De fraaie Paloni Zaal in Theater Bellevue is onherkenbaar veranderd in een puinhoop van afbraak en plotseling stopgezette nieuwbouw. Gaten in het plafond, en overal stellages, trappen, verbrokkelde gipsplaten, verfemmers. Na wat gestommel achter de schermen komt Roza op, gekleed in hardblauw broekpak. Ze trekt met een been en opent de voorstelling El Camino met een serieuze monoloog over wat de foyer van een nieuw museum moet worden, Roza’s museum dat plaats moet bieden aan hedendaagse, ontregelende kunsten.

Jacqueline Blom maakt haar entree fantastisch: Roza’s woorden over een Groenlandse kunstenaar die ‘heel goed is met steen’ brengt ze super ernstig, maar de theaterbezoeker hoort en beluistert de clichés en de leegheid van praten over moderne kunst. Tekstschrijver Koen Caris (1988) heeft een licht-cynische en ook emotioneel geladen schrijfstijl, die herinnert aan het proza van Arnon Grunberg. Maar dan voor toneel. En het werkt.

De titel is ontleend aan de oldtimer Chevrolet El Camino. Met deze kleine pick-up maakten de jonge Roza en haar toenmalige geliefde Peter (Hajo Bruins) gloedvolle reizen als gouden duo. Nu, dertig jaar later, bestaat er nog wel zoiets als genegenheid, verbonden met een gedeeld verleden, maar alles is onherstelbaar veranderd. Het nieuwe museum van Roza dreigt een regelrechte mislukking te worden en Peter valt op jonge jongens van drieëntwintig met lenig lichaam en blonde lokken. In alle oprechtheid en eerlijkheid biecht Peter zijn liefdesvoorkeuren op aan Roza, die van niets wil weten. Een sterk uitgespeelde, eerste clash is die waarin Peter zijn vriendje Tom belt en eist dat Roza met hem praat. Ze weigert furieus en gooit de mobiele telefoon aan stukken. Het hardblauwe kostuum van Blom contrasteert in alle opzichtigheid bijna vloekend met het opzichtige hardgroen van Bruins’ kunstkennerspak. Mooi gedaan door ontwerpster Esmée Thomassen.

In de regie van Nina Spijkers en de verrassende vormgeving van Ruben Wijnstok is El Camino een ijzersterke voorstelling met een strakke, secure verhaallijn. Ontroerend is de dans op lichte variétémuziek van vroeger die Roza graag met Peter wil dansen, maar de onhandigheid en fysieke beperkingen van het oudere paar verhinderen elke souplesse. Bovendien is Roza bij een ongeluk zwaar gewond aan haar been geraakt. Ze zag de aanstormende auto maar waande zich onaanraakbaar. Met zichtbaar behagen beschrijft ze in extenso het bloed en de chaos van haar openliggende been. Dit zijn de juiste, licht-surrealistische scènes in een verder zeer ernstige en ook beklemmende voorstelling.

Het gaat om de teloorgang van de vriendschap, en, in bredere betekenis, om de teloorgang van de tijd en idealen. Roza en Peter dachten vroeger dat de wereld aan hun voeten lag, nu dreigt voor Roza zelfs ontslag uit haar eigen museum omdat ze de bouw nodeloos kostbaar heeft gemaakt. En met dit failliet komt het failliet van de saamhorigheid. Het zijn zware thema’s, maar door het sublieme spel van Blom en Bruins krijgt het geheel een snelle ritmiek en juiste vaart die elk moment verrassende wendingen oplevert. Schrijver Caris zet de dramatische lijnen niet zwaar aan, hij weet op het juiste ogenblik onverwachte wendingen aan het verhaal te geven. Ook is het sterk dat hij heen en weer pendelt tussen fysieke ongemakken en emotionele situaties, waardoor de voorstelling telkens down to earth blijft.

Bellevue Lunchtheater heeft een lange en eerbiedwaardige traditie opgebouwd in het Nederlandse toneel met telkens nieuwe, Nederlandstalige voorstellingen en dat is een groot en waardevol goed. Met El Camino is hierbij een sterke voorstelling bijgekomen, vertolkt door twee uitstekende acteurs. Op schitterende wijze laten ze de pijn zien van een verloren vriendschap in een voorbije tijd. Jacqueline Blom als degene die op ontroerend-vergeefse wijze telkens terug wil naar vroeger, dát is het ijkpunt voor haar leven. En Hajo Bruins die, snel trippelend bewegend, laat zien dat zijn energie op jeugd en toekomst is gericht, totdat ook hij moet inzien dat ouderdom ook voor hem een keiharde waarheid is.

Foto: Ben van Duin