Chaos dreigt bij Brabantse subsidieverdeling

28 culturele instellingen hebben de provincie Noord-Brabant vrijdag in gebreke gesteld vanwege het overschrijden van de wettelijke behandeltermijn van hun bezwaren. Die waren ingediend als reactie op de ‘ondermaatse adviezen‘ voor de vierjaren-subsidies van de provincie. ‘We willen vooral een heel sterk signaal afgeven’, zegt Erik de Jong van Bosch Parade.

Begin juli maakte Noord-Brabant de adviezen bekend over de toekenning van subsidies voor culturele instellingen in de periode 2025-2028. De beoordelingen riepen echter zeer veel weerstand op, en belangengroep Kunst van Brabant noemde de advisering ‘van dramatische kwaliteit’. Maar liefst 29 instellingen tekenden bezwaar aan tegen het ontvangen advies.

Vanwege de wettelijke termijn voor de bezwaarprocedure hadden de instellingen 2 januari een besluit over hun bezwaar verwacht. Daar is echter nog lang geen zicht op, onder meer door de opmerkelijke procedure die de provincie volgt: de bezwaren worden eerst nógmaals aan de adviescommissies voorgelegd die de aanvragen oorspronkelijk beoordeelde. Pas daarna worden ze behandeld door de zogenaamde hoor- en adviescommissie (HAC), die vooral juridisch naar procedures kijkt. De adviescommissies zijn nu pas klaar met hun herneming, waardoor de HAC dus nu pas kan beginnen. Na hoorzittingen, waarin ze de adviescommissies en de bezwaarmakers bevraagt, zal de HAC een advies uitbrengen aan het dagelijks bestuur van de provincie (Gedeputeerde Staten), dat uiteindelijk een besluit neemt.

De provincie voorzag afgelopen september al dat ze de door haarzelf ingestelde termijn met dit grote aantal bezwaarschriften niet zou halen, en vroeg toen alle betrokken instellingen om akkoord te gaan met uitstel van beslissing in de bezwaarprocedure. Een groot aantal instellingen gaf daarop geen akkoord, maar heeft evengoed nog geen besluit binnen. De instellingen beroepen zich nu op artikel 4.17 uit het algemeen wettelijk bestuursrecht, dat de overheid verplicht zich aan haar eigen regelgeving te houden en eist nu een boete.

Het gaat de bezwaarmakers naar eigen zeggen echter niet om dat geld: ‘Het signaal dat we samen willen afgeven is dat dit echt sneller en beter moet, zeker nadat de provincie 4 jaar geleden ook al de fout in ging en zeker omdat we als sector al ruim voor de publicatie van de regeling hadden aangekaart dat bezwaren te verwachten waren’, zegt De Jong, die zich opwerpt als woordvoerder van de verenigde bezwaarmakers. ‘De Provincie had zich kunnen en moeten voorbereiden. Zoals wij als kleine instellingen ons moeten houden aan regels en deadlines, geldt dat zeker voor een grote overheid als de Provincie Noord-Brabant.’

Peter Dictus van Bureau Pees hoopt dat de provincie na deze juridische stap eindelijk met een structurele oplossing komt. ‘Wij willen vooral dat het systeem op orde komt, met een betere regeling, een tenderprocedure die klopt, dus die van tevoren helder aangeeft wat de precieze deelcriteria zijn om punten te halen. Nu is het vooral een semantische kwestie, wie het mooiste opstel schrijft, die wint.’

Bij de heroverweging van de adviescommissie kregen 13 instellingen er een paar punten bij en voor één instelling (Blind Walls Galley uit Breda) is dat genoeg om boven de zaaglijn uit te komen. Maar in de meeste gevallen bleef  de commissie bij haar eerdere oordeel. De grootste kritiekpunten blijven dan ook staan volgens de bezwaarmakers. Er worden volgens hen nog steeds uitspraken gedaan over criteria die niet in de regeling zijn opgenomen. Instellingen krijgen nog steeds meerdere keren aftrek om hetzelfde punt of ze moeten aan verschillende voorwaarden voldoen. Zelfs adviezen die op het absurde af waren, zijn blijven staan, meent De Jong. ‘Wij kregen met Bosch Parade aftrek op het criterium Zeggingskracht omdat volgens de commissie het publiek bij de optocht op het water te ver van de kunstwerken zou zitten.’

De langlopende procedure vraagt ondertussen veel van de instellingen, die nu dus nog steeds niet weten wat hun budgetten voor dit al lopende jaar zijn. Het is een ‘energy drain’, volgens De Jong. ‘Demotiverend’, zegt Dictus. ‘Als kunstenaar steek je je ziel en zaligheid in je aanvraag en door deze tussenstap word je daar eigenlijk nog een tweede keer op afgewezen. Je moet over een wel hele lange adem beschikken om hier tegen bestand te zijn. Veel makers houden dat niet vol. Op deze manier winnen de technocraten het altijd van de artistiekelingen.’

Toch willen de bezwaarmakers samen met een optimistische boodschap naar buiten treden. Ze hopen dat de politiek een stap naar voren doet. ‘Dit is zonde van de tijd, energie en kosten’, zegt De Jong. ‘Kijk alsjeblieft naar wat voor moois we in de provincie hebben. Veel van die instellingen staan op of tegen de zaaglijn, met een goede beoordeling. Het gaat niet om astronomisch grote bedragen. Dus investeer gewoon in die instellingen. Het levert uiteindelijk meer cultuur, cultuurgeld, bezoekers en een nog mooiere samenleving op.’

Een woordvoerder van de provincie Noord-Brabant laat ons in een reactie weten contact te hebben gehad met de vertegenwoordiger van de instellingen die de provincie in gebreke stellen.

We hebben aangegeven dat we het van groot belang vinden om een zorgvuldig proces te doorlopen. In december hebben we de planning van dit proces met de organisaties gedeeld. Daarin hebben we onder andere aangegeven dat begin februari de eerste gesprekken met de Hoor en Adviescommissie (HAC) worden gevoerd. Indien de provincie nu binnen twee weken een besluit zou nemen, zoals de bezwaarmakers vragen, dan stellen wij hen niet in de gelegenheid gehoord te worden en hun bezwaren toe te lichten. Wij hechten aan zorgvuldigheid. En kiezen daarom ervoor het eerder ingezette proces voort te zetten.

Dat gesprekken met de HAC niet eerder hebben plaatsgevonden, komt volgens de provincie ‘doordat eerst de inhoudelijke beoordeling van de reacties door de adviescommissie professionele kunsten heeft plaatsgehad’. Bovendien speelt de ongewoon grote hoeveelheid bezwaren een rol. ‘Wij wilden de vier verschillende deelcommissies de kans geven om op basis van de reacties – indien van toepassing – hun adviezen te herzien. De volgende stap is dat iedereen, die dat wil, gehoord wordt door de onafhankelijke HAC.’

Met betrekking tot de inhoudelijke bezwaren die in het artikel staan: ‘we gaan zorgvuldig in op ieder individueel bezwaar en willen daar niet – met algemene uitspraken – op vooruitlopen’.