Cultuurminister Eppo Bruins maakt geen extra geld vrij voor de ‘Groep van 59’, de 59 gezelschappen en festivals die ondanks een positieve beoordeling geen subsidie krijgen van het Fonds Podiumkunsten vanwege ontoereikend landelijk budget. Onder meer De Warme Winkel, Orkater en Holland Opera verliezen daarmee vanaf 2025 het grootste deel van hun financiering. Dat is de uitkomst van het cultuurdebat van afgelopen maandag met de Tweede Kamer. 

Om de 59 bedreigde instellingen te redden was 10,9 miljoen euro per jaar nodig, maar dat geld zegt Bruins niet te hebben.

De subsidieverdeling van het Fonds Podiumkunsten voor de komende vier jaar kreeg de afgelopen maanden veel kritiek. Bij de beoordeling van hun subsidie-aanvragen scoorden opvallend veel nieuwkomers hoge cijfers en belandden veel oudgedienden onverwacht laag op de ranglijst. Dat kwam onder meer omdat het fonds niet meer keek naar prestaties uit het verleden, maar enkel naar de kwaliteit van de ingediende plannen.

Onder meer De Warme Winkel, Orkater, Holland Opera, TENT, Kalpanarts, ’t Barre Land, Tijd van de Wolf, Katja Heitmann en De Gemeenschap verliezen nu vanaf 2025 al hun rijkssubsidie. Het zijn veelal gezelschappen met een grote staat van dienst, met een enorm publieksbereik en grote betekenis voor talentontwikkeling en regionale cultuurspreiding. Naast de gezelschappen zelf, trokken dan ook schouwburgen en wethouders de afgelopen maanden meermaals aan de bel. Deze groep wegsaneren zou een enorme ‘kapitaalvernietiging’ zijn. Kamerleden Mohammed Mohandis (GroenLinks-PvdA) en Ilana Rooderkerk (D66) dienden maandag een motie in om voor het eind van het jaar een oplossing voor de groepen te vinden, want ze vrezen ‘onomkeerbare gevolgen’. De subsidieverliezers is na een uitvoerige lobby uiteindelijk wel frictiegeld beloofd.

Mohandis vroeg de minister eveneens om aanvullende financiering voor Opera Zuid. Het operagezelschap uit Maastricht ontvangt vanaf 2025 nog wel subsidie, maar te weinig om te kunnen blijven voortbestaan ‘waarmee de regionale culturele infrastructuur ernstig zal worden geraakt’. Bruins verklaarde ook voor Opera Zuid niets extra’s te kunnen doen: ‘Dat geld heb ik niet.’

Er waren meer kamerleden die maandag hun zorgen uitten over de spreiding van rijkssubsidie voor cultuur. Volgens Bruins gaat er echter nu al veel meer geld naar het gebied buiten de Randstad dan eerder. ‘Meer dan de helft van de BIS-instellingen bevindt zich buiten een van de drie grote steden.’

Over de aangekondigde btw-verhoging zei Bruins de impactanalyse van de cultuursector door een onafhankelijke partij te willen laten ‘valideren’. In het eerste kwartaal van volgend jaar hoopt hij meer te weten en zijn er mogelijk ‘argumenten om de discussie te verdiepen’. Uit de eigen analyse blijkt dat de gevolgen voor de culturele sector rampzalig uitpakken. In combinatie met andere kabinetsmaatregelen (nieuwe regels voor giften en kansspelbelasting) zou de btw-verhoging de sector 200 tot 350 miljoen euro per jaar gaan kosten. Het is een ‘sloopkogel’, ook voor de regio, zei Mohandis.

Op een vraag van Rooderkerk over de internationale bonus van ITA, die het gezelschap dreigt te verliezen nadat het degradeerde van groot naar middelgroot gezelschap, antwoordde Bruins zich te beraden op een manier om die bonus alsnog te regelen zonder precedentwerking. Voor 1 januari komt daar helderheid over.

Foto: Ben van Duin – King Lear van Holland Opera