Wonen met de Maas in je achtertuin is geweldig en verschrikkelijk tegelijk, zegt De Heilige Antonius in de proloog. De patroonheilige van verloren voorwerpen waagt zich voor de gelegenheid, en met goede dosis tegenzin, aan het terugvinden van twee dochters. Maar mensen zijn bepaald geen sleutelbossen: ze hebben een eigen wil, die – zeker in crisis – nogal eens op drift slaat. (meer…)
Met A xXxmas Carola presenteren Allard Blom (script en liedteksten) en regisseur Paul van Ewijk een eigentijdse, humoristische musicalvariant op het klassieke kerstverhaal van Charles Dickens.
Het verhaal begint op kerstavond 2024, in Carola’s kerstshop. De medewerkers proberen met een nostalgische radioreclame in jaren ’50-stijl de winkel te promoten. Ze hopen eerder naar huis te mogen maar Carola, vertolkt door Nandi van Beurden, is meedogenloos en houdt zelfs op kerstavond vast aan haar strikte regels. Door de shop met ijzeren hand te beheren heeft zij de winkel, die zij van haar vader heeft geërfd, gered van de afgrond en omgetoverd tot een succesvolle onderneming. Helaas voor haar medewerkers ging dit wel ten koste van haar medemenselijkheid. Na het overlijden van haar vader, die altijd de warme ziel van de winkel was, is Carola verhard. Ze geeft meer om ‘statistieken die pieken’ dan de mensen om haar heen. De enige voor wie ze wat ruimte heeft is haar zus Christel, gespeeld door Suzan Seegers.
Eenmaal thuis, in een leeg huis en een afhaalmaaltijd van de Chinees, wordt Carola verrast als haar zus als geest komt binnen dwarrelen. Ze blijkt uitgegleden in de badkamer en gestorven. ‘Een draadje dat knapt’, zo omschrijft Christel de snelheid waarmee het over is. Het is een duidelijke boodschap voor Carola.
Net als in Dickens’ verhaal, komen er daarna nog drie andere geesten bij Carola langs. Ze confronteren haar met verloren liefdes uit het verleden en heden en een eenzaam einde in de toekomst. Deze scènes leggen de basis voor haar transformatie: van een kille zakenvrouw naar iemand die opnieuw verbinding zoekt en wellicht de liefde vindt.
Van Beurdens uitstraling en mimiek roepen associaties op met iconische ijskoninginnen als Miranda Priestly uit The Devil Wears Prada en Cruella de Vil. Maar met nuances in haar spel weet Van Beurden de harde, zakelijke houding van Carola geloofwaardig te maken, terwijl ze tegelijkertijd de kwetsbaarheid daaronder toont. Carola heeft duidelijk te lijden onder de verantwoordelijkheid van haar vaders nalatenschap en het verdriet van zijn dood. Als coping mechanisme heeft ze een muur om zich heen getrokken waarmee ze zich is gaan identificeren; ‘de muur dat ben ik’ en heeft zich zo van iedereen en zichzelf vervreemd. Dat beeld vormt aanvankelijk een sterk contrast met de zachtheid van haar zus, maar wordt gedurende de voorstelling steeds gelaagder.
Van Beurden schakelt ook moeiteloos tussen de jeugdige, liefdevolle Carola uit het verleden en de kille vrouw die ze is geworden. Seegers blinkt uit in haar dubbelrol als de optimistische Christel en Mercedes, de minnares van Carola’s ex. Haar energie is aanstekelijk en de scènes zijn luchtig en ontroerend. De humor is soms absurdistisch, zoals wanneer Mercedes op haar knieën het tapijt afzoekt naar ‘binnenmos’.
Jeremy Baker voegt met zijn levendige interpretatie van de geest van nu een speelse noot toe. Zijn verschijning in de Porsche, waarin hij ooit stierf, is een van de grappigste momenten van de voorstelling. Thomas Cammaert is een komische hoogvlieger in zijn rol als Amsterdamse goede doelen vrijwilligster. Verkleed als oudere dame, met Amsterdams accent en bijhorende directheid zorgde hij bij de première voor veel gelach in de zaal. Luuk Haaze wisselt met gemak tussen zijn rol als innemende ex en die van de ‘laissez faire’ geest van het verleden, het ‘stagespook’, zoals Carola hem noemt.
Het decor is inventief en symbolisch. Simpele elementen, huizen die dienen als meubels en wolken, worden gebruikt om Carola’s isolatie en gebrek aan contact te illustreren. De kleuren van het licht veranderen met de gemoedstoestand van de scènes, van het kille blauw van haar eenzaamheid tot het warme rood en groen van kerstvreugde. Carola’s sobere zwarte kleding vormt een opvallend contrast met het speelse, kleurrijke decor, wat haar afstandelijkheid extra benadrukt.
De balans tussen ernst en humor wordt prachtig vertaald in de muziek van Sam Verhoeven, met de scherpe en ontroerende teksten van Allard Blom. Bekende kerstliederen, zoals ‘12 days of Christmas’ en ‘Deck of Halls’ krijgen een originele twist, waarbij de teksten een speelse en emotionele laag toevoegen. Ze worden afgewisseld met originele liederen die variëren van ingetogen ballades tot snelle dansmuziek.
Een van de krachtigste nummers, vind ik, is een ontroerend lied waarin Carola reflecteert op haar obsessie met materialisme en ruimte geeft aan haar kwetsbaarheid: ‘Ik ruil mijn waarheid voor dichtgeschroeide glitter tot ik mijn waarheid niet meer zie.’ Het orkest ondersteunt dit intieme moment van zelfbezinning met zachte pianotonen en strijkinstrumenten. Het finale optreden, een feestelijke medley van Engelstalige kerstklassiekers, zorgt voor een vrolijke afsluiter waarbij het meezingende publiek een ware kerstsfeer midden in november creëert.
Foto’s: Annemieke van der Togt
