Gisterenavond werd de eerste editie van Theatertext NL: neue Stimmen aus den Niederlanden afgesloten in het Deutsches Theater in Berlijn. Het reizend festival, dat volgende maand Bochum aandoet, staat in het teken van de promotie van Nederlandse theaterteksten in Duitsland. Gisteren werden vertalingen van teksten van Alex van Warmerdam, Frank Siera en Magne van den Berg gepresenteerd in geënsceneerde lezingen.
Het festival werd geïnitieerd door toneelschrijfster Lot Vekemans, die ook in Duitsland grote bekendheid en prestige geniet. In opdracht van Dutch Performing Arts zijn er vijf Nederlandse toneelteksten geselecteerd, die dit voorjaar een promotietour door Duitsland maken: na Berlijn reist het festival 11 en 12 februari naar Bochum. De schrijvers reizen mee. Behalve de promotie van de Nederlandse toneeltekst in Duitsland, heeft het festival ook als doel om de Nederlandse schrijvers kennis te laten nemen van de Duitse toneelschrijfpraktijk.
Voor de selectie van de vijf teksten stelde Vekemans een redactie samen, bestaande uit toneeltekstkenners die bekend zijn met het Duitse theaterlandschap: dramaturgen Florian Hellwig en Paulien Geerlings, vertaalster Eva Pieper, actrice José Kuijpers en regisseuse Maaike van Langen. Die selecteerden uiteindelijk de volgende teksten: Bij het kanaal naar links (Alex van Warmerdam), Spraakwater (Frank Siera), De lange nasleep van een korte mededeling (Magne van den Berg), Genesis (Sophie Kassies) en Crashtest Ibsen: Volksvijand (Joachim Robbrecht).
Van de drie eerstgenoemde teksten zijn gisterenavond, in samenwerking met Deutsches Theater Berlin en Theater Utrecht, de Duitse vertalingen gepresenteerd in een reeks geënsceneerde lezingen, met een gemengde cast van Nederlandse en Duitse acteurs. Vanuit Theater Utrecht waren regisseur Thibaud Delpeut en actrices Karina Smulders en José Kuijpers bij de presentatie betrokken. Op de editie in Bochum zal er een afvaardiging van Het Nationale Theater aanwezig zijn om samen met Schauspielhaus Bochum de theatrale lezingen te verzorgen.
Sprachflut, vertaald door Alexandra Schmiedebach, is een toneeltekst geïnspireerd op de ‘pianoman’, de onbekende, zwijgende man die in 2005 in de Engelse kuststad Sheerness werd aangetroffen. Delpeut ensceneerde de meerstemmige, poëtische tekst in persconferentie-setting: drie acteurs achter microfoons aan een bureau. Deutsches Theater-regisseur Stephan Kimmig plaatste voor de lezing van Am Kanal Nach Links (vertaling: Christine Bais) de twee families lijnrecht tegenover elkaar. Van Warmerdam kon door ziekte zelf niet aanwezig zijn bij de lezing.
Regisseur Maaike van Langen voorzag de lezing van het door Eva Pieper vertaalde Das Lange Nachspiel Einer Kurzen Mitteilung van een sterke, heldere stoelenspel-choreografie. ‘Supertoll,’ volgens Magne van den Berg. ‘Het is snel, ritmisch, muzikaal, en dan komt de humor eruit.’ In het nagesprek met dramaturg en moderator Florian Hellweg ging Van den Berg dieper in op hoe haar mime-achtergrond haar schrijven beïnvloedt. Bij mime, vertelt ze, ga je er altijd van uit dat er niks is. Hetzelfde gold voor haar voor het schrijven van Lange nasleep: “Je begint niet met een situatie, je begint met niks. Met ritme.”
In tegenstelling tot in Nederland, is het in Duitsland helemaal niet gebruikelijk dat een toneelschrijver zich ook verbindt met het maken en produceren van de voorstelling. Theaterauteurs staan in Duitsland relatief ver van de praktijk. Ze zijn doorgaans niet verbonden aan een regisseur of gezelschap, maar aan een agentschap of uitgever – een Verlag – die als intermediair optreedt om de teksten gespeeld te krijgen.
Behalve de presentatie van de lezingen, verzorgde Theatertext NL vanaf donderdag een uitgebreide randprogrammering waarin expertisebevordering en -uitwisseling centraal stonden. De auteurs bezochten uitgeverijen, voorstellingen en repetities, en er vond een intensieve uitwisseling plaats tussen Nederlandse en Duitse toneelschrijfstudenten.
In februari zullen de theatrale lezingen van Chrastest Ibsen II: Volksfeind (vertaling: Rainer Kersten) en Genesis (vertaling: Eva Pieper en Alexandra Schmiedebach) te zien zijn in Schauspielhaus Bochum. In april zal vakblad Theatermaker naar aanleiding van Theatertext NL dieper ingaan op de verschillen tussen de Nederlandse en de Duitse toneelschrijfpraktijk.
Foto: Thibaud Delpeut
