De spannende ontknoping van Murder on the Nile nadert, en een reusachtig scheepsanker komt steeds lager te hangen en verplettert bijna de bühne. Dit is een van de sterke, filmische beelden van de theaterversie van Death on the Nile (1937), een van de ultieme murder mysteries van Agatha Christie, uitgevoerd door REP Entertainment in de bewerking en regie van Jasper Verheugd. Het anker is trouwens een van de weinige directe referenties aan de plaats van handeling, het luxe cruiseschip Lotus (in de oorspronkelijke detective is het de S.S. Karnak) dat met een handjevol welgestelde reizigers een tocht over de Nijl maakt. Ideaal decor voor een thriller, ideale locatie voor een theatervoorstelling.
Het is vooral de claustrofobische wereld die de bewerking benadrukt. Niemand ontkomt aan elkaar. Ieder is aan elkaar overgeleverd, dat blijkt meteen uit een van de eerste scènes: de pasgetrouwde, prille bruid Kay Ridgeway (Anne de Blok) slaakt een gil als ze haar eeuwige rivale in het oog krijgt, Jackie (Jacqueline) de Séverac (Jeske Van de Staak). De eerste is donkerblond, de tweede helblond; de eerste stijlvol in dress, de tweede met felrode jurk. Contrastrijker kan het niet.
Met scherp gevoel voor theatereffecten en doeltreffende, zij het soms al te voorspelbare psychologie, ontvouwen regie en cast een spannende whodunnit, een moordverhaal over wie op wie een kogel afvuurde en waarom de rijke Kay vermoord moest worden en ja, ook waarom een van de opvarende een kogel door de knie kreeg, maar diezelfde opvarende weigerde vervolgens elke medische hulp van dokter Bessner (Wilbert Giekse). En waar was het moordwapen gebleven na de aanslag? Wie uit een pistool een kogel heeft afgevuurd, zal aan zijn of haar handen kruitresten dragen. Heeft iemand van de opvarende die resten soms aan zijn of haar vingers?
De voorstelling ontwikkelt zich snel met rake, trefzekere scènes. Rondom het dramatische duo Kay-Jackie dat de hoofdplot draagt, bevangen als ze zijn door jaloezie, beweegt zich een carrousel aan personages die bijdraagt aan het echte moordverhaal. Ieder is, als het eerste schot (van de drie!) eenmaal gelost is, verdachte. Wie heeft het juiste alibi? Simon Mostyn (Sjoerd Spruijt) lijkt de onbevangen, schuldeloze bruidegom van Kay te zijn, maar zijn amoureuze verleden met Jackie speelt hem parten. Dokter Bessner heeft geen écht alibi, maar heeft wel uit veiligheidsmaatregel een pistool op zijn nachtkastje, maar van een ander kaliber dan het gebruikte exemplaar. Dan zijn er nog de verdere bijfiguren, onder wie dienstmeid Louise en Christina Grant, de nicht van de zelfbenoemde societydame Miss Helen Ffoliot-Ffoulkes (Doris Baaten). Of neem pastor Ambrose Pennefather (Stanley Burleson), die zich ontpopt als een ware Sherlock Holmes, vrijwel zeker om zijn eigen straatje schoon te bezemen.
Er zitten een aantal zeer bijzondere regievondsten in deze voorstelling. Allereerst vallen rode touwen slingerend vanuit het toneel neer op de speelvloer op cruciale momenten. Het lijken de meerlijnen van het schip, maar ze zouden ook bloedsporen kunnen suggereren. Ook klinkt er op beslissende ogenblikken religieuze muziek en verandert het toneel door lichtman Uri Rapaport en decorontwerper Joris van Veldhoven in een soort kathedraal. Burleson maakt van die scènes een choreografie, waarin alle personages in een rij over de speelvloer lopen, het is raadselachtig en intrigerend tegelijk, en benadrukt dat alle aanwezigen schuldig zouden kunnen zijn aan de moord op de mooie, rijke Kay.
Na The Mousetrap (2021) en Murder on the Orient Express (2023) is Murder on the Nile de derde Agatha Christie die REP Entertainment brengt. Volgend seizoen volgt Dial M for Murder, een heuse Hitchcock. Het genre van het moordmysterie heeft er een theatrale pleitbezorger bij, en dat is toe te juichen. Opvallend is ook dat de makers ver blijven van de twee verfilmingen die van Death on the Nile zijn gemaakt, de eerste in 1978 de tweede in de regie van Kenneth Branagh in 2022. Het decor stelt een geabstraheerd scheepsdek voor dat de suggestie biedt van een luxeschip maar meer ook niet, met twee bolders als scheepsdetails en op de achtergrond het uitzicht op zee. Af en toe loeit de scheepshoorn.
Opmerkelijk is dat de uiteindelijke onthulling snel gaat, zeker gezien de lang uitgesponnen opbouw. Dit euvel kleefde ook al aan Murder on the Orient Express, maar misschien is dit niet zozeer een euvel, eerder een welbewuste keuze omdat het opbouwen van een misdrijf eigenlijk het spannendste onderdeel is. Wie deed wat en waarom? En ook: hoe wis je de sporen uit van de true crime? Die vragen, die zijn er om door het publiek opgelost te worden, een crime passionnel doe je in elk geval niet alleen…
Foto’s: Willem van Walderveen
