Tussen de bomen, aan de rand van een woonwijk, op een weg die schijnbaar al tijden niet is gebruikt, staat een witte vrachtwagentrailer. Het ziet er een beetje uit als een mobiel laboratorium waar een bevolkingsonderzoek plaatsvindt. Misschien kun je Binnenste buiten, de nieuwe voorstelling van Schweigman& (het theatergezelschap van Boukje Schweigman) en Johannes Bellinkx, ook wel zo noemen: een intens en fascinerend bevolkingsonderzoek naar hoe individuen prikkels ervaren, en waar wij ophouden en de buitenwereld begint.

Voordat we de trailer betreden, gaan we buiten in een cirkel op stijlvolle houten krukjes zitten en geeft Rosanne Geerdes, een van de vele vrouwen die ons assisteren, wat context. Deze voorstelling gaat over één zintuig waar de meeste mensen niet van hebben gehoord, al voelen we hem allemaal. Want als je met je ene hand je andere onderarm pakt en knijpt, voel je de proprioceptie. Dit zintuig vertelt je hoe je lichaam gepositioneerd is ten opzichte van zichzelf en van de omgeving. Het ervaren van druk op je lijf hoort hier ook bij.

Een voor een gaan we dan de trailer in, met speciale sokjes aan onze voeten en een beige, wijde jurk over onze kleding aan die iets weg heeft van een ouderwets nachthemd. Onze outfits zijn compleet door ons in een grote, zilvergrijze, stevige plastic zak te hijsen met een rits aan de onderkant en een gat voor het hoofd aan de bovenkant. Als we zouden gaan liggen zou ik me in een lijkzak wanen, maar we nemen in een rij plaats op oranje krukken.

Net zoals elke keer als ik bij de kapper de kapmantel over me heen krijg, begint ook nu mijn neus te kriebelen. Een vrouw twee stoelen verderop vraagt of een van de assistenten op het middelste stukje van haar bril kan drukken zodat die beter op haar neus zit.

Dan dimmen de lichten en Kamerkoor JIP begint achter ons te zingen. Hun mooie stemmen haken oe- en ha-klanken in elkaar en geven een mystieke of spirituele lading mee aan het geheel. Ook zijn er zachte tikjes of klikjes te horen, die niet helemaal te plaatsen zijn, maar wel de oren scherpen (soundscape Yannis Kyriakides).

Als een lange ademhaling begint er lucht uit het pak te verdwijnen en er weer in te komen. Elke keer als het pak strakker om mijn lijf gezogen zit, voel ik een prettige druk die verlichting en ontspanning brengt. Het is totaal niet vergelijkbaar met een menselijke aanraking of omarming omdat deze druk het hele lichaam omsluit – een mens kan je nooit zo volledig omhelzen. Deze ervaring heeft eerder iets weg van een paar zware dekens bovenop je lijf.

Het interessantst wordt het als de druk toeneemt en ook lange tijd aanhoudt. Voelt het te benauwend of ben je bereid je over te geven aan de sensatie? Kun je nog ademen, en wat gebeurt er als je tegendruk geeft of probeert een ledemaat te verplaatsen? Binnen elk individu zal iets anders omgaan, want iedereen ervaart prikkels op een andere manier. Maar vanaf de buitenkant zijn wij niets meer dan een vreemd stel zilvergrijze aliens, die met de ogen dicht op een rijtje stilzit terwijl er vanbinnen zo veel gebeurt.

Voor mij voelt het allemaal bevrijdend; vreemd genoeg is het niet alsof ik samengeperst word, maar juist alsof ik expandeer. Alsof mijn ledematen boller worden, ik een stukje van de stoel afzweef en een totaal ander lichaam ben. En net zoals vaker bij het werk van Schweigman& heb ik een ASMR-sensatie, waarbij fijne tintelingen zich over mijn hoofd en lichaam verplaatsen doordat allerlei zintuigen geprikkeld worden. Het begint zodra er een beetje lucht uit het pak gezogen is, verspreidt zich zelfs naar overal binnenin mijn lichaam, en houdt aan tot lang nadat ik de trailer heb verlaten.

Aan het eind van de voorstelling vindt er nog een connectie met de daadwerkelijke buitenwereld plaats, waardoor de grenzen tussen ons en onze omgeving vervagen. Een wondermooie afsluiting van een uniek geheel dat zich leek te beperken tot een innerlijke reis.

Foto’s: Karin Jonkers