Het voorgenomen cultuurbeleid van het kabinet zal in de kunst- en cultuursector voor een kaalslag van 350 miljoen euro en een negatief domino-effect zorgen. Dat blijkt uit een analyse in opdracht van private financiers, gemeenten en de kunst- en cultuursector. Het gaat om een ‘desastreuze’ combinatie van de verhoging van de btw en de kansspelbelasting plus de verlaging van gemeente- en overheidssubsidies.

‘Vlak voor Prinsjesdag luiden wij als consortium de noodklok. De ongecoördineerde stapel van bezuinigingen en maatregelen heeft een enorme impact op de hele kunst- en cultuursector, zowel op de korte als op de lange termijn’, vertelt Cathelijne Broers, directeur van het Cultuurfonds.

Uit de analyse blijkt dat het totale pakket aan kabinetsmaatregelen elkaar negatief versterkt. Naast de verhoging van de btw van 9 naar 21 procent en de verhoging van de kansspelbelasting, worden de gemeente- en overheidssubsidies verlaagd en de giftenaftrek aangepast. Broers: ‘Voor het eerst zijn de data van dit consortium samengevoegd en geanalyseerd en daaruit blijkt dat de gehele kunst- en cultuursector wordt geraakt met een verlies van 350 miljoen euro per jaar aan inkomsten. Dat komt door de afname van publiek, minder subsidie en minder private inkomsten.’ Er is daarbij volgens het onderzoek geen verschil tussen gesubsidieerde en niet- gesubsidieerde culturele uitingen, grote gerenommeerde gezelschappen en nieuwe talenten en cultuurparticipatie binnen of buiten de Randstad.

Volgens Haagse bronnen zegt het kabinet de inkomsten uit de btw-verhoging té hard nodig te hebben om deze terug te kunnen draaien. Maar het kabinet rekent zich volgens Broers onterecht rijk. ‘De btw-maatregel kost de sector meer dan dat het oplevert voor de staatskas. De rekenfout die gemaakt wordt, is dat er in de prijselasticiteit btw-verhoging niet gerekend is met de stijging van de prijzen van entree-tickets door de stijgende kosten voor personeel, materiaal en energie. Er wordt uitgegaan van 5-6% minder publieksinkomsten, maar dat is eerder 9-12%.’

Het consortium benadrukt daarbij dat de kunst- en cultuursector momenteel verantwoordelijk is voor een directe bijdrage van 5,5 miljard euro aan het Bruto Binnenlands Product (BBP) en samen met de creatieve industrie werk biedt aan 392.000 mensen. daarnaast moet de politiek volgens Broers de maatschappelijke waarden van kunst en cultuur niet onderschatten. ‘Het brengt mensen samen, zet aan tot kritisch denken en heeft een positieve invloed op onze gezondheid. Onze geschiedenis wordt in musea door heel Nederland in leven gehouden, zodat elke generatie kan leren over de Nederlandse kunst en cultuur, gebruiken en innovaties. Dat moeten we toch behouden en juist in investeren in plaats van op bezuinigen?’

Het consortium vraagt met klem om uitstel van btw-verhoging, zodat er eerst gedegen onderzoek komt naar de daadwerkelijke opbrengsten en gevolgen voor de sector. Ook de gevolgen van de korting op het gemeentefonds dient nader onderzocht te worden. Volgens de private financiers, gemeenten en de kunst- en cultuursector is het een ongecoördineerde stapel van maatregelen waar niemand zicht op heeft of vanuit het Rijk verantwoordelijkheid voor neemt. Zij roepen minister Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de regie te pakken.

Jeroen Bartelse, covoorzitter Kunsten ’92: ‘De kunst- en cultuursector voer net de ‘perfect storm’ uit: coronapandemie, energiecrisis en kostenstijgingen deelden flinke klappen uit aan makers en organisaties. Deze analyse laat zien dat de stapeling van maatregelen de sector nog eens midscheeps zal raken. Bij elkaar genomen hebben deze maatregelen een grotere financiële impact dan de draconische bezuinigingen van kabinet Rutte I in de periode 2010-2012.’

Foto: TRAPLORD van Belinda Lowley