Dit is rotsbalanskunst: performancekunstenaar Nick Steur bouwt een piramide van staal, een oersterke constructie van Marc van Vliet die vier ton stenen kan tillen. Tijdens het SPRING Performing Arts Festival Utrecht kiest hij de openbare ruimte van de Neude, tegenover het voormalige postkantoor, om zijn performance uit te voeren. Aanvang is 15.00 uur, eindtijd is 21.00 uur. Zes uur lang heeft Steur gereserveerd voor zijn Goliath-krachtmeting met rotsblokken.

Wat is zijn doel? Eerst takelt hij op eigen kracht een wat kleiner blok de hoogte in met de handtakel. Het brok vulkanisch steen is gevangen in spanbanden. Hij zoekt het juiste evenwicht, het rotsblok wijst met de punt naar beneden. Daarna wrikt hij met een reuzenkoevoet een veel groter stuk rots eronder, en dan is het hopen dat er uiteindelijk een subliem evenwicht ontstaat: het ene rotsblok op het andere, in perfecte balans.

Het is zeldzaam in recensies technische beschrijvingen aan het treffen, ditmaal is het wel bijzonder. 800 kilo staal telt de piramide, 33 bouten. Voor de performance A Piece of 2 – Balancing Human Sized Rocks is vier ton vulkanisch gesteente nodig. Eerder werkte Steur op Oerol aan Freeze (2012), waarin hij natuurstenen op elkaar stapelde. Dat gaf een ervaring van suspense die je in het theater niet vaak ervaart. Gaat het lukken? Blijft de ene steen op de andere staan? Bij voorkeur moet de allerscherpste punt van de ene steen op de andere staan. Bij de handzamer natuurstenen in Freeze is dat wat anders dan bij dit tonnenproject. Het is niet voor niets dat kunstenaar en installatiebouwer Marc van Vliet hem bijstaat; Van Vliet maakte ook op Oerol enkele indrukwekkende installaties, zoals Tegenwind.

De performance ontleent zijn spanning aan de geconcentreerde wijze waarop Steur werkt. Hij is gekleed in een zwarte overall en bedient zich van gereedschap. Om te kijken of een blok rechtop staat, houdt hij een Engelse sleutel verticaal om de loodlijn vast te stellen. Voorbijgangers worden toeschouwers, sommige mensen blijven lang staan, andere veel korter. Mensen spreken elkaar aan met de vraag wat hier gebeurt. ‘Rotsbalanceerkunst’ antwoordt een van hen. Toeval of niet, aan de andere kant van de Neude ligt een reusachtig rotsblik als een kunstwerk, met daarop een zittende haas die het schouwspel bekijkt.

Steur is soms een danser, zoals hij zich tussen het gereedschap beweegt. Hij bedient de kettingen van de handtakel ritmisch, alsof hij de zeilen van een schip hijst. Hij denkt na, maakt met zijn handen bewegingen alsof hij zich probeert voor te stellen hoe straks de beide blokken in evenwicht staan. Om hem heen heeft hij meer rotsblokken neergelegd, die daar roerloos liggen, maar ze houden een belofte in zich: straks gaan ze ook rechtop de hoogte in.

Bij de première op 19 mei liet Steur zien dat de performance A Piece of 2 berust op het contrast tussen de gigantische rotsblokken in contrast tot het millimeterwerk dat hij ermee verricht: hij plaatst de koevoet onder het blok, zoekt naar het juiste aangrijpingspunt en verwrikt de blok een fractie. Steur is het niet alleen om het resultaat te doen, ook de weg erheen behoort tot de performance. Zijn droombeeld is dat het kleine blok op het grotere staat, in evenwicht. Dan gaan de spanbanden eraf en klapt hij de stalen buizen van de piramide weg. Wat dan ontstaat is een wonderbaarlijk mooi beeld: de ultieme evenwichtskunst van oerkrachten.

De weg erheen is lang en spannend, en het kan maar zo dat op het laatste ogenblik het droomevenwicht nét niet bereikt wordt. Maar uiteindelijk gaat het niet uitsluitend daarom, het gaat om de suspense van zijn performance, van de man alleen in gevecht met oerkrachten en oergewichten. In het stadsrumoer is zijn concentratie indrukwekkend. Elke dag zal Steur zijn performance uitvoeren, als een eindeloos perpetuum mobile. Aan de toeschouwer stelt hij ditmaal hoge eisen, want de spanningsduur is uitzonderlijk lang en niet elke passant neemt de tijd zijn werk nauwkeurig te bekijken; het is lastig, maar misschien zou er, afgezien van zijn performance die weldadig is van trage concentratie, iets meer moeten gebeuren.

Foto: Anna van Kooij