemakkelijk, een beetje betrapt ook en ik werd zo nu en dan ook zeker op het verkeerde been gezet door die tekst van David Mamet. Er was humor, maar bovenal schuurde het. Het stuk past in de tijdgeest, geeft ook invulling aan mijn gespannen verwachtingen voor de nieuwe lichting artistiek leiders. Mark Rietman is ook bij Eric de Vroedt in bekwame handen en onze eigen Hein van der Heijden weet zich schijnbaar gewetenloos in mijn geheugen te printen.’
Judith Goudsmit (scenarioschrijver)
‘In Nelken van Pina Bausch vertolkt een danser The Man I Love van Billy Holiday in gebarentaal. Het was heel ontroerend en ontwapenend hoe hij ons op zo’n simpele en elegante manier de betekenis van het lied deed voelen, zonder te vervallen in sentimentaliteit.’
Dewi Reijs (acteur en regisseur)
‘Voor de eerste keer na een lange tijd voelde de regen op mijn schouders bij De stille kracht niet koud en nat, maar als een tropische waterval. Heel bijzonder om een Nederlands verhaal op te voeren op het podium in Barcelona.’
Simon van den Berg (hoofdredacteur Theatermaker/Theaterkrant.nl)
‘Hij kan zoemen als een analoge synthesizer, ironisch kroelen als de Cheshire Cat, verontrusten als een posthumanistische David Attenborough en je verdrinken in een emmer sonisch behangplaksel: de stem van Thomas Dudkievic (in Re-enactment of the Now van Theater Utrecht, de Internet-trilogie van Urland en zijn solo Bedtime Stories) was in 2016 mijn lievelings.’
Ted Brandsen (artistiek leider ballet Nationale Opera & Ballet)
‘De première van Mata Hari op 11 februari was een droom die uitkwam. Anna Tsygankova was simpelweg ongelofelijk. Crystal Pite’s The Statement voor NDT was zeldzaam spannend, geëngageerd danstheater. Bovendien fantastisch uitgevoerd.’
Wybrich Kaastra (directeur Schouwburg Ogterop Meppel)
‘Het meest indrukwekkende moment van 2016 was voor mij ongetwijfeld het concert dat Merlijn Twaalfhoven op 14 december bij mij in Meppel bracht. Hij stond daar met het muziektheaterstuk Postcard from Aleppo. Er speelden veel Syrische muzikanten in mee en ook in de zaal zaten velen Syriërs. Het was tevens de dag dat Aleppo viel. Het concert kreeg daardoor een lading die ik nooit zal vergeten. Het was een mengeling van verdriet, solidariteit en onmacht. Er was die avond geen onderscheid tussen het theater, de actualiteit en het menselijk tekort.’
Manoushka Zeegelaar-Breeveld (acteur)
‘Het moment dat theatermaakster Romana Vrede in Who’s Afraid of Charlie Stevens? samen met Club Gewalt vormgeeft aan het in bedwang houden van haar autistische zoon. Hartverscheurend, ontroerend tot op het bot en weergaloos vakmanschap. Sowieso de hele voorstelling.’
Jörgen Tjon A Fong (artistiek leider Urban Myth)
‘Vechtend tegen de slaap voor de tweede keer de 24 uur van Mount Olympus door Troubleyn/Jan Fabre proberen vol te maken. Van vermoeidheid lijken de beelden nog hallucinerender.’
Malou Gorter (acteur)
‘Een meisje van dertien dat danst met een bodybuilder. Een pas de deux in de voorstelling Het Hamiltoncomplex van Lies Pauwels, waarin de vrouw in het meisje zo af en toe hartverscheurend ontwaakt. Om te huilen zo mooi.’
Dossiers
