Het Holland Festival slaat onder leiding van Ruth Mackenzie nadrukkelijk ook nieuwe digitale wegen in. Dat resulteerde vorig jaar in het fascinerende én interactieve The Book of Sand van Michel van der Aa. Sjaron Minailo, die in het verleden al theatrale videoclips bij composities van Morton Feldman maakte, probeert met The Transmigration of Morton F. een stap verder te gaan: een digitale opera, computerspel en ritueel ineen.

Het begin is intrigerend. Na het openingsbeeld van een schilderij van Philip Guston zien we de Amerikaanse zangeres Joan La Barbara in een boekhandel. Ze kijkt naar buiten en ziet een jongen die opvallende gelijkenissen vertoont met de in 1987 overleden componist Morton Feldman, die meerdere stukken voor haar componeerde. In een volgend shot zit zij in het restaurant van het Stedelijk Museum en bladert door een boek met foto’s van Feldman. Enkele tafeltjes verder ziet zij weer de jongen. Wanneer deze vertrekt, besluit Joan hem te volgen door de straten van Amsterdam tot ze op een begraafplaats (Nieuwe Ooster) komt.

Eenmaal op de begraafplaats verandert de film in een spel. En gaat het mis. Het verschil in beeldkwaliteit tussen de met normale camera’s gefilmde openingsscène en de met een virtual reality-camera gefilmde spelomgeving is te groot. De speler moet met Joan op zoek naar zeven beenderen. Echt moeilijk te vinden zijn ze niet – als game is The Transmigration of Morton F. kinderlijk eenvoudig; Peter Gabriel maakte in 1993 met Xplora1 al een spel dat visueel en technologisch veel avontuurlijker was. Bovendien is volkomen onduidelijk waarom we die beenderen moeten zoeken. Pas later blijkt dat we ze nodig hebben om toegang tot de laatste scène te krijgen.

Wanneer de gewone film het weer overneemt, zien we La Barbara in een kerk waar zij zichzelf ziet terwijl zij Feldmans Three Voices zingt. Door met de muis te bewegen kan de toeschouwer over het filmbeeld een tweede filmlaag blootleggen, waarin we een jongen zien die in de geest van Philip Guston, de Amerikaanse schilder met wie Feldman jarenlang bevriend was, schetsen maakt.

Een aardige vondst, maar wederom wordt de film onderbroken door een interactieve scène voordat we verdergaan. En dat blijft na elke scène zo, tot aan het eind de rollen worden omgedraaid en de jongen La Barbara achtervolgt en de geest van Feldman transmigreert naar haar lichaam. Ondertussen verandert ook de muziek van composities van Feldman naar een nieuwe van Anat Spiegel, die eveneens Feldmans geest oproept.

Feit, fictie, het bewuste en onderbewuste lopen voortdurend door elkaar, maar regisseur Sjaron Minailo wil te veel. Want naast door David Lynch geïnspireerde film en ritueel is The Transmigration of Morton F. ook nog eens computerspel én gebaseerd op de ideeën van sciencefictionschrijver Philip K. Dick (The Transmigration of Timothy Archer, maar ook bron voor Hollywood blockbusters als Blade Runner, Total Recall, Minority Report). Voeg daarbij ook nog eens een choreografie van Nicole Beutler gebaseerd op Lucinda Williams, waar je dankzij de virtual reality camera middenin staat. Het is allemaal veel te veel en vooral de muziek verwordt tot een soundtrack op de achtergrond. Van opera is geen sprake.

Bovendien versterken de verschillende elementen elkaar niet. Integendeel: het computerspel lijkt er met de haren bijgesleept omwille van de interactiviteit, het ballet louter om te kunnen laten zien wat er met 360 gradenopnames mogelijk is. Ronduit storend daarbij is dat zelfs met een glasvezelverbinding tussen de verschillende scènes en onderdelen meerdere seconden laadtijd vereist is, waardoor het toch al overgekunstelde karakter (de credits tellen meer dan honderd namen) alleen maar wordt benadrukt.