In Haifa staat het Khashabi Theatre dat geleid wordt door schrijver/regisseur Bashar Murkus en creatief producent en dramaturg Khulood Basel. Het tweetal heeft het theater samen met een groep Palestijnse makers opgericht. Yes Daddy schreven ze voor een oude (Markam J. Khoury) en een jonge acteur (Anan Abu Jabir). De laatste verzorgt ook een kort welkomstwoord.

We kijken vervolgens naar wat het beste samengevat kan worden als één groot rollenspel tussen deze beide acteurs, en het woord rollenspel dekt precies de welhaast therapeutische lading van de voorstelling. Het spel lijkt zich in eerste instantie af te spelen tussen een bejaarde klant en een escort die hij voor die avond aan huis besteld heeft, maar gaandeweg lijkt het of we eigenlijk te maken hebben met een vader en zoon die na jaren de nodige confrontatie met elkaar aan gaan. Omdat de oude man een onbetrouwbaar geheugen heeft dat hem op alle cruciale momenten in de steek lijkt te laten, kan het tegelijkertijd ook gaan om een projectie van de oude man, waar de escort gehoorzaam en professioneel in mee gaat.

Als de escort zich geforceerd toegang heeft verschaft tot het appartement, begint een spel van aangenomen of opgedrongen identiteiten en al snel gaat de toeschouwer mee in de speculaties over hoe de vork in de steel zit. Is de escort inderdaad de zoon van de oude man en komt hij niet gewoon wraak nemen op zijn vader vanwege geweld of misschien zelfs vanwege seksueel misbruik in zijn jeugd?

De afwezige overleden moeder speelt ook een rol en het rollenspel ontwikkelt zich zodanig dat de oude man tegen het eind in een Freudiaanse regressie tot een klein kind verwordt die smeekt om de gunsten en de melk van de moeder – een rol die de escort zich vervolgens volledig en met verve aanmeet, inclusief pruik en zomerjurkje. Zo wordt de toeschouwer steeds op een ander spoor gezet.

Sleutels spelen een hoofdrol, zowel concreet binnen de dramatische situatie, als op semiotisch niveau, sleutels die verborgen motieven kunnen ontsluiten dan wel nieuwe perspectieven openen.

De acteurs zijn prima aan elkaar gewaagd. De plaatsing van de Engelstalige boventiteling, direct achter en dicht op de acteurs, maakt het mogelijk de dialogen in het Arabisch goed te volgen. Het tempo is wel hoog en op de vertaling had eigenlijk enige redactie gepleegd moeten worden om hem mee te laten ademen met de voorstelling, maar dat vergt kostbare repetitietijd.

Een verrassend element in de regie van deze voorstelling, is dat changementen dwars door de handeling heen uitgevoerd worden, soms door de acteurs zelf, dan weer door technici die volstrekt vanzelfsprekend over het toneel banjeren terwijl de acteurs verder spelen. Het is een opzettelijke inbreuk op de code van het Westerse drama, die vereist dat de toeschouwer gelooft dat daar twee mannen in de werkelijkheid met elkaar communiceren. Als je daar keihard changementen in monteert, onderstreept dat het feit dat het theater een geconstrueerde en gemanipuleerde werkelijkheid is, waardoor de instabiele  identiteit van de acteurs extra op losse schroeven komt te staan.

Het appartement van de oude man wordt gevormd door standaard toneelvakken en de plaatsing ervan is net zo veranderlijk als de dramatische situatie: soms vormen de vakken geïsoleerde eilandjes, dan weer vormt het een concreet interieur van een gezinswoning, inclusief werkende wasmachine en droogrek.

Tegen het eind, als het publiek vermoedt dat het rollenspel een bewuste actie/initiatief is van de jonge acteur, draait alles weer om in zijn tegendeel, als de oude acteur openbaart dat hij van meet af aan het spel doelbewust heeft meegespeeld en zelfs zijn vergeetachtigheid geveinsd is. Het geheel mondt dan uit in een reinigingsrirueel waarbij de oude en de jonge acteur elkaar voorzichtig deppend wassen. De innige omhelzing waaraan beiden zich aan het eind overgeven kan dan nog steeds een teken van oprechte genegenheid en vergeving zijn als wel een bezegeling van een contract tussen beide partijen. Mooi is hoe in aarzelende intimiteit het fysieke aspect van de verhouding tussen vader en zoon onderzocht wordt.

Misschien wordt er te veel overhoop gehaald en worden er te veel thema’s aangesneden die elk op zich een aparte tekst zouden rechtvaardigen, maar de dialogen, het zorgvuldige en consequente spel en de doelbewuste regie slagen erin de aandacht goed vast te houden.

Foto’s: Jan Westerhof