Op 20 december opende The Bookshop, de nieuwe culturele huiskamer van Internationaal Theater Amsterdam, haar deuren voor een bijzonder evenement: Rediscovering Ancestral Movement. Het is het sluitstuk van een residentie waarin twintig dansers met een Afrikaanse achtergrond, onder leiding van choreograaf Thomas Prestø, de roots van hun bewegingen verkenden.

Deze showcase was een samenwerking tussen The Need for Legacy, Zinnema en Tabanka Dance Ensemble. Bij binnenkomst verzamelden de gasten zich in de sfeervolle ruimte van The Bookshop. Dit kleinschalige podium, dat zich toelegt op experiment en reflectie, ademde een serene sfeer. De belichting in zachte paarse tinten gaf de ruimte een intiem karakter, dat perfect paste bij de persoonlijke en diepgaande verhalen die deze avond verteld worden.

Richard Kofi en Kimberly Smit, die de avond openden, benadrukten het symbolische belang van de ruimte. Waar deze vroeger diende als ingang voor minder welgestelde bezoekers, moet The Bookshop nu een plek worden waar sociale en economische grenzen vervagen. Dit verhaal van transformatie en inclusie resoneerde met de missie van The Need for Legacy.

Een lichaam als levend archief
Producent Jomecia Oosterwolde vertelde het publiek over de oorsprong van het project. In een eerder gesprek vertelde ze dat Rediscovering Ancestral Movement veel meer is dan een voorstelling. ‘Het is een residentie waarin dansers onderzoeken waar zij in dans vandaan komen’, legt ze uit. Dit proces van herontdekken gaat verder dan techniek; het gaat ook over de spirituele en historische verbindingen die in het lichaam worden gedragen.

De residentie introduceerde de dansers in de Talawa-techniek, een door Thomas Prestø ontwikkelde methode om het zwarte danslichaam fysiek en spiritueel te trainen. ‘Talawa betekent ‘sterk en veerkrachtig’ in Patois’, vertelt Oosterwolde. ‘Die veerkracht weerspiegelt de kracht van onze dans en muziek, waarmee we generaties van ontberingen hebben doorstaan.’

Oosterwolde legt uit dat dit project draait om meer dan techniek. Het gaat ook over erfgoed, zegt ze. ‘Onze geschiedenis is vaak niet opgeschreven, maar oraal doorgegeven via gesprekken, zang en dans. Ons lichaam fungeert als een levend archief waarin generaties van kennis zijn opgeslagen.’

Onzichtbare bagage herontdekken
Tijdens de residentie kregen de dansers tools aangereikt om deze onzichtbare bagage te herontdekken. Oosterwolde: ‘Wat ik zag bij de deelnemers was een gevoel van herkenning. Iets wat je altijd al hebt geweten maar nooit kon plaatsen, kreeg nu een naam en context.’

Een grote uitdaging blijft echter de acceptatie van Afrikaanse danstechnieken in de bredere danswereld, benadrukt Oosterwolde. ‘Afrikaanse stijlen zijn op het moment wel populair in de vorm van TikTok-dansjes, die veel hype krijgen. Maar het wordt niet gezien als kunst voor de grote podia. En dat komt omdat de stijl niet wordt onderwezen op de grote dansacademies.’

Deze residentie en showcase zijn daarom niet alleen een artistieke viering, maar ook een stap in de richting van meer zichtbaarheid en erkenning. ‘Het grootste obstakel is het overtuigen van de grote instanties dat dit legit is. Onze geloofwaardigheid wordt vaak in twijfel getrokken. Als iets volledig zwart is, geloven mensen vaak dat het niet serieus genomen moet worden.’

Daarnaast spreekt ze over een ander belangrijk misverstand: ‘Sommigen zijn bang dat het introduceren van Afrikaanse technieken als Talawa dans meer gesegregeerd zal maken. Maar kijk naar de grote dansacademies van nu: de enorme meerderheid is al wit. De toevoeging van Talawa zou juist meer diversiteit brengen.’ Volgens Oosterwolde is Talawa niet exclusief, maar inclusief: ‘Het is een danstechniek waar iedereen welkom is, het sluit niemand uit.’

Een samensmelting van ritme, beweging en geschiedenis
De showcase begon met een rustgevende openingsact waarin de dansers, zittend op de grond, hun lichamen lieten versmelten met de muziek. Dit meditatieve moment zette de toon voor een avond vol verbinding en verdieping.

Een van de meest memorabele onderdelen was een oefening waarin de dansers, met een fles water op hun hoofd, op het ritme van de djembé bewogen. Deze oefening, die balans en concentratie vereiste, liet zien hoe de dansers hun lichamen volledig afstemden op de muziek. Hun bewegingen waren als golven in een oceaan, ritmisch en onmiskenbaar krachtig.

Wat deze voorstelling zo bijzonder maakte, was de synergie tussen de dansers en de live-muziek. Onder begeleiding van een meesterlijke drummer als Sadiki Camara, leek elke beweging direct voort te komen uit de ritmische klanken. Dit gevoel van harmonie werd verder versterkt door de onderlinge connectie tussen de dansers. Zonder woorden, slechts met blikken en bewegingen, moedigden zij elkaar aan en deelden zij hun energie.

De avond eindigde met een adembenemende drumsolo van Camara. Terwijl de dansers in volledige bewondering op de grond zaten te kijken, vulden de klanken van de djembé de ruimte. Dit moment symboliseerde de ziel van Rediscovering Ancestral Movement: een samensmelting van ritme, beweging en geschiedenis.

Na afloop ontvingen de dansers hun certificaten, onder luid gejuich en applaus. De vreugde en trots van de dansers waren voelbaar, en het publiek, dat deze energie had geabsorbeerd, straalde evenveel trots uit.

Prominent op de podia
Rediscovering Ancestral Movement is niet alleen een viering van verleden en erfgoed, maar ook een visie op de toekomst van de danswereld. Het project roept vragen op over inclusie en educatie in de kunstsector. Oosterwolde herinnert zich een persoonlijke ervaring: ‘Toen ik begon aan mijn dansopleiding, zei een arts dat ik geen danslichaam had omdat ik niet de juiste heupen of voeten had voor ballet. Maar mijn moeder zei: ‘Wij hebben altijd gedanst. Dat jij hun stijl niet beheerst, betekent niet dat je geen danseres bent.”

Met deze residentie hoopt The Need for Legacy een stap te zetten richting een danswereld waarin Afrikaanse technieken zoals Talawa naast klassieke stijlen worden onderwezen. ‘Hoe mooi zou het zijn als dansers met Afrikaanse roots kunnen kiezen voor een opleiding die hun eigen erfgoed respecteert en centraal stelt?’ zegt Oosterwolde.

Zoals Oosterwolde treffend concludeert: ‘Zwarte dans verdient een prominente plek op de grote podia.’ En hopelijk is dit slechts het begin.

Foto’s: Milton Verseput